Gemi Brokerleri Derneği’nin desteğiyle Türk brokerlerin, avukatların ve dış ticaret uzmanlarının dünyada kendilerini ayrıcalıklı hissettikleri Institude of Chartered Shipbrokers (ICS) sertifikası almalarını sağlayacak eğitim programı Gemi Brokerleri Derneği’nin (GBD) bünyesinde başlıyor. GBD Başkanı Pınar Kalkavan, Genel Sekreter Bahadır Tonguç ve Sertifika eğitimini verecek olan GBD ve ICS üyesi Vassilev Maritime Genel Müdürü, Todor Vassilev ile Eli Chemoil Genel Müdürü, Ergün Güneş ile söyleşi yapıp açılacak kursun sektöre sağlayacağı kazanımları sizler için sorduk
Sertifikayı alanlar ‘ayrıcalıklı
denizci’ statüsü kazanacak
1-ICS üyesisiniz ve şimdi de Gemi Brokerleri Derneği’nin desteğiyle birlikte Türk brokerlerin, avukatların ve dış ticaretle uğraşan tüm denizcilerin ICS (Institude of Chartered Shipbrokers) sertifikasını alabilmesi için gerekli bir eğitim programı başlatıyorsunuz. Önce sizi tanıyalım, ardından bu sertifika ve önemi hakkında bilgi verir misiniz?
Todor Vassilev: Bulgaristan vatandaşıyım.1998 yılından beri Türkiye’de yaşıyorum. Türk bir gemi nakliyat firmasının yönetim müdürüyüm. Bu 13 yıl boyunca bir grup gemi yönetiyorduk. Firmanın adı Vassilev Maritime Nakliyat. İlk başta 17 gemiden 52 gemiye kadar yayılan bir filo yönetiyorduk. Kargoları Rus nehirlerinden yükleyip Akdeniz çanağındaki limanlara boşaltıyoruz. Bu gemilerin büyüklüğü 3.000 ile 6.100 ton arasında değişiyor. Şirkette ortalama 40 kişi çalıştırıyorduk. 1995 yılından beri Charter Ship Brokers Enstitüsü’nün üyesi olduğum için bugün buradayım. 2000 yılında fellow of Gemi Kiralama Brokerları enstitüsünün de üyesi oldum ve o günden beri üyeyim. Yönetim müdürü olduğum profesyonel yıllarım boyunca aynı enstitüde bir grup genç profesyonellerin eğitimini organize ettim.
Hedefim olası en profesyonel müşteri servisini bir araya getirmekti. Çünkü benim için enstitünün müfredatta sağladığı eğitim oranı ve sınav sistemi piyasada en iyisiydi. Bu yıllar boyunca yönettiğim firma, 6 ya da 7 kişiyi Gemi Kiralama Brokerları Enstitüsü’ne yerleştirmek için eğitim sponsoruydu. Bunların hepsi nitelendirme sınavını tamamladılar. Bazıları şimdiden kurumdalar bazıları ise Gemi Brokerları Derneği üyeleri. Kitaplarımı okuduktan sonra ilk yaptığım şey mezun olduğum ICS’in Gemi Brokerları Derneği’nde de yer alan Gemi Kiralama Brokerları müfredatının benimsenmesi için çalışmaya başlamaktı. Bu çalışma, tanınma ve Gemi Brokerları Derneği’nin eğitim için orjinal merkez olarak kabul edilmesi ile, sona erdi. Öğrenciler müfredata dayanarak bunun 2001’de olduğunu düşünüyorlar. Sonra ben Türkiye’ye geldiğimde günlük işlerime odaklıydım ve hep birlikte çalıştığım insanların Gemi Brokerları Derneği’nin sağladığı bu eğitimin sağladığı avantajlara sahip olmamalarına üzüldüm. Her zaman Türkiye’nin Gemi Brokerları Derneği’nin müfredatını öğretmek için iyi bir yer olduğunu düşündüm çünkü Türkiye’de muhteşem oranda bir denizcilik cemiyeti bulunmakta ve Türkler genel olarak çalışmaya ve işlerini öğrenmeye açık insanlar. Bununla beraber çok meraklılar bunu da profesyonel tecrübelerimle farkettim. Düşündüğüm bir gün Türkiye’de de bu konuyla ilgili er ya da geç bir şeyler yapmam gerekiyordu. Daha fazla zaman ayırmaya fırsatım olduğunda Gemi Brokerları Derneği ile iletişime geçmeyi başardım ve onlara bu konuda birlikte çalışmayı önerdim. Gemi Brokerları Derneği’nin, özgün bir deniz ticareti eğitimi alınması için gerekli standartları sağlama konusunda çok bağlılık gösterdiğini belirtmek isterim. Çünkü onlar ‘Eğer bunu yaparsak mümkün olduğunca iyi standartlarda yapmamız gerekiyor’ dediler. Bu kadar çaba ile vasat veya bu derneği uzmanlık ve eğitimin sembolü olarak gören insanların beklentilerinin altında bir sonuç çıkmamalı diyorlardı.
Ücreti 5 bin TL
2-Eğitim programıyla ilgili gelinen nokta nedir? Eğitime katılacak olanların hangi seviyede bulunması ve neler yapması gerekli? Ayrıca eğitimin ücreti ne olacak?
Ergün Güneş: Şu anda yoğun bir çalışma var, hedefimiz 1 Ekim’de bu işin başlangıcını yapmak. Eylül ayında sirkülasyonu yaptık, kayıtları alıyoruz. Şu ana kadar 20-25 tane ciddi anlamda başvuru oldu. Fakat kesin kayıtlarını yapmadık. Bu arkadaşlarla tekrar toplanıp sistemi anlatacağız, çünkü hâlâ ICS sistemini ve içeriği bilmiyorlar. Herkesin kafasında soru işaretleri var. Ekimin ilk haftasında başlamayı planlıyoruz. Eğitim, çalışanlara yönelik olduğundan dolayı hafta sonu yapmayı planlıyoruz. Ana şart İngilizce’yi iyi derecede bilmek. Zaten bu sistemi ticari denizcilik eğitimini tamamen sıfırdan kabul ederek vereceğiz. Bu yüzden yeterli derecede İngilizce anlayabilecek, düşüncelerini ifade edebilmek bizim için yeterli. Hem eğitim hem de sınav İngilizce yapılıyor. Soruların cevapları yaklaşık 15-20 sayfa tutuyor. Sınav soruları bize Londra’dan geliyor. Biz sınavı gerçekleştirip tekrar Londra’ya gönderiyoruz. Notlandırmalar orada yapılıyor.
Başvuranlar arasında avukatlar da var, örgün hat taşımacılığında çalışan yani liner trade’de çalışan kişiler de var, stamp yani düzgün olmayan hat taşımacılığında çalışan brokerler da var, bunun yanı sıra hali hazırda üniversite öğrencileri de var. Ama şimdi yapacağımız toplantıda tabii ki bir seçimimiz olacak hem eğitim hem de iş özgeçmişlerine bakacağız. Çünkü bu sene biraz limit uygulamak istiyoruz, nitelikli kişileri kabul edip nisan ayında yapılacak sınavda başarı oranımızı yüksek tutmak istiyoruz. Hem tecrübelerine hem de İngilizce seviyelerine bakacağız. Lise mezunu olup da çok iyi derecede ingilizce bilen arkadaşlarımız da var. Onlar da başvurabilecek.
Ücret toplam profesyonel değerlendirme sınavının yedi tane uzmanlık alanı eğitimi için 5 bin TL. Hazırlık eğitimi. Kişi başı 5 bin TL, bunun ilk dönem 5 bin TL’si yatırılacak, ekimle aralık arasındaki ilk döneme bölünecek 4 tane uzmanlık alanı olacak. İkinci dönemde 3 tane seçmeli uzmanlık alanı seçilecek. Geri kalan 2.500 TL’de ocak ayında yatırılacak. İkinci dönem ocakta başlıyor. Bu kayıt sürecini Gemi Brokerları Derneği üzerinden gerçekleştiriyorlar. Biz deniz aşırı yabancı ülke olduğumuzdan dolayı ICS Londra, bunu her sene sitesinden başvuru tarihini yayımlıyor. Katılımcılar başvuruları ICS’in sitesinden takip edebilirler. Onun direkt merkezden bilgisi geliyor. Sınav tarihleri şu anda ICS sayfasında ki bizde bunu ilan ettik kendi sayfamızda. Web sitesinde eski senelere ait sınav soruları, onlara eğitmenlerin yorumlarıda yer alıyor. ICS’in sayfasına girerek oradan da o bilgileri de alabilirler.
Todor Vassilev: 7 ayrı konu işleyeceğiz. Enstitü 1911 yılında kurulmuş. Dünyada profesyonel gemi brokeri üyeliğini veren ve şu anda dünyaca tanınan tek kurum. 1938 yılında kraliyet tarafından onay verilmiş. Yani Royal Charter dedikleri olay o aslında, kraliyet tarafından da onaylanmış ve 80’li yıllara kadar sadece İngiliz vatandaşları bunu alabiliyordu. Bunun dışındaki başka hiçbir vatandaş uzmanlık sınavına giremiyordu. Daha sonra 80 yılında globalleşme ile beraber dediler ki ‘Biz bunun kapısını diğer ülkelere de açalım.’ Tabii şimdi 4500 yeri var ICS’in bütün dünyaya baktığınız zaman ki, üyelerinin şu andaki yıllık harçları 100 pound. Fellowların ise 135 pound’dur. Fakat sadece para açısından düşünmemek lazım. Bu alandaki profesyonelliğin göstergesi, ICS’in sağladığı network ağı. Sonuçta bir mix veya bir fix ünvanını gördüğünüz zaman karşı tarafın hangi bilgilere sahip olduğunu biliyorsunuz.
Sözümüz senedimizdir
3-Mix ve Fix unvanları nedir? Bu unvanları alanların avantajları neler oluyor? Buradaki otorite Gemi Brokerları Derneği midir?
Todor Vassilev: Bu sınavları aldığınız zaman belli bir süre gemi kiralama departmanında yönetici olarak çalıştığınız zaman üye olmaya aday olabiliyorsunuz. Member dediğim unvan mix’dir. Gemi Kiralama Brokerlığı Enstisüsüne üye unvanı veriliyor. Bu unvanı alabilmek için sınavları aldıktan sonra hem gerekli tecrübeyi kazanmış olmanız hem de iki tane fellow’un referansını göstermeniz lazım. Fellow olarak bizim “evet bu kişi üye olmaya uygundur ” dememiz lazım, çünkü etik davranışta bulunmayabilir.
Ergün Güneş: Kişi mix olmak için başvurduğu zaman ve biz de kendi referansımızı verdiğimizde enstitünün “vetting” departmanına gider. Burada “vetting” komitesi vardır. Bu komisyon gerekli değerlendirmeyi yapar ve “sizi mix unvanıyla ödüllendiriyoruz” derler. Bundan sonra mix unvanını kullanabileceğinizi belirtirler. Ancak heran da elinizden alınabiliyor, eğer etik davranmazsanız. Sonuçta bizim uluslarası gemi brokerlerinin sözü: “Our words are bound” (Sözümüz senedimizdir.) Ben gemimi bağlayacağım zaman, İspanya’daki fix ile irtibata geçtiğim zaman benim görüşmem çok daha kolay sonuçlanabiliyor. İkimizde ne ile ilgili konuştuğumuzun çok farkında olabiliyoruz.
İngiltere’de İngiliz brokerların temel amacı, özellikle member ve fellow olanların; yük ve gemi sirkülasyonları sadece kendi aralarında yapmaları. Türkiye’de member ya da fellow yoksa bu ağa giremeyeceksiniz ve kazanımları göremeyeceksiniz. Çok uzun vade için konuşuyorum; şu anda değil fakat çok uzun zaman sonra fellow unvanını görmediği zaman kişi diyecek ki, iyi navlun size geçmeyecek, kendi fellow adamına geçecek.
4-Mesleki olarak seminere katılmak onlara ne öğretecek? Bir de mesleğin avantajlı tarafları nelerdir yeni adaylar için?
Ergün Güneş: Üç gruptan oluşuyor eğitimlerimiz. Birinci grup dersleri mecburi derslerdir. Bunların arasında denizciliğe giriş, deniz ticareti, deniz ticareti hukuk ilkeleri ve uluslararası deniz ve ekonomi ticareti başlıkları yer alır. Sonuçta gemi brokeri dediğiniz anda benim, sizin dış ticaret uzmanı olduğunuzu anlamam lazım. İşte bu dört temel ders size bunu verir ve bunlar mecburdur. Seçmeli değildir. İkinci ve üçüncü gruptaki dersler seçmelidir. Orada artık tanker alanında uzmanlık yapmak istiyorsanız tanker kiralama alabilirsiniz, kuru yük alabilirsiniz. Örgün hat taşımacılığı istiyorsanız liner kiralama alabilirsiniz. Avukatlar için; özellikle “deniz avukatı olacağım ben kendimi bu alanda geliştireceğim” diyorlarsa bu alanda üçüncü grupta deniz hukuku opsiyonları var. Yani öğrenciler kendilerini bir alanda uzmanlaştırmış olabilirler.
Todor Vassilev: Gemi Brokerları Derneği, İngiliz kanununa uyarlanmış gemicilik uygulaması ile sıralanmış bir müfredat öğretmekte. Bunun sebebi; denizcilik sektöründe en çok kullanılan, uyarlanmış İngiliz kanunu olmasından dolayıdır. Bu sınav için birlikte çalışacağımız ve hazırlayacağımız insanlar deniz ticareti kanununda etkili ve yeterli bilgiye sahip rakipler olacaklar. Ama bizim yapmayı düşündüğümüz şey bu insanlara Türk Kanunu ve gemi kiralama brokerlerinin öğrettiği, uyarlanmış prensip ve uygulamaları karşılaştırmayı görebilme şansı sağlamak. Rekabet ortamında ne kadar farklılık yaratabilirseniz, ne kadar kendinizi öne çıkartabilirseniz o kadar fazla şansınız oluyor. Niye insanlar artık bir dili yeterli bulmuyor? İki dil hatta üçüncü dil için uğraşıyor? Üniversiteler, master ve doktora yapan öğrencilerle dolu. ICS notasyonları da en güzel ayrımlardan biri, burada bu mesleğe özellikle teoride ve yanında yine aynı değerde pratikte ne kadar vakıf olduğumuzu gösteren notasyonlar ki kimse karşınıza geçip o saatten sonra “sen ne kadar uygunsun bu şirkete?” demiyor. Hep bizde alaylılar vardır ya bütün piyasalarda “senelerdir bu işteyiz” derler, biz bu senelerdir bu işte olmayan gençler için de bilgilerini ıspatlayabilecekleri ve belgelendirebilecekleri büyük bir fırsat sunmak istiyoruz.
5-Peki eğitim sonrasında sınavdan başarılı her katılımcıya ICS’in sunduğu bir sertifika nasıl verilecek?
Sertifikayı İngiltere hazırlayacak. Bizler katılımcı sertifikasını veririz fakat sınavını başarı ile geçenler için geçtikten sonra gerekli işlemler Londra üzerinden hallediliyor. Sınavı geçtikten sonra direkt sertifika verilmiyor. Geçtikten sonra belli bir süre bu alanda çalıştığınızı kanıtlamanız gerekiyor ve iki tane fellow’un referansını göstermeniz gerekiyor. Ondan sonra komiteden geçiyor, komiteden geçtikten sonra size üyelik sertifikası direkt Londra’dan gönderiliyor. Bir de brokerlik dış ticaret yapanlar ile avukatlar vesair için belirtiyorum: Neden onlara hitap ediyor, aslında burada kilit bir nokta var. ICS bir standart, bir referans. Kitabını açıp baktığınızda dediğimiz ticaret rotaları ile başlıyor kitap. Çeviriyorsunuz gemi tipleri, yük tipleri… Onu ICS’den isteyen kişilere biz temin edeceğiz. Yani o kadar temiz bir hiyerarşi ile gidiyor ki bu müfredat; seneler içinde de belki değişime uğrayarak adapte olmuştur ve optimum bir noktaya gelmiştir. Yeni ticaret rotalarında gemi tipleri, yük tipleri gibi. Çünkü biliyorsunuz bir asistan olarak başlar biri veya bir stajyer olarak bir şirkete girer, ortadan veya daha gemi tiplerini bilmeden yük tiplerinden girebilirler bu ticaret yapan için ticaret rotaları farklı farklı gemi tipleri belki hayatında hiçbir zaman karşısına çıkmayacak bir gemi tipi ama bu temel bilgiler çok yerinde ve düzenli veriliyor. Onun için mutlaka bir yerde kendisine hitap eden bir nokta yakalayacak bu insan. Onun dışında zaten tamamen dış ticaret alanında çalışanlar için yoğunlaştırılmış dersler içinde dış ticaret teslim şekilleri var, bunları bir brokerin bilmesi gerektiği gibi bir dış ticaret uzmanının da bilmesi gerekiyor. O lojistik ağındaki en önemli bacak zaten deniz taşımacılığıdır. Komple ilk üretimden düşünürsek; domatesin ilk üretildiği yerden son kullanıcıya varana kadar olan bütün aşamaları benim felsefeme göre bilinmeli. Bir yerde yük takıldığı zaman ben gemimi bağlamışım, kiraya vermişim bir yerde bir problem olduğu zaman broker olarak benim anlayabilmem lazım. Bu acaba nerede takıldı? Şimdi o yüzden bütün o lojistik ağını bilmem lazım, sadece gemi ile sınırlı kalması yanlış olur. Komple bir lojistik uzmanlığı gibi algılayabilirim ben gemi brokerliğini.
