Çin, uluslararası güç ve etki düzeyinden en önemli silahlardan birisi olan denizaltı satışlarında giderek artan kapasitesiyle jeopolitik olarak Kuşak-Yol Projesi’ni giderek geliştiriyor.
Son olarak 20 Aralık’ta Hint Okyanusu’na doğru Malacca Boğazı’na gelen bir Çin denizaltısı spekülasyonlara neden olmuş ve ardından 23 Aralık’ta Myanmar’ın Yangon Nehri giren denizaltı hemen ertesi gün Myanmar Donanması envanterine UMS Minye Kyaw Htin adıyla eklenmişti.
Naval News’te yer alan bir değerlendirme yazısına göre, satışı ya da devrine ilişkin önceden herhangi bir bilgi verilmeyen denizaltı, Çin’in bölgede artan etkisini ve jeopolitik arenada denizaltı satışlarının ortaya çıkardığı gücü temsil etmesi açısından önemli.
Şu anda dünya genelinde 4 ülkeye denizaltı ihraç eden Çin’in bu pazarda payını artırması bekleniyor.
Denizaltı diplomasisi
Denizaltı satışları raftan satın alınan bir ürün içermez. Her yönünün tanımlanması gereken bir işlemler bütünüdür. Denizaltının inşa edileceği yer, kişiselleştirme derecesi, mürettebat eğitimi ve ilerideki bakım aşamaları anlaşmanın içinde yer alır ve her zaman için bir jeopolitik yön ve ülkelere arası müzakereler içerir.
Sadece ticari olarak değerlendirilemezler. Hükûmetler, ittifak oluşturmak ya da bunu kuvvetlendirmek amacıyla denizaltı sağlama yoluna gidebilir. En azından ileriye yönelik olumlu ilişkiler beklendiğinin bir göstergesidir. Bu durum özellikle denizaltıların ücretsiz verildiği veya büyük indirimler sağlandığı durumlarda geçerlidir. Bunu gerçekleştirmenin bir diğer yolu da ülkelerin kendi envanterindeki eski denizaltıları paylaşmasıdır. Sonuçta herkes için bir kazan-kazan durumu oluşur ve ileride politikalardaki olası değişiklerde daha az riskli bir durum ortaya çıkar.
Myanmar’ın Çin’den aldığı denizaltıysa birkaç yönden oldukça karmaşık. Çin uzun yıllardır Myanmar’ın ana savunma tedarikçisi olmasına rağmen iki ülke arasında daha önce bir denizaltı satışı gerçekleşmemişti. Myanmar’ın önceki denizaltı alımlarını Rusya ve Hindistan’dan gerçekleştirildiği düşünüldüğünde Çin’in bu hamlesinin Hindistan’ın bölgedeki çabalarına bir darbe olarak görülebilir.
Bu açıdan, son 20 yıldır bir denizaltı yeteneği oluşturmaya çalışan Myanmar’ın donanmasının envanterine 24 Aralık 2020’de kattığı ilk denizaltı olan UMS Min Ye Theinkhathu’yu Hindistan’dan satın alması oldukça anlamlı.
İkisi de nispeten eski tip ve ikinci el olan denizaltılardan Çinli Type-035 Ming Sınıfı, Hintli olan ise Rus yapımı KILO Sınıfı. Çin’den tedarik edilen denizaltı Hindistan’dan tedarik edilenin üzerine bir şey katmamasına hatta KILO Sınıfı denizaltının pek çok açıdan daha yetenekli bir platform olarak görülmesine rağmen ekipmanların ayrıntıları bilinemediğinden kıyas yapmak pek doğru değil.
Bunun açıklaması Myanmar’ın Çin’e ait eski bir denizaltıyı satın almasının yeteneklerini modernize etmekten çok, daha büyük bir resmin parçasını yansıtıyor olması. Çin muhtemelen siparişlerin devam etmesini veya daha modern gemilerin siparişlerini bekliyor. Bu süreç aynı zamanda Çin’in Bengal Körfezi’ndeki jeopolitik konumunu da güçlendirebilecektir.
Geçmişte de buna oldukça benzer bir işbirliğine giden Çin, 2017 yılında Bangladeş’e iki adet eski PLAN (Çin Donanması) Type-035 Ming Sınıfı denizaltı tedarik etmişti.
Pazar Savaşı
Geçtiğimiz dönemde 10 yıllar boyunca denizaltı ihracat pazarına hakim olan Almanya ve Fransa’ya bugünlerde ciddi anlamda meydan okunuyor. Meydan okuyanlar arasında Güney Kore, İspanya ve Japonya gibi bu işe yeni girenlerin yanı sıra İsveç gibi yeniden ortaya çıkan oyuncular bulunuyor. Rusya’nın da bu pazarda pay sahibi olduğu yadsınamaz. Çin de artık bu kulübe katılanlar arasında ve hızla zirveye doğru ilerliyor.
Halihazırda 4 ülkeye toplamda 12 denizaltı üreten Çin bunların arasında en karmaşık anlaşmayı Pakistan ile yapmış durumda. Pakistan Donanması, dördü yerel tersanelerde inşa edilmesi şartıyla 8 adet Type-039B Yuan Sınıfı denizaltı sipariş etti. Havadan bağımsız tahrik (AIP) destekli çalışan denizaltılar gemi karşıtı seyir füzesi (ASCM) olarak tasarlandılar.
Tayland, S26T olarak adlandırılan başka bir Yuan Sınıfı denizaltı alırken, Yuan’lardan daha az yetenekli olan eski PLAN Type-035 Min Sınıfı tekneler Bangladeş’e (2) ve halihazırda Myanmar’a (1) tedarik edilmiş durumda. Çin’in başta Nijerya olmak üzere diğer ülkelere de denizaltılarını önerdiği biliniyor.
Rusya gibi Batılı ülkelerin hizmet sağlayamayacağı ülkelere denizaltı tedarik etme konusunda istekli olan Çin’i Rusya’dan öne çıkartan faktör ise yeni denizaltılarının AIP destekli olması. Kuşak-Yol Projesi için verilen teşviklerle de birleştirildiğinde bu avantajlar Çin’i özellikle uluslararası düzeyde tecrit edilmiş ülkeler için cazip bir seçenek haline getirebilir.
Batıya yönelik denizaltı üreticileri tarafından yakın takibe alınacak olan Çin’in denizaltılarını tercih etmeyecek pek çok potansiyel müşteri de mevcut ancak piyasaya bakıldığında birçok ülkenin hem Çin’e hem de Batı’ya oldukça açık olduğu da aşikar. Çin denizaltılarının tasarımları da giderek doğudan batılı tiplerle rekabet edecek hale gelecektir.
Kuşak-Yol Projesi ve denizaltılar
Oyunun sadece parayla ilgili değil aynı zamanda stratejik etki ve konumla da ilgili olması bekleniyor. Çin açısından bakıldığında Kuşak-Yol Projesi’nin ek bir boyutu daha görülüyor. Bu, Çin hükûmetinin önemli altyapı gelişmelerine yatırım yapma stratejisinin bir parçası. Myanmar da bu stratejiye büyük ölçüde dahil olan ülkeler arasında.
Kuşak-Yol projeleri birer altyapı yatırımı olsa da çoğu kişi bunlarla denizaltı satışları arasında bulanık bir çizgi görecektir. Başka bir değişle, denizaltılar bir etki oyununun ve stratejik konumlandırmanın parçalarından birisidir. Liman veya tersane projelerine benzer şekilde kullanılabilirler.
Myanmar örneğinde satış koşullarını görmek ilginç olacak. Sadece kesinlikle ucuz veya uygun olan fiyat değil gelecekte ülkenin karşılaşacağı kısıtlamalara da bakılmalı.
Bu haberin/makalenin tamamı ya da bir kısmı kaynak gösterilmeden yayımlanamaz. Kaynak gösterilse dahi aktif link verilerek kullanılabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayımlayanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
