Ocak başında varil fiyatı 100 doları aşan petrol fiyatlarında düşüş devam ediyor. ABD’de oluşabilecek muhtemel bir ekonomik durgunluğun, petrol talebini önemli ölçüde etkilemesi ve fiyatları daha da aşağı çekmesi bekleniyor
Yatırım araçları arasında geçen yılın tartışmasız liderleri emtialar oldu. Gerek soft commodity gerek enerji ürünlerinde getiriler rekor düzeydeydi. 2008 ocak ayının ilk günlerinde Amerikan ham petrolü (west texas intermediate) fiyatları varil başına 100,09 dolarla tarihi zirvesini test etti. 2007 yılı için baktığımızda ABD petrolü yüzde 57,22, Brent petrol yüzde 54,21; motorin yüzde 62,92 ve benzin yüzde 54,93 prim yaptı. Enerji piyasalarındaki bu hareketliliğin temeline baktığımızda iki ayrı sebep görüyoruz.
Yakın zamandaki ABD’nin başını çektiği global durgunluk kaygılarına kadar petrol arz ve talebinde bir dengesizlik söz konusuydu.
ABD’de oluşabilecek muhtemel bir ekonomik durgunluk, petrol talebi önemli ölçüde etkileyebilir. Bununla birlikte Uzakdoğu kökenli talebin güçlü seyrini koruması bekleniyordu. Ancak son gelişmelerle fiyatın 90 doların altına inmesi bu beklentileri olumsuz etkiliyor.
Petrol fiyatlarının varil başına 20-40 dolar arasında seyrettiği 2001-2004 yılları arasında petrol çıkarmaya dönük çok az yatırım yapıldı. Bu yatırım eksikliği kendisini dört-beş yıl sonra arz eksikliği olarak gösterdi. Petrolde yapılan yatırımların devreye girmesi ve verimli şekilde çalışmaya başlaması üç-beş yıllık periyotları bulabiliyor. Yani petrol fiyatları düşük seyrederken üreticilerin yeni yatırımlardan kaçınması arz eksikliğini beraberinde getirdi. Bu arz sıkışıklığı hedge fonların ilgisini çekti.
Paranın hedefi petrol oldu
Geçen yıl rekor seviyeye ulaşan global likidite temel olarak arz sıkışlığı olan bu emtiayı kendisine hedef olarak seçti ve yoğun para girişiyle fiyatlarda şişme yaşandı. Global likidite bu yaz başlayan konut finansmanı sektöründeki krizde risk algısını değiştirdi. Öncesinde risk almak yoğun şekilde ödüllendirilirken, risk algısının değişmesi ve güvenli limanlar arayışıyla ABD bonoları başta olmak üzere değerli metaller, petrol ürünleri değer kazandı. Bu şekilde global bir politik kriz yahut savaş olmadan tarihi rekorunu kırabildi.
Geçen yıl global likidite petrol ürünlerini iki kez tercih etti.
Öte yandan OPEC üretimi tavanını yükseltme konusunda gönülsüz davranıp üretimi beklentilerden daha az artırdı. Arz talep dengesi açısından baktığımızda petrolün bir emtia olarak değerinin 35-40 doların üzerinde olmaması gerekiyor. Ama bir yatırım aracı olarak 100 dolar gibi yüksek değerlere ulaştı. Son gelişmelere baktığımızda ABD ekonomisinde yaşanacak durgunluk, dalga dalga Japonya’yı, Çin’i ve Avrupa’yı etkisi altına alabilir. Petrolün hâlâ 90 dolar civarı yüksek seviyelerde seyretmesi yatırımcıların Uzakdoğu kökenli petrol talebinin bu gelişmelerden limitli etkileneceği görüşüne dayanıyordu. Son gelişmeler ve fiyatın 90 dolar altına kayması burada şüpheler olduğunu gösteriyor. ABD’de ucunu gösteren ekonomik durgunluk tüm dünya ekonomilerini tehdit ediyor. Bu da petrolde fiyatı aşağıya çekiyor.
