Orhan Pamuk’un Kara Kitap adlı romanında Boğaz’ın kuruyunca nasıl görüneceğini anlatan çarpıcı bir bölüm vardır. Nefis Cadillaclar, sandıklar vs… Yazarın olağanüstü hayalgücü geçekten de denizin derinliklerinde neler olduğunu merak ettirir. İşte bu merakı DenizTemiz Derneği TURMEPA Genel Müdürü Levent Ballar’la yaptığımız söyleşide bir parça giderdik. “Haliç’ten çıkarılan elektirikli süpürge mi istersiniz, televizyon mu, yoksa Fethiye’den üzeri kabuk tutmuş neredeyse on yıllık radyo-kaset çalar mı?” diye soran Ballar, TURMEPA’nın düzenlediği deniz temizliği etkinlikleri sırasında gördükleri karşısında Orhan Pamuk’un dahi kendini şaşırtamacağını söylüyor. Çünkü Levent Ballar’ın deyimiyle çöp tenekesi niyetiyle kullanılan denizlerde yok, yok! Koltuk takımları, masalar, sandalyeler, küvetler ve klozetler…
Denizlerdeki ekosistemin giderek bozulduğunu hatırlatan Ballar, “Tüm bunların altı-yedi yüz senede yok olacağını düşünürseniz durumun son derece içler acısı olduğunu görebilirsiniz. Sonuçta denizin de bir yok etme kapasitesi var” diyor üzülerek. Bugün kahverengi bir Haliç’e ve Avrupa Birliği’nin (AB) ölü deniz kabul ettiği Karadeniz’e sahip olduğumuzu belirten Levent Ballar Marmara, Ege ve Akdeniz’de 10-15 sene önce yüzülen yerlerin bugün artık yüzülemeyecek durumda olduğuna da dikkat çekiyor. Ayrıca “Deniz temizliği sadece denize girip girmeme meselesi değildir” diyor ve ekliyor: “Bu bir ekonomik zincirdir. Atık arıtma tesisi olmayan oteller, bahçelerden sızan tarım ilaçlı sular denizi kirletiyor. Yerel yönetimlerin denetimi, dahası devletin çevreyle ilgili bir politikası yok. Halbuki çevre ekonomiyle beraber yürüyor. İkisi birbiriyle çok ilintili. Ekosistemle birlikte sosyal ve ekonomik yaşam da ölüyor. Tüm bunlar geleceğimiz için çok tehlikeli. Bu yüzden deniz bir yaşam şartıdır, lüks değildir” diyerek yıllardır değişmeyen zihniyetin altını çiziyor.
“Hedef çocuklar”
Denizin bir yaşam şartı olduğunu elli yaşındaki insana anlatılamayacağını bu yüzden hedeflerinin çocuklar olduğunu belirten Levent Ballar, TURMEPA olarak şimdiye kadar ilkokuldan 12. sınıfa kadar 1 milyon 700 öğrenciyi deniz temizliğinin önemi konusunda bilinçlendirdiklerini, 6,5 milyon öğrenciyi daha bilinçlendirmeyi planladıklarını anlatıyor.
TURMEPA’nın diğer çalışmalarından da bahseden Levent Ballar, denizler için çok tehlikeli olan kızarmış yağ toplama projesine de değiniyor. 2004’te çıkan kanuna göre turizm ve sanayi sektörünün atık yağları lisanslı atık toplayıcılara vermesi gerektiğini, ama denetim olmadığı için bunun gerçekleşmediğini vurgulayan Ballar bu işe de TURMEPA olarak bir ucundan sahip çıktıklarını belirtiyor. Ayrıca her sene eylülde yaptıkları kıyı temizliği etkinliğinin ülke çapına yayıldığını da ifade eden Ballar, bu fikrin Van’da çıktığını, göl kıyısınındaki yoğun kirliliğin herkesi çok etkilediğini ve özellikle Milli Eğitim Bakanı Hüseyin Çelik’in çok üzüldüğünü, bu yüzden de kamuoyu önünde bu etkinliği Türkiye’nin tüm nehir, akarsu ve deniz kıyılarına yayma önerisi getirdiğini anlatarak, 5 Haziran Çevre Günü başlatılan dev projenin çıkış noktasını da hatırlatıyor.
Öğrenciler kıyıları temizledi
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ve TURMEPA öncülüğünde 16 milyon öğrenci 5 Haziran Dünya Çevre Günü dolayısıyla Türkiye’de denizlerin, göllerin, akarsuların kıyılarında “temiz su” için kolları sıvadı. TURMEPA ayrıca tüm kıyı illerindeki öğrencilerin deniz kenarlarını temizlemesini koordine etti, eldiven ve çöp torbası dağıtarak Türkiye genelinde projeye katıldı.
Temizlik Haliç’te başladı
TURMEPA etkinlik çerçevesinde merkez olarak İstanbul’u seçti. MEB, Beyoğlu Belediye Başkanlığı ve TURMEPA İstanbul’da Haliç kıyısında 1200 öğrenci ve tüm deniz gönüllüleri bir araya geldi. İstanbul Valisi Muammer Güler, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, Beyoğlu Belediye Başkanı Ahmet Misbah Demircan, İstanbul İl Milli Eğitim Müdürü M. Ata Özer, TURMEPA Yönetim Kurulu Başkanı Eşref Cerrahoğlu, TURMEPA yönetim kurulu üyeleri ve ünlü sinema sanatçısı Zeki Alaysa’nın destek vermek üzere katıldığı etkinlik çerçevesinde Sütlüce’de kıyı ve su altı temizliği yapıldı. Etkinlik sırasında bir konuşma yapan Eşref Cerrahoğlu, her geçen gün azalan ve gelecek için tehlikeli bir noktaya gelen su sıkıntısının gündeme oturduğunu belirterek “İnsanoğlu, doğayı sonuna kadar kötü bir biçimde kullandı ve şimdi de yarattığımız bu sürecin tehlikelerini görmeye başladık. Sularımız azalıyor ve besin kaynağımız denizler yok oluyor. İşte bu nedenle 16 milyon öğrencimizle birlikte geleceğimizi kurtarmak için bir araya geldik. Bizler hatamızı geç fark ettik, ancak çocuklarımız ve gençlerimiz aynı hatayı yapmayacaklar” dedi.
TURMEPA ve TEMA el ele:
Geleceğimiz erimesin
5 Haziran Çevre Günü Türkiye’nin iki büyük çevre örgütü TEMA ve TURMEPA “Geleceğimiz Erimesin” sloganıyla bir araya geldi ve bir bağış kampanyası başlattı. Kampanya çerçevesinde karadan TEMA Vakfı’nın mobil eğitim aracı, denizden ise TURMEPA’nın eğitim teknesiyle yurt çapında eğitim çalışmaları yapılacak. Kampanya kapsamında hazırlanacak özel araçların önümüzdeki aylarda yola çıkması ve 2011 sonuna kadar 100 il ve ilçede 810 000 kişiye ulaşması hedefleniyor. Projenin hedeflenen bütçesi 3 000 000 YTL tutarında. Bağış kampanyasından elde edilen gelirle de planlanan eğitim çalışmaları gerçekleşecek.
Konuyla ilgili olarak konuşan TURMEPA Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Julide Ergin, “TURMEPA olarak denizlerin ve deniz canlılarının korunması için yaptığımız çalışmaları TEMA’yla birlikte hazırladığımız eğitim çalışmalarıyla devam ettiriyoruz. Özellikle küresel ısınma ve iklim değişiklikleri konusunda bir toplumsal bilinç yaratılması için yürüttüğümüz çalışmalara ve bu büyük kampanyaya tüm Türkiye’yi destek olmaya çağırıyoruz” dedi.
