Albay (E) Mustafa L. Civelek Ekim 2017’de yayımladığımız “Oyunu değiştirecek teknolojik yol haritaları” başlıklı makalesinin devamı niteliğinde ‘Deniz Harbinde Yeni Dönem, 2023’ başlıklı makalesini MarineDeal News okurları için kaleme aldı
Özetçe
Bu yazı, 2017 yılında yine bu gazetede yayımladığım “Oyunu değiştirecek teknolojik yol haritaları” 1 adlı makalemin devamı niteliğindedir. 2017 yılında geleceğin Deniz Savaş Sistemlerine oyunu değiştirecek teknolojiler (İng. Game Changers) perspektifinden bakarak ileriye doğru kestirimlerde bulunmaya çalışmıştım. Bir başlangıç çalışması olarak ele aldığım söz konusu makalenin üzerine bu yazımda, geçen sürede gerçekleşen gelişime değinirken esas olarak geleceğe doğru kestirimlere yer vermeye özen göstereceğim.
İlginizi çekebilir:
Oyunu değiştirecek teknolojik yol haritaları
Giriş
Bir problem sahasına uygulandığında, taraflar arasındaki güç dengesini radikal olarak değiştiren bir teknoloji veya teknolojiler grubuna oyun değiştiren teknolojiler denir (Fitzgerald B., Sayler K. ve Brimley S., 2013, p. 11). Bu teknolojilerin iki temel özelliği vardır. Bunlardan ilki, bu tür bir teknolojinin kullanımı; tüm aktörlerin politikalarını, konseptlerini, doktrinlerini ve organizasyonlarını anında modası geçmiş hale getirir (bu yönüyle yıkıcıdır). İkinci özellik ise, hüküm süren kuramsal çerçeveden, değerler dizisinden (İng., Paradigm) tamamen ayrı ve yeni bir yol çizerler.
Şimdi aslında bu yazının temasını besleyen esas ifadeleri sıralamak isterim.
- Deniz harp yeteneklerinin planlanması ve geliştirilmesi için uzun vade bundan önce 20 yıl idi, bundan böyle uzun vade kısalmış ve beş yıla inmiştir.
- Büyük deniz kuvvetlerinin ana unsurlarının üçte biri önümüzdeki beş yıl içinde dalan, yüzen ve uçan insansız platformlardan oluşacaktır.
- Deniz kontrolü uğruna yapılacak keşif gözetlemeden tahditsiz deniz harbine kadar tüm gayretleri tanımlayan, düzenleyen konsept ve doktrinler özellikle insansız yeni nesil platformlar nedeni ile artık geçersizdir ve yeniden yazılacaktır.
Geçmiş beş yıl
Deniz harbinde oyunun kurallarını değiştirecek en önemli alan olarak insansız araçlar öngörülmekte idi. Özellikle de sualtı insansız araçları bu öngörüde öne çıkmakta idi. Deniz harplerinin kaderinin suyun altından belirleneceği tezi yeni olmamakla beraber sualtında beklenen gelişim son beş yılda hayâl edilen düzeye çıkmadı. Bu dönemde suüstü yetenekli insansız araçlar daha fazla göz doldurdu ve daha fazla yatırım bu yönde gerçekleşti. Bu durumun önümüzdeki dönemde de böyle kalacağını düşünmüyorum çünkü yavaş ama önemli yönelimler sualtında da denizaltılardan küçük ama insansız platformlara doğru ilerlemesini kendi tempolarında sürdürüyorlar.
Yönlendirilmiş enerji silâhları ile ilgili parlak öngörüler de son beş yılda öngörülere yaklaşamadı. Birkaç platformda kendilerine yer bulmalarına karşın henüz hayâl edilen yaygınlık seviyesinde değiller.
Güdümlü mermilerin toplardan daha önemli olmaya devam edeceği öngörüsü halen geçerli olmakla beraber, daha hafif ve daha ucuz güdümlü mermilere yönelim arttı, klasik silahların hassas güdüm kitleri ile teçhizleri öne çıktı bu konuda farklı yakıt ve itki teknolojileri gelişim sürüyor. Bu alanı birkaç kelimelik kısa bir ifade ile öngörmek istersek hipersonik süratlerde uçan silahlar ve hassas vuruş öne çıkacaktır diyebiliriz.
Güdümlü silahlara ucuz alternatifler olarak akıllı ve ucuz top mermileri günümüzde yükselişlerini sürdürüyorlar. Bu alanda sanayi üretim kapasitesinin ihtiyacın çok gerisinde kaldığını ifade etmek yersiz değildir.
Sensörler alanında sualtı sensörlerinin gelişimine olan ihtiyaç suüstü sensörlerinin gelişimine olan ihtiyacın katbekat üzerindedir. Bu sensörlerin çeşitlenmesi de hâlen büyük ihtiyaçtır. Artık suyun altında sadece denizaltı aramıyoruz veya mayın bulmak tek derdimiz değil. Enerji hatlarını, bilişim alt yapılarını suyun altında koruma ihtiyacı daha genel bir deyişle suyun altındaki alt yapıları ve zenginlikleri koruma refleksleri geçen beş yılın artık çok ilerisindedir.
Önümüzdeki döneme ilişkin değerlendirmeler
Modern deniz kuvvetleri caydırıcılık, savunma ve ileride var olmaya yönelik yetenekler geliştirmek zorundadır. Önümüzdeki beş yıl içinde özellikle insansız sistemlere kapsamlı bir bakış açısı ile yaklaşan deniz kuvvetleri bu hedeflere erişebilecektir. Yeri gelmişken çok önemli bir noktanın altını çizmek isterim. İnsansız sistemler geliştirmek ile insansız sistemlere kapsamlı bir bakış açısı ile yaklaşmayı eş anlamlı kullanmıyorum. Bu nüansın önemli olduğu kanaatindeyim.
NATO’nun 2022’de kabul edilen Stratejik Konsepti’ne göre modern ve güçlü NATO donanmalarının misyonları aşağıdaki gibi sunulmaktadır.
- Caydırıcılık,
- Savunmaya öncelik,
- Kriz önleme ve yönetimi,
- İşbirliğine dayalı güvenlik,
- Her cephede savaşa yüksek hazırlık,
- Barış döneminden itibaren ilgi deniz sahalarında var olmak.
Bunlarla beraber teknik yenilikler, deniz harp nevilerine ait paradigmayı temelden değiştirmektedir. Yeni sualtı sensör sistemlerinin yanı sıra kapsamlı kıyıda konuşlu, havadan ve uzaydan keşif gözetleme yetenekleri, cepheyi giderek daha bilindik ve şeffaf hale getirmektedir. Sistemlerden derlenen büyük miktarda veriden, yapay zekâ (AI) ile desteklenen karmaşık bilgi paternleri bulunabilmekte ve komuta sistemleri, kapsamlı durumsal resimler oluşturabilmektedir. Bu vesile ile artık sadece iz füzyonundan değil kimlik füzyonundan, niyet füzyonundan söz edebilir hale gelebiliriz.
Bununla birlikte artık bilgi kaynakları sadece askerî sistemler ile sınırlı değil. Bir Rus fırkateyninin, Zirkon hipersonik füzesini (satıhtan satha) ateşlediğini “Youtube” üzerinden tesadüfen de öğrenebilir durumdayız. Karşı tedbir geliştirilmesi bu denli zor yüksek performanslı silah sistemlerine karşı saldırı veya savunma tasarlarken kaçınılmaz olmadıkça kendi askerlerimizin canlarını tehlikeye atamaz durumdayız. Bu nedenle de modern donanmalar ortak bir ağda kullanılabilecek insansız sistemlere doğru yüksek eğilim göstereceklerdir.
En öncelikli gereksinim, operasyon alanlarındaki tüm faaliyetlerin bütüncül olarak, yeterli ve sürekli güncellenen bir ortak harekât resminin (İng, Common Operational Picture) oluşturulmasıdır. Özellikle, herhangi bir anormal veya düşmanca niyet içeren faaliyeti zamanında tespit etmemiz, değerlendirmemiz gereklidir. Bu yeteneğin hem ulusal düzeyde hem de İttifak düzeyinde durumsal farkındalık açısından önemi tartışılmaz niteliktedir. Bu noktada bir değerlendirme yapmak isterim. Mevcut ittifak ve millî yeteneklerin birçok donanma için bu düzeyi sağladığını düşünmek gereksiz bir iyimserlik olur.
Ortak harekât resminin havada, suüstünde ve sualtında oluşturulması gerektiğinin altını özellikle çizmek isterim. Bu görev barıştan itibaren ve kesintisiz yapılmak zorundadır. Bu yeteneği sunan gerek millî gerekse ittifak sistemlerinin olağanüstü dayanıklı ve alternatifli olması elzemdir.
Bu haberin/makalenin tamamı ya da bir kısmı kaynak gösterilmeden yayımlanamaz. Kaynak gösterilse dahi aktif link verilerek kullanılabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayımlayanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
