Aklıma bir soru takıldı. Ve cevap bulabilmek için 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nu (kabul tarihi 03 Haziran 2007, RG tarihi 14.06.2007, RG No: 26552) inceledim. Konu derya deniz görünse de Kanun, mesleki hizmetin nasıl yapılacağını ve mesleki etik çerçevesini çok açık ifade ediyor. İlgili kişilerin çalışma ortamlarına kadar tarif yapılmış.
Bir konu üzerinde araştırma yapmaya başlayınca ilgili cevabı bulup çapraz teyitlerini (resmi kaynaklardan) alsanız da konuyla ilgili diğer okumaları yapmaktan kendinizi alamıyorsunuz. Bu nedenle, “T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı*, Sigorta Denetleme Kurulunca hazırlanan, ‘Brokerler ve Brokerler faaliyeti Denetim Rehberi’ni de inceledim. Bu rehberde bahse konu şirketler ‘Sigorta ve Reasürans Brokerleri’…” Yapılan çalışmada, “Sigorta ve Reasürans brokerlerinin ilgili mevzuatta öngörülen şartları taşıyıp taşımadıkları ya da taşımaya devam edip etmedikleri ile faaliyetlerini mevzuata uygun olarak yürütüp yürütmediklerinin tespit edilmesi ve analizi” sunulmuş. Ocak 2015’te hazırlanmış ancak 31 Aralık 2015’te güncellenmiş. Bu çalışmadan kaynak olarak faydalandım ve incelemenizi tavsiye ederim. Elbette, Kanun nezdinde ilgili Mevzuat ve ilgili Yönetmelikleri de inceledim.Aşağıya yazdığım bölümleri bu Kanun’dan aldım. Kendi yorumlarımla karışmaması için italik yaptım. Ayrıca; Çalışmanın bütününü değil, sadece ilgilendiğim madde ve yine o maddenin bazı fıkralarını bu yazıma aldım. Farkedeceğiniz eksiklikler bu nedenledir. Ayrıca, yine bu vesileyle Sigorta Reasürans Brokerleri Derneği, TOBB ile Türkiye Sigorta Birliği (TSB) web sitelerinde bulunan ilgili yönetmelik, mevzuat, makale ne varsa okumaya çalıştım. Ayrıca bu konuda uzman görüşlere de başvurdum. Sanırım bu uzman görüşleri bir başka yazı konusu olacak.
Cevabını aradığım konu; Sigorta Şirketlerinin ‘ortakları’, sigorta ile ilgili olmayan başka bir bir alanda ticari faaliyette bulunabilir mi? Kimler Sigorta Brokeri olabilir ve iş tanımları nelerdir?
Baştan belirteyim okuduklarımdan ve dinlediklerimden anladığım kadarıyla Kanun çok açık. İlk sorunun cevabı: Bulunamıyorlar. Kanuna uymayanlar için yaptırımlar ve cezai şartlar da oldukça açık. Sanırım bu yazıdan sonraki aşama; konu hakkında başkaca uzman görüşleri alarak, ayrıca çok sorulan şu meseleye de cevap aramak mesleki etik kapsamında ciddi bir katkı olur; “Sigortacılıkta tekelleşmenin önüne nasıl geçilir?” Eğer uzman isimleri için bir öneriniz olursa ve benimle paylaşırsanız memnun olurum. Sigortacılık demişken bizim alanımız elbette Deniz Sigortacılığı…
Resmi Gazete:
SİGORTACILIK KANUNU
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Kanunun amacı, ülkemiz sigortacılığının geliştirilmesini sağlamak, sigorta sözleşmesinde yer alan kişilerin hak ve menfaatlerini korumak ve sigortacılık sektörünün güvenli ve istikrarlı bir ortamda etkin bir şekilde çalışmasını temin etmek üzere bu Kanuna tâbi kişi ve kuruluşların, faaliyete başlama, teşkilât, yönetim, çalışma esas ve usûlleri ile faaliyetlerinin sona ermesi ve denetlenmesine ilişkin hususlar ve sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların çözümlenmesine yönelik olarak sigorta tahkim sistemi ile ilgili usûl ve esasları düzenlemektir.
(2) Türkiye’de faaliyet gösteren sigorta şirketleri, reasürans şirketleri, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği, aracılar, aktüerler ile sigorta eksperleri bu Kanun hükümlerine tâbidir.
(3) Sosyal güvenlik kurumları, Türkiye İhracat Kredi Bankası Anonim Şirketi ile bu Kanunun denetimle ilgili hükümleri hariç olmak üzere özel kanunlarına göre sigortacılık faaliyetinde bulunan diğer kuruluşlar bu Kanun kapsamında değildir.
Tanımlar (Değişik R.G. 29.06.2012 – 28338)
(1) Bu Kanun’da geçen;
a) Aktüer: Sigortacılık tekniği ile buna ilişkin yatırım, finansman ve demografi konularında olasılık ve istatistik teorilerini uygulayarak, yasal düzenlemelere uygun prim, karşılık ve kâr paylarını hesaplayan, tarife ve teknik esasları hazırlayan kişiyi,
b) Aracı: Sigorta acentesi ve brokeri,
c) Bakan: Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanı,
ç) Birlik: Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliğini,
d) Broker: Sigorta veya reasürans sözleşmesi yaptırmak isteyenleri temsil ederek, bu sözleşmelerin yaptırılacağı şirketlerin seçiminde tamamen tarafsız ve bağımsız davranarak ve teminat almak isteyen kişilerin hak ve menfaatlerini gözeterek sözleşmelerin akdinden önceki hazırlık çalışmalarını yürütmeyi ve gerektiğinde sözleşmelerin uygulanmasında veya tazminatın tahsilinde yardımcı olmayı meslek edinen kişiyi,
e) Destek hizmeti kuruluşu: Bu Kanun kapsamındaki kuruluşlara, faaliyet alanlarıyla ilgili konularda yardımcı veya tamamlayıcı nitelikte hizmet veren kuruluşları,
l) Reasürans şirketi: Türkiye’de kurulmuş reasürans şirketi ile yurt dışında kurulmuş reasürans şirketinin Türkiye’deki teşkilâtını,
p) Sigorta şirketi: Türkiye’de kurulmuş sigorta şirketi ile yurt dışında kurulmuş sigorta şirketinin Türkiye’deki teşkilâtını, ifade eder.
Sigorta Şirketleri ve Reasürans Şirketleri
Sigorta şirketlerinin ve reasürans şirketlerinin kuruluşu (Değişik R.G. 29.06.2012 – 28338)
MADDE 3
(1) Türkiye’de faaliyet gösterecek sigorta şirketleri ile reasürans şirketlerinin anonim şirket veya kooperatif şeklinde kurulmuş olması şarttır. Sigorta şirketleri ve reasürans şirketleri, sigortacılık işlemleri ve bunlarla doğrudan bağlantısı bulunan işler dışında başka işle iştigal edemez.
3) Tasfiyeye tâbi tutulan finansal kuruluşlarda ve hakkında 20’nci maddenin ikinci ve üçüncü fıkrası hükümleri uygulanan şirketlerde oy hakkının ya da sermayesinin doğrudan veya dolaylı yüzde on ve daha fazla bir oranda veya bu oranın altında olsa bile denetim ve yönetime etkili olabilecek şekilde denetim ve yönetim kurullarına üye belirleme imtiyazı veren pay sahibi olmaması,
(5) Yabancı sigorta şirketlerinin ve reasürans şirketlerinin Türkiye’de faaliyet göstermesine ilişkin usûl ve esaslar Bakanlar Kurulu tarafından belirlenir.
(7) Sigorta veya reasürans şirketinin hâkim hissedarı tüzel kişilerin yönetim ve denetimine sahip kişilerde de, malî güç dışında sigorta şirketi ve reasürans şirketi kurucularında aranan şartlar aranır.
(8) Sigorta şirketleri ile reasürans şirketleri; tüm iş ve işlemlerinin, sigortacılık mevzuatı ve ilgili diğer mevzuata, şirketin iç yönergeleri ile yönetim stratejisi ve politikalarına uygunluğunun sürekli kontrol edilmesi, denetlenmesi ile hata, hile ve usulsüzlüklerin tespiti ve önlenmesi amacıyla iç denetim ve risk yönetimini kapsayacak şekilde etkin bir iç kontrol sistemi kurmak zorundadır. Müsteşarlıkça belirlenen alanlarla sınırlı olmak üzere, iç kontrol sistemlerinin yürütülmesi dışarıdan hizmet alımı yoluyla da yapılabilir. İç kontrol sistemlerinin kurulmasına ilişkin usul ve esaslar Müsteşarlıkça belirlenir.
Ruhsat
MADDE 5
(2) Sigorta şirketleri hayat ve hayat dışı sigorta gruplarından sadece birinde faaliyet gösterebilir. Bu gruplarda yer alan sigorta branşları Bakan tarafından belirlenir.
Tasfiye, birleşme, devir, portföy devri ve iflas
MADDE 10
(1) Bir sigorta şirketinin kendi talebi ile tasfiye edilmesi, bir veya birkaç şirket ile birleşmesi veya aktif ve pasifleri ile başka bir şirkete devrolunması, sigorta portföyünü teminat ve karşılıkları ile birlikte kısmen veya tamamen diğer bir şirkete devretmesi Bakanın iznine tâbidir. Reasürans şirketleri hakkında da bu fıkra hükümleri uygulanır. Bu fıkra hükmüne aykırı olarak yapılan tasfiye, birleşme, devralma ve portföy devirleri hükümsüzdür.
MADDE 17
(3) Brokerler, brokerlik dışında başka bir ticari faaliyetle uğraşamaz, yürüttükleri faaliyetler kapsamında komisyon, danışmanlık ve risk yönetim ücreti dışında hiçbir surette menfaat sağlayamaz.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Aktüerler, Aracılar ve Sigorta
Eksperleri
Aktüerler ve Brokerler
MADDE 21
(3) Sigorta şirketlerinin, sigorta acentelerinin ve sigorta eksperlerinin ortakları, yönetim ve denetiminde bulunan kişiler ve bunlar adına imza atmaya yetkili olanlar ile meslekî faaliyette bulunan şirket çalışanları; brokerlik yapamaz, tüzel kişi brokerin yönetim ve denetim kurullarında görev alamaz, imzaya yetkili olarak çalışamaz, bunlara ortak olamaz ve bunlardan ücret karşılığı herhangi bir iş kabul edemez. Bu sınırlandırmalar söz konusu kimselerin eş ve velayeti altındaki çocukları için de geçerlidir.
(5) Sigorta brokerleri ve bunların yanlarında çalışanlar, işleri dolayısıyla öğrendikleri bilgi ve sırları ilgililerin izni olmaksızın açıklayamaz. Ancak, suç teşkil eden hallerin yetkili mercilere duyurulması zorunludur.
MADDE 25 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yürütür.
5.6. Başka Faaliyet Yasağının İncelenmesi
Yönetmeliğin 17’nci maddesinin üçüncü fıkrasına göre sigorta ve reasürans brokerleri münhasıran sigorta brokerliği konusunda faaliyet göstermek zorundadırlar. Brokerler, brokerlik dışında başka bir ticari faaliyetle uğraşamazlar (Yönetmelik – Md. 17/3).
Sigorta ve reasürans brokerleri, brokerlik faaliyetlerine devam ettikleri sürece, aynı gerçek veya tüzel kişilik altında, esnaf veya tacir sıfatıyla mesleğin niteliği ile bağdaşması mümkün olmayan başka bir işle uğraşamazlar, sigorta eksperliği ve sigorta acenteliği faaliyetinde bulunamazlar.
Yapılan denetimde, brokerin sigorta brokerlik faaliyeti ile bağdaşmayan ve kendileri için yasaklanmış olan bir faaliyette bulunup bulunmadığı araştırılır ve incelenir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Denetim ve Bilgi Verme
Denetim (Değişik R.G. 29.06.2012 – 28338)
MADDE 28
(1)Türkiye’de faaliyet gösteren sigorta şirketleri, reasürans şirketleri, özel kanunlarına göre sigortacılık faaliyetinde bulunan kuruluşlar, sigorta ve reasürans aracıları, sigorta eksperlik faaliyetleri, aktüerler ve sigortacılık işlemi yapan veya sigortacılık alanında faaliyet gösteren diğer kişilerin her türlü sigortacılık işlemlerinin denetimi, Sigorta Denetleme Kurulu tarafından yapılır.
Ne kadar süre sonra olursa olsun. Çaparizler bilgi ve akıl yoluyla mesleki etik değerlere sahip çıkarak çözülür. Bir gerçeği bilip, öğrenip, bu konuda sorunun çözümüne katkı sağlamayan da esas sorunu yaratan kadar sorumlu değil midir?
‘İnsan’lığa olan inancım tam. Doğruluk, insana dair olan ‘Vicdan’ ve hakkaniyet adına bu yazıyı kaleme aldım.
*Sigortacılık Genel Müdürlüğü ve Sigorta Denetleme Kurulu daha önce Başbakanlığa bağlı Hazine Müsteşarlığı uhdesinde iken, yeni dönemde Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlandı.
* * *
Hayallerimizin peşinde 10 yıl bitti. Viya böyle (!) diyor ve yeni yıldan tüm insanlara sağlık, barış ve hayırlı kazanımlar getirmesini istiyorum.