Söz konusu konteyner taşımacılığı olduğunda tarih kitaplarında yazılacak iki dönem var ki diğer dönemleri açık ara geride bıraktı. Çin’in yaptığı sıçrama ve pandeminin özellikle 2021 yılında yarattığı etki! Pandemi öncesinde Çin’in gelişimi denizcilik sektörü için büyük bir ikramiye oldu diyorduk. Ama geçen yıldan beri Çin’den gelen ikramiye katlandı
Konteyner navlun endeksi geçen yıl 10 bin dolar seviyesinin üzerine çıktı. Bunun boyutunu izah edebilmek adına fiyatların son 5 yıllık ortalamasından 6 kat yükselişi şeklinde ifade edebiliriz. Özellikle bir bacağı Çin olan güzergâhlarda navlun fiyatlarının yüzde 100 hatta üzerinde artışlarına şahit olduk.
Açıkçası hiçbir dönemde konteyner taşımacılığı bu denli manşetlere taşınmamıştı.
Peki, nasıl oldu da fiyatlar bir anda sıçradı?
2020 yılına geri dönersek Çin yeni yılı tatili sebebiyle fabrikalar kapanmıştı, daha sonra tatil uzatıldı, akabinde pandemi başladı ve Wuhan’ın kapanması derken birçok gemi seferi iptal oldu. Gemiler demirde beklemeye geçti. Çünkü limanlar kapandı.
2021 yılındaysa aşılamanın etkisiyle perakende sektörü bir anda coştu. Örneğin, otomobil hariç Amerika perakende endeksine baktığımızda 2020 yılı Kasım ayında neredeyse yerinde saymışken -sadece yüzde 3 yükselirken- 2021 yılında yüzde 20 sıçradı. Bu sıçrama hâliyle, limanlar üzerinde ani ve sert bir baskı yarattı.
Limanlar üzerindeki baskıyı sayısal bir örnekle pekiştirmek gerekirse “Dwell times” yani konteynerlerin terminal sahasında beklediği süre, özellikle Amerika ve Avrupa limanlarında sert şekilde yükseldi.
Pandemi öncesinde konteynerlerin sadece yüzde 5’i, 5 günden fazla bekliyordu. Şu sıralar 4’te biri yani yüzde 25’i, 5 günden fazla bekliyor. Çünkü pandeminin yarattığı güçlükler sebebiyle servis hızı yavaşladı.
Gemi beklemeleri küresel filo kapasitesini nasıl etkiledi?
Verilere göre; gemi kuyruklarının konteyner taşıma kapasitesine olan negatif etkisi yüzde 11! Yani beklemeler yüzünden gemi kapasitenin yüzde 11’i erimiş, verimsiz hâle gelmiş. Her ne kadar kapasite erise de gemi sıraları, finansal bakımdan sektöre büyük katkı sağladı. Aslında Goldman Sachs’ın geçen yıl emtia fiyatları için “super bull cycle” dediği yükseliş trendi navlunlar için de geçerli oldu. Sektör olağandışı güzel bir döneme girdi.
Sektör devlerinin 2021 yılı EBITDA’ları bir önceki yıla kıyasla 3 kat arttı.
Yükselişin geçici olduğu söyleniyordu!
Hatırlayalım, geçen yılın son çeyreğine kadar FOMC tutanaklarında, hatta diğer merkez bankalarının notlarında hem enflasyonun hem de navlun fiyatlarının geçici olduğundan bahsediliyordu. Ancak geçen yılın son çeyreğinde FED Başkanı enflasyonun önündeki geçici kelimesini emekli ettiğini söylerken, navlun fiyatlarına değinmedi.
Bu yılın ikinci haftasında ise, New York FED Başkanı bir itirafta bulunarak, geçici yükseliş olarak tanımladığı navlun fiyatlarının sandığından daha uzun süre yüksek kaldığını söyledi. Demek ki bazı varsayımları beklediğinden farklı gelişti.
2022’de bizi neler bekliyor?
Yük sahipleri açısından, 2022 yılına parlak bir giriş olmadı. Her şeyden önce boğa piyasası, yani navlun yükselişi devam ediyor. Yıla rekora yakın seviyeden giriş yapıldı. Zaten daha yıl başında navlun endeksi son iki ayın tepe noktasına yani 9,500 dolara yükseldi.
Navlun fiyatlarındaki yükseliş devam ediyor çünkü tonlarca yük bir yerden diğerine yüzerek ulaşmak istiyor. Üstelik navlun fiyatlarının rekor kırdığı bir dönemde!
Çünkü perakende satışları “anormal” diyeceğimiz ölçüde yüksek. Talep çok güçlü seyrediyor! Belki merkez bankalarının yanıldığı alan da burası oldu. Peki, talebin nefesini kesebilecek adımlar ne olabilir?
Amerika’da bitiş çizgisine yaklaşan parasal genişleme ve teşvik paketleri, tüketici talebinde önce duraksamaya akabinde düşüşe neden olabilir. Bu sırada pandeminin olumsuz etkileri de azalırsa limanlar epeyce rahatlar, gemi kuyrukları azalır ve
navlun fiyatları serbest düşüşe geçebilir.
Öte yandan, talep yüksek seyretmeye devam eder ve/veya pandeminin yarattığı güçlükler devam ederse navlunların düşmesini beklemek hata olabilir.
Takip edilmesi gereken diğer bir hadise ise Çin’in “sıfır vaka” politikası. Bu politikanın sonucu olarak; fabrika kapanmaları, liman kapanmaları olası! Bu durumda gemi filosunun ayarları tekrar bozulabilir.
Tayvan kaynaklı tansiyonu da ihtimal dışı bırakmamak gerekiyor. Amerika ve Çin arasındaki çekişme Amerika’yı farklı ticari partnerlere yöneltirse, yeni rotalardaki uğrak limanlarının bu yük hareketine hazır olup-olmaması navlun fiyatlarını etkiyecek diğer bir faktördür. Umarım 2022 yılında kuyruklar azalarak, fiyatların dengeye oturduğuna şahit olabiliriz ancak bu dengelenmenin de bu yılın 2’inci çeyreğinden sonra başlayacağına yönelik önemli ipuçları görüyoruz.
Burada yer alan bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.
Bu haberin/makalenin tamamı ya da bir kısmı kaynak gösterilmeden yayımlanamaz. Kaynak gösterilse dahi aktif link verilerek kullanılabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayımlayanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
