Yeni inşa fiyatlarının gemi türlerine göre değiştiğini belirten Clarkson, en yüksek artışın ise konteyner gemilerinde yaşandığını kaydetti. 15,500 TEU’luk bir geminin maliyeti 15 ay öncesi yani 2021’in başına göre yüzde 50 artmış durumda. Capesize dökme yük gemileri neredeyse üçte bir, MR tankerler yüzde 21 ve LNG gemileriyse yaklaşık yüzde 18 arttı.
Çelik fiyatlarında yaşanan artış da bu durumda oldukça etkili. Çin levhası son 24 ayda 250 dolar artarak ton başına 800 dolardan fazla oldu. Clarkson, yüksek fiyatlar, daha uzun tedarik süreleri ve gelecekte hangi yakıtların tercih edileceğiyle ilgili yaşanan belirsizlik nedeniyle bu yıl daha düşük sözleşme hacimleri beklerken, analistler ise tersane maliyetleri üzerindeki enflasyonist baskıların fiyatları daha da yükseltebileceğini belirtiyor.
Birçok tersane şimdiden 2025 için rezervasyonlarını yapmaya başlarken az sayıda açık deniz LNG gemi yapımcısı da 2026 için sözleşmeler üzerinde çalışıyor. Clarkson, Telafi Edilen Brüt Tonaj (CGT) hesabı yapan bir tersanenin ileriye dönük teminatının Kasım 2019’da 2,4’ten 2,9’a çıktığını belirtti.
Günümüzde yaşanan enflasyonist baskılar olmasa bile, yarının gemilerinin daha pahalı olacağı bir gerçek. Bunun nedeni, yeni gemilerin değişen bunker zeminine uyum sağlayabilecek motorlarla tasarlanacak ve birçoğunun da enerji tasarrufu sağlayan teknolojilerle donatılacak olması.
Konu ile ilgili görüşünü aldığımız Bridge Denizcilik Genel Müdürü Şendoğan Göksu tedarik zincirinde kırılmalar ile başlayan talep yetersizliğinin emtia dalgalanmalarını tetiklediğini ve buna ilaveten parasal genişleme politikaları ile artış gösteren enflasyonun, küresel çapta her üründe olduğu gibi gemi fiyatları ve türev ürünlerinde de yükselmelere sebep olduğunu dile getirdi. Bu yükselişleri Ukrayna-Rusya savaşının da takip ettiğini belirten Göksu, ‘‘Maalesef parasal sıkılaşmanın ötelenmemesi ve dizginlenememesi hâlen devam eden artışların oluşmasını sağladı. Fiyatların gemi türlerine göre farklılık gösterdiğini göz önünde bulundurduğumuzda fiyat değişimlerinin öncüsü konteyner marketi oldu. Sırasıyla general cargo ve bulk carrier tarzı gemiler de süreçten etkilendi fakat hâlen konteyner gemilerinin fiyat artışında öncü olabileceğini söyleyebiliriz. O segmentte yaşanan tonaj azlığı yerini yükselen emtia ile yeni inşa gemilere bırakıyor, onların fiyatı da geçmişe oranla azımsanmayacak oranda arttı, bu da ikinci el piyasasında daha fazla yukarı yönlü hareket getirecektir. Taşınan yükün kıymeti ile navlun arasında tabi bir korelasyon bulunmakta, ne kadar kıymetli bir ürün taşıyorsanız taşıtan tarafından o derece donanımlı ve genç gemiye sahip olmanız istenir,’’ dedi.
Regülasyonlar ve hızla gelişen teknolojinin de fiyatlara etki ettiğine dikkat çeken Göksu, ‘‘Gelecekte kullanılacak yakıtlar ve gemi donanımının son teknoloji olması da fiyatları net olarak etkiliyor diyebilirim. Ama maalesef bu basit bir konu değil. Hâlen kullanılacak yakıt ile zamanlama konusunda belirsizlikler bulunmakta fakat bugünlerde “Green” ve “Echo” dediğiniz de gemiler kadar kullanılan her ürünün fiyatlarının yukarı yönlü revize edildiğini görebilirsiniz.
Yeni inşa gemilerin fiyatlarının yüksek olmasının yanı sıra hâlen talep olması sebebiyle ikici el gemilerin fiyatlarında da yükseliş devam ediyor. Bunun yanında, yeni inşa salgın nedeniyle ilk defa bu denli sekteye uğradı ve arkası doldurulamadı. Bu da donanımına bakılmaksızın mevcut düzenin devamı için talebe vabeste ikince el gemilerin fiyatlarında artış yaşanmasına sebep oldu. Bu arada yeni inşanın rakam olarak yüksek olması ikinci elde karşılaştırma yapan satıcılar tarafından fiyatların belirli bir seviyede tutulmasına da neden oluyor.
Her fiyat artışı, beraberinde diğer yan sanayi ve türevlerinde de artışı getiriyor. Bu, navlun kazancının talebe etkisi ile gemi fiyatlarına, oradan da gemi ile alâkalı diğer işlere yansıyor. Tersanelerde fiyat artışlarının kâr oranlarına etki ettiğini söylemek güç, fakat alınan talep bakımından mutlu olduklarını söyleyebilirim,’’ şeklinde konuştu.
Bu haberin/makalenin tamamı ya da bir kısmı kaynak gösterilmeden yayımlanamaz. Kaynak gösterilse dahi aktif link verilerek kullanılabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayımlayanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
