SPK Başkanı Prof. Dr. Vedat Akgiray, krizin etkilerinin bertaraf edilmeye ve nakit yaratılmaya çalışılan bir dönemde, denizcilik sektörünün Türkiye’deki sermaye piyasası olanaklarından ne şekilde faydalanabileceğini MarineDeal News ile paylaştı
1) Türk denizcilik sektörü Türkiye’deki sermaye piyasası olanaklarından hemen hemen hiç yararlanamıyor. SPK olarak bu konulardaki önerileriniz nelerdir?
Sermaye piyasası ülkemizin ekonomik gelişimini ileri boyuta taşımak açısından önemli bir rol üstlenmiştir. Bu kapsamda ülkemiz sermaye piyasası sadece işletmelere kaynak temini açısından değil, aynı zamanda yerli ve yabancı yatırımcılara birikimlerini değerlendirme ve risklerini yönetme yönünden de önemli imkânlar sunmakta. Bu bağlamda, sermaye piyasalarının sunmuş olduğu finansman imkânlarının, denizcilik sektörü de dâhil olmak üzere, şirketler tarafından araştırılarak tüm yönleriyle bilinmesinde fayda bulunuyor. Sermaye piyasaları yoluyla finansman temini konusunda farkındalık düzeyini artırmak amacıyla Kurulumuz ve ilgili diğer kuruluşlar tarafından ülke genelinde bilgilendirme toplantıları yapılmakta ve bu konuda bürokratik süreçlerin kolaylaştırılması yönünde çalışmalar yürütülmekte.
Bu kapsamda, İMKB ile paralel bir şekilde şirketlerin halka arzlarının kolaylaştırılması ve halka arz sürecinin kısaltılması için çalışmalar başlatmış bulunuyoruz. Ancak Kurul’un halka arz sürecini kısaltması ve kolaylaştırmasının halka arzların artması için tek koşul olmayacağını belirtmeliyim. Bu yüzden gerek Kurul olarak bize, gerekse İMKB ve diğer ilgili kuruluşlara halka arzın ve faydalarının anlatılması konusunda büyük görevler düşüyor. Bununla birlikte, sermaye piyasaları yoluyla finansman temini konusunda şirketlerin de bilinçlenmeleri beklenmektedir.
2) KOBİ niteliğindeki denizcilik şirketlerinin yararlanabileceği sermaye piyasası araçları nelerdir? Söz konusu olanaklardan yararlanmak için şirketlerini nasıl hazırlamalıdırlar? Başvuru prosedürleri nelerdir?
Anonim ortaklık türündeki KOBİ’ler menkul kıymet ihraç etmek suretiyle sermaye piyasasından fon sağlayabilir. Şirketler makro ekonomik koşulların da etkisiyle genel olarak sermaye piyasasından ortaklık hakkı sağlayan hisse senedi ihracı yoluyla finansman sağlamayı tercih ediyor. Ancak farklı nitelikteki sermaye piyasası araçlarının ihracı suretiyle finansman sağlamaya imkân veren düzenlemeler de mevcut. İhraç edilebilecek diğer sermaye piyasası araçları Tahvil, Hisse Senedi ile Değiştirilebilir Tahvil, Katılma İntifa Senetleri, Kâr ve Zarar Ortaklığı Belgesi ve şartları Kurulumuzca belirlenen diğer borçlanma araçları olarak sıralanabilir.
KOBİ’lerin yararlanabileceği en önemli sermaye piyasası araçlarından bir tanesi de Oydan Yoksun Hisse Senetleri’dir (OYHS). KOBİ’lerin halka arz yoluyla hisse senedi ihracında en çok tereddüt ettikleri hususların başında şirket yönetiminin el değiştirmesi geliyor. Ülkemizde şirket el değiştirmelerini düzenleyen bir düzenleme mevcut olmadığından KOBİ’ler için en uygun araçlardan biri OYHS’dir.
Diğer taraftan, İMKB bünyesinde Gelişen İşletmeler Piyasası (GİP) kurulmuştur. Şirketlerin GİP vasıtasıyla sermaye piyasasından fon teminini kolaylaştırmak ve halka açılmayı teşvik etmek üzere birçok alanda muafiyetler sağlanmış, ücret indirimleri ve yükümlülük azaltmaları yapılmış, teşvikler sunulmuştur. GİP şirketlere öncelikle organize, şeffaf, düzenli çalışan, güvenilir bir piyasa üzerinden sermaye elde etme imkânı sunuyor. Ayrıca, borç veren kurumların bu şirketlere daha kolay veya hızlı finansman sağlamasına imkân verir. Halka açılma sonrası başarılı bir borsa performansı sergileyen şirketlerin, ileride ikincil arzlar yoluyla tekrar sermaye sağlamaları da göreceli olarak daha kolaydır.
Sermaye Piyasası Kanunu’nun 4’üncü maddesi uyarınca ihraç veya halka arz olunacak sermaye piyasası araçlarının Kurul’a kaydettirilmesi zorunlu olup, kayda alma başvurularının en çok otuz gün içinde sonuçlandırılması beklenmektedir. Kurulumuz halka arz edilmek üzere yapılacak sermaye piyasası aracı (SPA) ihraç başvurularını, izahname ve sirkülerin ihraççıya ve halka arz edilecek SPA’na ilişkin mevzuatın öngördüğü ve Kurulun gerekli gördüğü bilgileri içerip içermediğini dikkate alarak kamunun aydınlatılması çerçevesinde inceler ve halka arz yoluyla satışı yapılacak SPA’nı kayda alır. Kayda alınan SPA’nın satışına ilişkin olarak bir kayıt belgesi düzenlenir. Ayrıca borçlanma araçlarının ve diğer sermaye piyasası araçlarının ihracı için gerekli olan bilgi ve belgelere Kurulumuzun internet sitesinde de yer alan ilgili Tebliğ’lerden ulaşılması mümkündür.
3) Denizcilik sektörünün büyük işletmelerinin yararlanabileceği sermaye piyasası araçları nelerdir? Bu olanaklardan yararlanma yolunda şirketlerini nasıl hazırlamalıdırlar?
Sermaye piyasalarından fon temini açısından bakıldığında, yukarıda da sayılan borçlanma araçlarının ve diğer sermaye piyasası araçlarının ihraçlarının yanı sıra halka arz, denizcilik sektöründe yer alan büyük işletmelerin kullanabileceği en önemli kaynak sağlama imkânlardan biridir. Şirketler, mevcut sermayeyi temsil eden hisse senetlerinin bir kısmını ortak satışı şeklinde halka arz edebildiği gibi sermaye artırımı yoluna giderek mevcut ortakların rüçhan haklarını kısıtlamak suretiyle de halka arzı tercih edebilir veya her iki yöntemi birlikte uygulayabilir. Şirketler halka açılmak suretiyle her şeyden önce önemli bir finansman imkânından yararlanırlar.
Halka arz sürecinin en önemli aşaması kararın verilmesi aşamasıdır. Şirket paylarının Kurul kaydına alınarak borsaya kote olması ve işlem görmesi için şirketlerin karşılaması gereken belli başlı koşullar bulunuyor. Gerekli koşulları sağlayan bir şirketin halka arz süreci yaklaşık olarak iki ile üç ay arasında bir zaman aralığını kapsar. Ancak şirketin halka arza hazır olmaması durumunda finansal tabloların hazırlanması ve gerekli organizasyonel işlerin tamamlanması bu süreci uzatabilmekte.
4) Büyük işletmelerin sermaye piyasası olanaklarından yararlanmak için yapacakları başvuruda izlemeleri gereken yollar nelerdir?
Paylarını halka arz etmek ve Borsa’da işlem görmesini sağlamak için karar alan şirket, öncelikle halka arza aracılık yapmaya yetkili bir aracı kuruluşla sözleşme imzalar ve esas sözleşmesinde sermaye piyasası mevzuatı açısından gerekli değişiklikleri yapmak için Kurul’a başvurur. Daha sonra aracı kuruluş veya şirket, payların Kurul kaydına alınması amacı ile Kurul’a ve Borsa tarafından istenilen bilgi ve belgeler ile payların halka arz edilmesinden sonra Borsa’ya kote edilmesi ve Borsa’nın ilgili pazarında işlem görebilmesi için Borsa’ya başvuruda bulunur. Özetle halka arz süreci; İMKB ve SPK’ya başvuru, şirket tanıtım faaliyetleri, SPK ve İMKB şirket incelemeleri, Kurul kaydına alınma ve ilgili pazarın belirlenmesi, hisselerin halka satışı, satış sonuçlarının bildirilmesi, Borsa kotuna alınma ve işlem görme aşamalarından oluşur.
5) Türkiye’deki sermaye piyasası olanaklarından yararlanmak denizcilik şirketlerine, genel olarak sektöre ve ülkemize ne gibi faydalar sağlar?
Halka arzın sağlayacağı avantajlardan bir tanesi finansman teminidir. Şirketler hisselerini nominal değerine göre primli fiyat ile halka arz ederek diğer finansman alternatiflerine göre daha uzun vadeli kaynak bulabilmektedir. Halka arzla beraber güçlenen özkaynak yapısı şirketlerin daha düşük maliyetler ile borçlanmalarına imkân tanır. Bunun yanında halka arz ile beraber likit hale gelen hisse senetleri dış borç kullanımlarında teminat olarak da gösterilebilir.
Bir diğer avantaj likidite imkânı sunmasıdır. Halka arz ile beraber şirketin hisselerinin organize pazarda işlem görmesinin hisselerin değerinde bir artış yaratması beklenir. Bu kapsamda, piyasadaki arz ve talep doğrultusunda değişen fiyat üzerinden şirketin hisselerinin satılabilmesi imkânı hissedarlara önemli bir likidite imkânı sunar.
Üçüncü avantajı kredibilite, itibar ve tanıtım diye özetleyebiliriz. Hisselerinin organize bir pazarda işlem görmesi, şirketlerin kreditörler ve diğer para piyasası kuruluşları nezdindeki kredibilitesini ve itibarını geliştirici bir rol oynar. Ayrıca halka arz şirketlere kurumsallaşma sağlar.
Ülkemiz açısından değerlendirildiğinde ise, şirketlerimizin borç sermaye oranı diğer ülkelere göre çok yüksek olduğundan şirketlerin kaynak bulmada sermaye piyasalarından daha çok yararlanması önem taşımaktadır. Bu nedenle Borsa’da işlem gören şirket sayısının artması çok önemli. Ülkemizin son dönemde yüksek enflasyon-yüksek faiz döngüsünden çıkması ve istikrarlı bir ekonomik yapıya kavuşması, uluslararası sermaye sahiplerinin artan ilgisini çekmekle beraber şirketler kesiminin finansman alternatifleri arasına bankacılık dışında sermaye piyasamızın sunduğu geniş fırsatları da dâhil etmiştir.
