Alvin ve Heidi Toffler çifti “War And Anti War” (1995) adlı kitaplarında üretim şeklimizin savaşma şeklimizi belirlediğini ileri sürerler. Çağımızda bu görüşü doğrulayan gelişmeler yaşanmaktadır.
Çağımızın belirleyici niteliği bilginin ve bilişim teknolojilerinin hızla gelişmesi ve tüm dünyaya yayılmasıdır. Bu teknolojiler üretim biçimini de değiştirmiş, Endüstri 4.0 modeline geçilmiş, bilişim teknolojilerinden yararlanarak sanayi çağındaki kitlesel standart üretimin yerine müşteriye özel üretim aşamasına erişilmiştir.
Bilginin ve bilişim teknolojilerinin savaşlarda kullanılması da kaçınılmaz duruma gelmiştir.
ABD Ulusal Savunma Üniversitesi (NDU) öğretim üyesi Martin Libicki 1995 yılında yayımladığı “What is Information Warfare” adlı kitabında ilerideki çatışmaların gittikçe artan bir biçimde bilişim sistemleri üzerindeki mücadele şeklinde olacağını yazmaktadır.1 Bu yazıda adı geçen kitaptan yararlanarak bilgi savaşı konusunda bilgi verilecektir.
Bilgi savaşı (information warfare): Barışta, krizde, çatışmada, çatışma sonrasında stratejik ve taktik düzeyde tarafların hedeflerini geçekleştirmek için bilgiyi bir araç olarak kullanmalarıdır.2 Bilgi savaşının barışta kullanılması üzerinde durulmalıdır.
Libicki bilgi savaşının birçok öğesinin bir bütün olduğunu yazmakta ve bu öğeleri şöyle sıralamaktadır:
1. Komuta kontrol savaşı (command and control warfare)
2. İstihbarata dayalı savaş (intelligence based warfare)
3. Elektronik savaş,
4. Psikolojik savaş,
5. “Hacker” savaşı,
6. Ekonomik bilgi savaşı (3)
Adı geçen kitabın yayınlandığı 1995 yılından bu yana bilişim teknolojilerindeki hızlı gelişme, özellikle sosyal medyanın yaygın kullanımı dikkate alındığında bu listeye yeni bilgi savaşı öğelerinin ekleneceği doğaldır. Aşağıda bu savaşlar hakkında özet bilgi verilecektir.
Komuta kontrol savaşı:
Komutan bir birliğin beynidir. Komuta kontrol sistemi ise o birliğin sinir sistemidir. Düşmanın komutanını veya komuta kontrol sistemini işlevsiz hale getirirseniz o birlik yönetilemez, dolayısı ile savaşamaz. İşte komuta kontrol savaşı düşmanın komutanının veya komuta kontrol sistemini etkisiz hâle getirmeyi amaçlar.
Bunun güzel bir örneği Kurtuluş Savaşımızda yaşanmıştır. 26 Ağustos 1922’de başlayan Büyük Taarruz’da karşımızda üç Yunan Kolordusu vardı bu kolorduların bağlı olduğu Ordu Komutanı General Hacianesti 400 kilometre geride İzmir’den telgraf haberleşmesi ile savaşı yönetiyordu. 5’inci Süvari Kolordumuz aşılamaz denilen Ahır Dağı’nı 25/26 Ağustos gecesi sızma yürüyüşü ile aşarak düşmanın gerisine düştü ve İzmir ile Afyon arasındaki telgraf hattını kesti. Yunan Ordu Komutanı’nın cephedeki Kolorduları ile haberleşmesi kesilmiş oldu. Yunan Kolorduları eşgüdümlü hareket edemez duruma geldi. Yunan kolorduları ile ordu karargâhı arasındaki iletiler önce süvarilerimizin eline geçti. Böylece bilgi üstünlüğünü (information superiority) ele geçirmiş olduk ve savaşı kazandık. Buna benzer örnekleri pek çok savaşlarda görmek olasıdır.
Bilgi güçtür. Komuta kontrol savaşı bilgi savaşının bir şeklidir.
İstihbarata dayalı bilgi savaşı (Intelligence based information warfare)
İstihbarat genel olarak düşmanın durumu, yetenekleri ve niyeti hakkında bilgi toplayıp değerlendirerek etkili bir planlama yapmamızı sağlar. Hedef istihbaratı ise hangi silâhı ne zaman ve nasıl kullanacağımıza doğru karar vermemizi sağlar. Çağımızda gelişen haber toplama vasıtaları her iki istihbaratın üretilmesini kolaylaştırmaktadır.
Genel istihbarat ve hedef istihbaratı sağlarken karşı tarafın bizim hakkımızda istihbarat elde etmesi önlenmelidir (istihbarata karşı koyma).
Bu ikisini etkili uygulayan taraf bilgi üstünlüğü ile savaşı kazanır.
Elektronik savaş:
Savaş araçlarının hareket yeteneklerinin artmasına koşut olarak savaş alanları genişlemiş, elektronik haberleşme önem kazanmıştır. Bilgi savaşının diğer bir unsuru düşmanın elektronik haberleşmesini kısıtlamak veya kesmektir.
Elektonik savaş sadece haberleşme sistemlerine yönelmez elektromanyetik spektrumun bütün dalga boylarında egemen olmayı (full spectrum dominance) amaçlar.
Bu kapsamda radar sinyallerinin kesilmesi/karıştırılması, elektromanyetik güdüm sistemlerinin ve GPS sinyallerinin kesilmesi/ karıştırılması, sinyalleri yakalayarak kaynağın yerinin tespit edilmesi (yön bulma: DF), haberleşmenin dinlenmesi, karıştırılması, aldatıcı haberlerle araya girilmesi, kriptolama ve kriptoların çözülmesi gibi eylemler elektronik savaş kapsamına girmektedir.
Düşmanın da bize karşı bu teknikleri uygulayacağı dikkate alınarak bunlara karşı savunma tedbirlerin alınması da önem kazanmaktadır.
Psikolojik savaş:
Bilgi savaşının diğer unsurları karşı tarafın iletişim ve bilişim sistemlerine yönelmişken psikolojik savaşın hedefi “beyindir”. Hedefe göre dört çeşit psikolojik savaş vardır:
• Düşman halkının savaşma azim ve iradesine yönelik psikolojik savaş
• Düşman komutanlarına yönelik psikolojik savaş
• Düşman birliklerine yönelik psikolojik savaş
• Kültür savaşı
Düşman kamuoyuna yönelik psikolojik savaşın bir örneği Somali’de yaşanmıştır. ABD birliklerinin ülkeyi terk etmesini isteyen Somalili lider Muhammet Aideed düşürülen bir Amerikan helikopterinde ölen Amerikalıların cesetlerini Mogadişu sokaklarında halkın coşkulu alkışları arasında yerlerde sürdürmüş ve bu olayın CNN başta olmak üzere dünya televizyonlarında yayınlatılmasını sağlamıştır. Askerlerinin düştüğü acıklı durumu izleyen Amerikan halkının baskısıyla Başkan, Somali’den askerlerini çekmek zorunda kalmıştır.
Birliklerin beyni olan komutanın aklı karıştırılırsa veya “durumumuz gittikçe kötüye gidiyor, en iyisi burada bırakayım” kanısı oluşturulursa psikolojik harbin komutana yönelik şekli başarılmış olur.
Birliklere yönelik psikolojik harpte ise düşman askerlerinde ölüm korkusunun veya usanç duygusunun yaratılması amaçlanır. Bunun bir örneği İkinci Dünya Savaşı’nda Fransız radyolarından Good by Lili Marleen şarkısının çalınarak Alman askerlerinde sıla özleminin yaratılmaya çalışılmasıdır.
Kültür savaşı ise daha çok geri kalmış ülkelerde Batı (özellikle Amerikan) kültürünün sokulmasıdır. Soğuk Savaş’ın Batı /ABD tarafından kazanılmasında Voice of America veya Radio Free Europe radyo yayınları önemli rol oynamıştır. Kültür savaşı kültür emperyalizminin bir uygulamasıdır. Bu kapsamda Hollywood filmleri, dilimize yabancı sözcüklerin sokulması, yemekten sanata kadar her alanda Amerikan yaşam şeklinin benimsetilmeye çalışılması ilk akla gelmektedir.
Hacker savaşı (siber savaş):
Bilgisayarların depolama ve işlem kapasitelerindeki hızlı artış ve milyonlarca kişisel bilgisayarın dünya çapında ağa (www) bağlanmış olması bilgisayar ağlarına saldırı şeklinde bilgi savaşına ek bir boyut kazandırmıştır.
Siber savaş çeşitli şekillerde olabilir:
• Ağların tamamen veya geçici olarak çökertilmesi,
• Hatalı/yanıltıcı bilgiler gönderilmesi,
• Bilgi hırsızlığı,
• Yasa dışı izleme ile istihbarat temini,
• Sahte mesaj trafiği oluşturulması,
• Şantaj/propaganda amaçlı bilgi hırsızlığı veya sahte içerikler oluşturulması.
Çin bu konuda bir “siber ordu” kurmuş ve Pentagon ile kimi ABD silâh üretici firmalarına siber saldırılar yapmıştır. İsrail de İran’ın nükleer çalışmalarına ilişkin bilişim sistemlerine benzer saldırılar yapmıştır.
Ekonomik bilgi savaşı:
Toplumların refahı dünya çapında bilgilerin serbest dolaşımına bağlıdır. Ekonomik bilgi savaşında hedef ülkelere bilgi ablukası uygulanarak o ülkenin ekonomisinin zayıflatılması amaçlanır. Ayrıca hedef ülkenin bankacılık sisteminin veya “e-devlet” benzeri sistemlerinin çökertilmesi de ekonomiyi olumsuz etkiler.
Sonuç ve Öneriler:
Çağımız bilgi çağı, savaşma şeklimiz de bilgi savaşıdır. Bilgi savaşı Rusya Ukrayna savaşında sosyal medyanın etkili kullanılmasında olduğu gibi sadece sıcak çatışmanın bir unsuru olarak kullanılmaz, barış döneminde de uygulanabilir. Bilgi ve bilişim teknolojilerinde üstünlük sağlayan emperyalist devletler bilgi savaşını barış döneminde de hedef ülkelere yöneltebilirler. Bunun acı bir örneği, Ergenekon, Balyoz, Askeri Casusluk, 28 Şubat gibi kurmaca davalarla TSK’ya silâh kullanılmaksızın vurulan darbelerdir.
Ne Yapmalı?
• Bilgi savaşı konusunda uzmanlar yetiştirilmeli, bu amaçla üniversitelerde lisansüstü programları açılmalıdır. • Yöneticiler bilgilendirilmelidir.
• Harp okullarında ve harp akademilerinde bilgi savaşı dersleri verilmelidir.
• Devlet çapında özellikle TSK’da buna uygun örgütlenme yapılmalı planlar geliştirilmelidir.
• Bilgi savaşının gerektirdiği yeteneklerin kazanılması TSK modernizasyon planlarına alınmalıdır.
• TSK geleneksel harbe hazırlık yanında bilgi savaşına da hazırlıklı olmalıdır.
• Hükûmet düzeyinde ve TSK’da bilgi savaşı odaklı harp oyunları ve plan seminerleri düzenlenmelidir.
Bu haberin/makalenin tamamı ya da bir kısmı kaynak gösterilmeden yayımlanamaz. Kaynak gösterilse dahi aktif link verilerek kullanılabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayımlayanlar hakkında yasal işlem başlatılır.