ABD Başkanı Biden, navlun fiyatlarındaki düşüş trendine rağmen, “piyasayı kontrol eden bir avuç firma navlun fiyatlarını yükseltiyor. Kongreyi sert önlem almaya çağırıyorum” şeklinde bir çıkış yaptı. Haksız mı? Konteyner taşımacılık sektöründe yer alan 4 ana grupta faaliyet gösteren toplam 26 firma küresel piyasayı kontrolü altına almış. Bu 26 firma mevcut yapıdan memnun olacak ki, kârlı giden bu işi yeniden düzenlemeye gayret etmiyorlar
Yük sahipleri açısından, 2022 yılına parlak bir giriş olmadı. Hatırlarsanız yıla giriş tam bir boğa piyasasıydı, yani navlunlar yükseliyordu. Yıla rekora yakın seviyeden giriş yapıldı. Yıl başında navlun endeksi 9,700 dolara yükseldikten sonra düşmeye başladı.
Yükselişin sebebi perakende satışların “anormal” diyeceğimiz ölçüde yüksek olmasıydı. Yıl başında talep çok güçlü seyretti! Talebin nefesini kesmek için “Merkez Bankaları ne yapacak?” sorusunun cevabı aranırken, bir anda Rusya’nın Ukrayna atağı patladı. Bunun üzerine parasal genişlemeden, daralma sürecine girilmesi, teşvik paketlerinin azalması, tüketici talebinde önce duraksamaya akabinde düşüşe sebep oldu. Bu sırada pandeminin olumsuz etkileri azalarak limanlar epeyce rahatladı, gemi kuyrukları azaldı.
Yıl başında uyardığımız Çin’in “sıfır vaka” politikasının navlun fiyatları üzerindeki olumsuz etkisi beklenenden düşük oldu. Tayvan’daki tansiyon da endişe verici boyuta çıkmadı.
Tüm bu gelişmeler neticesinde navlun fiyatları beklenenden önce düşmeye başladı. Mart ayının sonuna doğru önemli bir eşik olan yıllık hareketli ortalamasının altına geriledi. Teknik açıdan “düşüş trendi nisan ayında başladı” denebilir.
Peki navlun fiyatlarındaki düşüş trendi devam edebilir mi?
Tedarik zincirine pandeminin son darbesi, Şangay’ın açılmasından kaynaklı tıkanıklık mı olacak? Bu sorunun cevabı hâlâ belirsiz. Analizlere bakıldığında ABD ve Avrupa limanlarında henüz aşırı yoğunluk gözlenmiyor. Yani pandemi dönemindeki yoğunluk yok, ek olarak o dönem insan kaynağında yaşanan aksama -karantina süreci- da olmadığı için hizmet sürati yükseldi denebilir. Örneğin, yılın 23’üncü haftasında Los Angeles ve Long Beach Limanları’nda sadece 25 konteyner gemisi sıradaydı. Ocak ayında bu sayı 109’du. Bir hayli azaldı. Demek ki Şangay’ın açılması navlun fiyatlarını -henüz- çok etkilemedi.
Biden haksız mı?
Buna rağmen 9 Haziran tarihinden Biden “piyasayı kontrol eden bir avuç firma navlun fiyatlarını yükseltiyor. Kongreyi sert önlem almaya çağırıyorum.” şeklinde bir çıkış yaptı. Haksız mı? Daha evvelki yazılarımızda da belirtmiştik, mesela Alphaliner verilerine göre 8 büyük taşıyıcı pazarın yüzde 81’ni kontrol ediyor. Konteyner üreticilerine baktığımızda 3 büyük firma pazarın yüzde 83’nü oluşturuyor. Tesadüf bu ki, bu 3 firma da Çin menşeli. Konteyner kiralama firmalarında ise ilk 5 firma pazarın yüzde 82’sine hâkim. Pay sahipliği dikkate alınarak bakıldığında ise ilk 10 terminal operatörü, yani liman işleticisi, piyasanın yüzde 42’sine hâkim. Elbette bu piyasa coğrafi olarak bölündüğünden yüzde 42’lik pay pazar hâkimiyeti sağlamaktadır.
Özetlemek gerekirse; yukarıdaki 4 ana grupta faaliyet gösteren toplam 26 firma küresel konteyner piyasasını kontrolü altına almış. Bu 26 firma mevcut yapıdan memnun olacak ki, kârlı giden bu işi yeniden düzenlemeye gayret etmiyorlar.
Dış ticaret firmaları elbette sayısal olarak taşıyıcılardan ya da sektördeki diğer firmalardan daha üstündür fakat taşıyıcılar üzerinde fazla güçleri yoktur. Bunların navlun enflasyonu olmaması arzusu vardır ama bu isteklerine uygun organizasyonları yok! Eğer var ise de pek etkili olmadığı aşikâr.
Ana görevi enflasyonla mücadele, fiyat istikrarı olan ‘Merkez Bankaları’nın bu konuda bir şey yapamadığı biliniyor. Haliyle, toplumun çoğunluğun refahı için ülke yöneticilerinin uyarı ve müdahale yapmaları yerinde bir adım.
Demek ki, düşüş trendinde olmasına rağmen navlun fiyatları enflasyona önemli bir katkı sağlıyor.
Burada yer alan bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.
Bu haberin/makalenin tamamı ya da bir kısmı kaynak gösterilmeden yayımlanamaz. Kaynak gösterilse dahi aktif link verilerek kullanılabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayımlayanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
