Boşanma Tazminatı!

Emin Yasacan

eminyasacan@marinedealnews.com

Yine bir gün kıdemli armatörümüzle oturuyoruz, sataşmayı da sever, sanki düşmanıymışım gibi başladı saydırmaya.

-Siz kulüpçülere çok şükür neredeyse hiç ihtiyacım olmadı, ama buna karşın gemileri sattığım halde benden para istediler.

-Eee, evet.

-Neymiş efendim ayrılış aidatıymış. Geçmiş zaman, kurtulmak için neredeyse bir yıllık prim saydım üstüne. Sanki boşanma Sanki boşanma tazminatı ödedim!

Ya aslında yöntemleri vardı…

-Başlatma şimdi yöntemine, siz brokerler ondan da komisyon alıyormuşsunuz, beni mi düşünecekti sanki!

-Aslında ilk girişte iyi seçim yapılsaydı, garanti mektubu veril…

-Hadi ordan, en moda kulübe girdik daha ne yapacaktım. Korktum resmen yahu tekne makine de ister diye.

Galiba PandI Kulüp sigortasını ara ara tekrardan sohbetlerimize konu etmek gerekiyor. Mesleğe yeni başlamış arkadaşlarımız için gayya kuyusu gibi gözükürken, neredeyse hiç ihtiyaç duymamış olanlarımız içinse mecburi ödüyoruz işte diye bakılan bir kalem.

Dünyanın en büyük sigorta reasürans mekanizması olan PandI Sigortaları günümüzde mecburiyet gibi görülse de bir çok armatörümüzü kaldıramayacağı mesuliyetlerden korumuş korumaktadır.   Özellikle büyük çevre felaketlerinde milyarlarca doları bulabilen temizlik işlemleri kapsam dahilinde olduğundan bütün masrafları kulüpler üstlenmekte. Temizlik ve kurtarma firmaları da böylece hayatta kalmakta ve bu gibi işler devletlere yük olmaktan çıkmaktadır.

Armatörümüzün ayrılış aidatı denilen prim ile serzenişine sebep olan ödeme sistemine gelince pandi Kulüplerinin kuruluşundan başlamak gerekiyor. Bu sistemi anlatmadan önce kısaca geçmişine bakmak lazım diye düşünüyorum.

Geçmişi iki asıra uzanan Kulüp sistemi gemi işletmecilerinin; personel, yolcular ve diğer üçüncü şahıslara oluşan zarar ziyanı karşılamak üzere yapılanmıştır. Ticari Pandi sigortacılarından ziyade 13 Pandi Kulübüne bir göz gezdiriyoruz. Bu 13 kulüp kendi aralarında havuz oluşturarak çok yüksek tavanlı bir reasürans çatısı oluşturmaktalar ama her birinin bağımsız yapıları bulunmaktadır. 10 milyon dolara kadar hasarları her biri kendi bağımsız bünyesinde karşılarken, 100 milyon dolara kadar olan kısmı orantısal olarak havuzdan almaktalar. 2 milyar dolara kadar olan meblağlar ise uluslararası reasürans şirketlerince karşılanmakta. Daha yukarı rakamlar ise tekrar havuz içinde üyeler arasında paylaşılmaktadır.

Pandi Kulüplerinin itibarı ve finansal güçleri sayesinde sadece bir Kulüp garanti mektubu ile gemilerin seferden menleri kaldırılmakta ve tazminat talepleri bilahare doğrudan Kulüpler tarafından armatör adına idare edilebilmektedir.

Havuz sistemine dahil, ki bu sisteme her ne kadar kulağa hoş gelmese de kartel de denilebilir, bütün pandi kulüpleri kâr amacı gütmeyen, müslüman coğrafyasında tekafül de denilen, işletmecilerdir ve yönetim kurulunda oylamayla seçilen üye armatörler bulunur. Bu sistemde toplanan aidatlarla, yani üyelerden alınan primlerle ödeme yapılan hasarlar dengede olmalıdır. Eğer toplanan aidatlar harcamalardan fazla bakiye veriyorsa üyelerin faydasına kullanılır. Bununla beraber her Kulübün aidat toplama yöntemi birbirinden farklılık gösterir. Alışılageldik yöntem aidatın aşamalar halinde bir yılı aşan zaman diliminde toplanmasıdır ve bu prime tahmini aidat denir. Tahmini aidatın son taksidi değişken olabilir ve bu rakam bahsi geçen poliçe yılı kapanmadan belli olmaz. Poliçe yılları da 2 seneden önce kapanmaz. Poliçe yıllarının kapanması bilinmedik hasarlara karşı bir tedbir olarak durur. Her üye armatörün ödeyeceği tahmini prim elbette gemilerinin tipi riziko durumu ve hasar geçmişi ile belirlenir.

Sistem nasıl çalışıyor?
1. “Peşin aidat” poliçe yılı içinde ödenir. Peşin aidat; “tahmini toplam primin” büyük bir yüzdesini oluşturur. Bu yüzde de genellikle yüzde 80 civarındadır.
2. “İlave aidat” tahmini toplam primin yüzde 20’sine genellikle bütçelenir ve daha sonra bir sürede  tahsil edilir. Bu süre poliçe başlangıcından itibaren 18 aya kadar çıkabilir.
Bu arada bazı kulüpler tahmini toplam primi komplikasyonlardan dolayı aynı poliçe yılında toplamayı tercih etmekteler.
Her iki tahsilat yönteminde de üyeler başta açıklanan prim den daha fazla ödeme ihtimallerini kabul ederler. Bu ihtimal her poliçe yılının başında ilan edilir ve tahmin edilenden daha fazla ödeme çıkmışsa tahsilat yoluna gidilir. Sadece bu ilave primle kalınmaz nadiren de olsa ilave prim talebi de olma ihtimali bulunmaktadır ve yaşanmıştır.

Ayrılış primi (aidatı)
Eğer Kulübü bırakıp başka bir Kulübe geçerseniz ya da gemi(leri) satarsanız ortaya çıkan durum olup her ne kadar baş ağrısı gibi gözüksede yıllardır süregelen bir uygulamadır. Geriye doğru 3 seneye kadar varan açık yıllar var ise ayrılış aidatı çözülmeden Kulüplerden ayrılmak maalesef mümkün olmuyor. Bu prim ayrıca gelecekte çıkması muhtemel olan seneleri de garanti altına alan bir uygulamadır. Bu rakam ya tahmini toplam prim ya da peşin primin bir yüzdesi olup tamamen Kulüplerin inisiyatifindedir. Rakamlar çok ciddi meblağlara ulaşabilir yukarıda bahsettiğimiz şekilde. Burada brokerinizin ya da sigorta elemanlarınızın görevi devreye giriyor. İyi haber,  bazı Kulüpler ayrılış aidatlarını gündemlerinden çıkarmış durumdalar. Eğer sigorta departmanınız daha en başında kulüp seçiminde bu ayrılış aidatı hususu ile beraber ilave primleri de incelemelerine alırlarsa, en başında muhasebenizi belirsizlikten kurtarabilirsiniz. Eğer tonajınız ve/veya sefer sahanız uyarsa da,  neredeyse havuz Kulübü kalitesinde hizmet veren sabit prim sigortacıları da vardır ki onlardan da bir teklif almak faydanıza olacaktır.

Bu konularda Shipowners Mutual Kulübü internet sayfasında okunabilir külliyata sahiptir. Bir göz atmanız salık verilir.

ETİKETLER:
Bunu Paylaşın
eminyasacan@marinedealnews.com