Kömür denizcilik tarihi boyunca en önemli metalardan biri oldu. Dünya Kömür Enstitüsü’nün verilerine göre, 2006 yılında yapılan 815 milyon tonluk kömür ticaretinin 770 milyon tonu denizlerde gerçekleşti. Avustralya, Endonezya, Güney Afrika, Rusya gibi ülkeler ile Japonya, Kore, İngiltere, Almanya, Hindistan gibi farklı uçlar arasında sayısız gemi gidip geldi. Çimento, çelik, elektrik üretimi gibi sanayi dallarının da ana enerji kaynağı olduğundan kömür, deniz ticaretindeki payını her yıl ortalama yüzde 5 oranında artırıyor.
Türkiye, ülkenin çeşitli yerlerinde kömür ocakları bulunmasına rağmen kömür ithalatçısı konumunda. Sadece sanayi amaçlı değil, konutlarda ısınma amaçlı da kömür ithalatı yapılıyor. Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de çelik ve çimento sanayileriyle elektrik üretiminde kömür kullanılıyor. Bu sanayilerde 2007’de gerçekleşen tüketim miktarı sırasıyla 5 milyon ton, 1,5 milyon ton ve 4,2 milyon ton. Şeker, kâğıt, soda, tekstil gibi diğer sektörleri de eklersek, sanayi amaçlı toplam tüketim 2007’de 11 milyon tonu buluyor. Toplamda ise ülkenin geçen yılki kömür ithalatı 21 milyon ton olarak gerçekleşti.
Son yıllarda büyük şehirlerde doğal gaz kullanımı yaygınlaşmışsa da, Türkiye’de konut ısıtmada bir numaralı tercih halen kömür. Geçtiğimiz yıl ülkeye giren 10 milyon ton kömürün yüzde 70’i Rusya’dan, yüzde 20’si Çin’den, kalan yüzde 10 kadarı da Güney Afrika’dan alındı.
Geleceğe bakıldığında da kömürün Türk evlerinin başlıca yakıtı olarak kalacağı görülüyor. Öte yandan, sanayi amaçlı kullanımda mutlaka artış olacak. Çünkü Türkiye’nin elektrik ihtiyacı her yıl artıyor. Buna bağlı olarak kömürle çalışan elektrik santrallarının da sayısında artış bekleniyor. Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kömürle gerçekleşen mevcut elektrik üretim kapasitesine 6 400 MW’lık bir ekleme yapacak yeni başvuruları değerlendirmeye aldı. Aynı artış ivmesini çimentoda da görüyoruz. Her yıl artan çimento üretimi geçen yıl yüzde 10 yükselerek 51 milyon tona ulaştı. Çelik sektörü de benzer gelişme potansiyaline sahip. Son beş yılda Türkiye’deki çelik üretimi yılda yüzde 10 artış gösterdi. Böylece, çimento ve çelik sanayileri de Türkiye’nin kömür talebini artıracak. Sonuç olarak ithal kömür, Türk deniz ticaretindeki önemli rolünü önümüzdeki yıllarda da koruyacak.
Emre Ergenç
Er Kömür Pazarlama A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi
KIAD – Kömür İthalatçıları Derneği Üyesi
