Türk Boğazlarında Uluslarası Deniz Trafiğiyle ilgili hareketleri ve yerel trafiği düzenleyen kurum liman başkanlıklarıdır. Türk Boğazlarında gemi geçişleriyle ilgili karar verici konumda olan İstanbul Liman Başkanlığı ve Çanakkale Liman Başkanlığı’ndan şu an Boğazlar’daki son durum hakkında değerlendirmeler aldık
İstanbul Liman Başkanı Kaptan Gani Aygün görev sahası ile ilgili bilgiler verdi.
“Denizciliğimizin taşra teşkilatı 71 adet liman başkanlığından oluşmaktadır ve bu birimlerden biri olan İstanbul Liman Başkanlığı idari sahası içerisinde Türkiye’nin en yoğun deniz trafiğine ev sahipliği yapmaktadır. Toplam deniz ticaret filomuzun gross ton ve deadweight ton olarak yüzde 90’ı İstanbul sicil limanına bağlıdır. Türkiye limanlarına denizyoluyla kruvaziyer gemiyle gelen yolcuların yaklaşık yüzde 25’i tek başına İstanbul Limanı’na gelmektedir. Son 10 yıllık ortalamayı ele alırsak İstanbul Boğazı’ndan yaklaşık 50 bin adet gemi geçmekte ve bu geçişler sırasında oluşan tüm kaza ve arızalarda surveylerde başkanlığımız uzmanları hizmet vermektedir. Denizcilikle ilgili eğitim veren kurumların fakülte ve yüksekokullarının 4 adedi, meslek yüksekokullarının 3 adedi, meslek liselerinin 5 adedi, kurs yerlerinin 14 adedi İstanbul’da bulunmaktadır.
Dünyanın en yoğun geçiş
noktalarından biri
İstanbul Boğazı dünyanın en dar boğazlarından biridir. Avrupa tarafında 19 mil, Anadolu tarafında 30 mil ve toplam 49 mil civarında, orta hattı seyir uzunluğu 17 deniz mili en geniş yeri 3600 metre, en dar yeri 698 metre ortalama genişliği 1500 metre, en derin yeri 120 metredir. Rota değişikliği 12 kere gerekmekte olup, en geniş dönüş açısı 80 derecedir. Aynı zamanda boğazda 4 çeşit akıntı mevcuttur.
Liman başkanlığımızın iş hacminin yoğunluğunun ne boyutta olduğunu birkaç istatistiki bilgi daha iyi açıklar sanıyorum. İstanbul Liman Başkanlığı gemi adamları siciline gemi adamı olarak 54,108 kişi kayıtlı olup 43,566 adet de amatör denizcimiz mevcuttur. Toplam olarak 97674 kişiye hizmet vermekteyiz. Gemi sicil servisimizde şu an itibariyle milli gemi sicilde 4314 gemi, Türk uluslararası gemi sicilinde 1132 adet gemi, bağlama kütüğünde de 5369 gemi kayıtlıdır. Limanımıza kayıtlı olan gemilerin toplam tonajı toplam 8.3 milyon dwt tondur. İlk üç ayda milli gemi sicilde 294 adet, uluslararası sicilde 124 adet, bağlama kütüğünde 1195 adet işlem gerçekleştirilmiştir. Aynı zamanda idari sahamızda 2013 yılında 20 adet deniz kazasına idari tahkikat gerçekleştirmiş bulunmaktayız. Bu olay 2014 ilk 3 ayında 4 olarak gerçekleşmiştir. İdari para cezası uygulamaları liman başkanlıklarının görevleri arasında ve 2013 yılında 565 olayda cezai işlemde yaklaşık 1 milyon 300 bin liralık bir idari yaptırım gerçekleştirilmiştir. İdari sahamızdaki limanlardaki yük elleçlemeye baktığımız zaman 2013 yılı yaklaşık tonaj 4 milyon 500 bin ton civarındadır. İstanbul Liman Başkanlığı sınırlarında kruvaziyer olarak limanımıza gelen 408 uğrakta 683,598 yolcu işlem görmüştür.
İstanbul Boğazı’ndan günde
2000 gemi geçiyor
Gemi ve kıyı yapıları denetim servisimize yönelik olarak idari sahamızda 200 adet kıyı tesisi bulunmaktadır ki, bunların 6 adedi gümrüklü limandır. İstanbul Limanı idari sahası içerisinde 121 iskelede 73 adet hattan 268 adet deniz aracı hizmet vermektedir. Bu deniz araçlarıyla 2013 yılında yaklaşık 2 milyon 750 bin araç taşınmış, 102 milyon yolcu taşıması gerçekleştirilmiş, 597.665 sefer yapılmıştır ki, bu ortalama olarak günlük 1640 sefere tekabül etmektedir. Yani her gün İstanbul idari sahası içerisinde sadece toplu taşıma olarak 1640 sefer yapılmaktadır.
İstanbul Boğazı’nda yerel trafikle birlikte uğraklı ve uğraksız geçiş yapan gemilerin oluşturduğu günlük ortalama 2000 adet deniz trafiği bulunmaktadır. İstanbul Boğazı’ndaki 2013 yılında 46,532 adet gemi geçiş yapmıştır ve bu geçen gemilerin 24,022 adedi kılavuz kaptan almıştır, bu yüzde 51’e tekabül etmektedir. Bunların 26,577 adedi uğraksız geçiş yapmıştır ki, bu da yüzde 57’ye tekabül etmektedir. Ayrıca, 9006 adet tanker geçmiştir. Yani tehlikeli yük taşıyan gemilerin toplam geçiş oranı yüzde 19-20 arasında değişmektedir. Bunun dışında 200 metreden büyük gemiler 3801 adet olarak geçiş yapmış, 500 grostondan büyük gemiler de 45,340 olarak gerçekleşmiştir. Taşınan tehlikeli yük ve toplam yük 2013 yılında 381 milyon tondur. Bunun 141 milyon tonu tehlikeli yük ihtiva etmektedir.”
Boğaz’da kılavuzluk zorunlu
değil ama faydası büyük
Çanakkale Liman Başkanı Barış Birdane kendi görev sahası ve Boğazlar ile ilgili açıklamalarda bulundu:
“Çanakkale Liman Başkan-lığımız görevlerini Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na bağlı olarak sürdürmektedir. 2012 yılında çıkan liman yönetmeliklerinde yapılan bir değişiklikle Gelibolu Liman Başkanlığı kapatılarak Çanakkale Liman Başkanlığı’nın sahasına dahil edildi ve Türkiye’nin en geniş deniz sahasına sahip limanı olduk.
Bizi en çok ilgilendiren mevzuat 16.12.2012 tarihinde yayınlanmış olan Türk Boğazları Deniz Trafiği Düzenleme Tüzüğü Uygulama Talimatı. Bu talimat, Türk Boğazları’nda ve Çanakkale’de uyulması gereken kuralların bir nevi açıklaması şeklindedir.
Bunların dışında liman başkanlığı olarak yerel trafikten de sorumluyuz. Bu konuda geçerli olan yerel deniz trafiği tüzüğü hükümlerine göre hareket ediyoruz. Türk boğazları her ne kadar uluslararası suyolu olsa da transit bir suyolu değil, çok ciddi bir yerel trafiğin yaşandığı iç suyolu güzergâhlarıdır.
Çanakkale Boğazı yıllık ortalama 45 bin geminin geçtiği bir suyolu olmasının yanında; aynı zamanda Asya’yla Avrupa arasında bir geçiş güzergâhıdır. Çanakkale Boğazı’nda halihazırda köprü olmaması araç ve yolcu trafiğinin feribotlarla sağlanmasını zorunlu kılmaktadır. Boğaz’ın her iki yakasını birleştiren bu hatlarda çalışan gemiler haliyle uluslararası gemi trafik hattını da kullanmakta; bu feribotlar trafiği dik bir şekilde keserek devam etmekte ve bu sebepten de bu hattı kullanan gemi kaptanlarına ilave eğitim verilmesi idaremizce zorunlu tutulmuştur. Bir denizci olarak köprünün olmamasını memnuniyetle karşılıyorum, çünkü köprünün olmaması demek daha çok geminin olması demek, daha çok meslektaşımızın olması demek. Öte taraftan her iki yakada da yılda 8 milyon yolcu taşınmasından dolayı yaşanan sıkıntıları çözmek için Çanakkale’de daha çok gemiye ihtiyacımız olduğu da bir gerçek.
Gemi adamları yönetmeliğinin 13. Maddesi “Türk Boğazları içerisinde yerel trafikte düzenli sefer yapan 100 ya da daha fazla yolcu kapasitesine sahip her türlü gemide kaptan olarak görev yapacak gemi adamlarının yönetmelikte belirten deniz hizmeti, staj ve eğitim hizmeti koşullarını öngörmektedir”. Siz dünyanın çeşitli okyanuslarında gemi gezdirmiş olabilirsiniz, dünyanın çeşitli denizlerinde çalışmış olabilirsiniz, çok iyi bir kaptan da olabilirsiniz, 30 yılık da tecrübeniz olabilir ancak Türk Boğazları’nda karşıdan karşıya çalışan gemilerde gemi kaptanlığı yapabilmek için, idareci olabilmek için öncelikle boğazda staj yapmanız gerekiyor. Bu staj süresi ehliyete göre 3 ila 6 ay arasında değişiyor.
Liman başkanlığı olarak boğazdaki asıl sorumluluklarımızdan birisi de; Türk Boğazları Deniz Trafik Tüzüğü’nün 5. Maddesi gereği gemiler, İstanbul ve Çanakkale Boğazı’na girmeden önce teknik durumlarını gemi trafik hizmetleri operasyon amirliklerine bildirmekle hükümlüdürler. Geminin 5. maddede sayılan teknik niteliklerinde eksiklik bulunulması durumunda geminin bulunduğu mevki göz önüne alınarak klas kuruluşu ya da başkanlığımız uzmanlarınca survey yapılarak seyrine mani bir hali bulunmayanların seyrine müsaade edilmektedir.
Bizim görev sahamızda 2013’te 161 adet arıza olmuş, 2014’te ise ilk üç ayda 41 adet. Buna bakarak karaya oturma oranlarımız 2014’te ilk 3 ayda daha yüksek çıkıyor. Kazalar genel olarak Bozcaada Kanalı’nda ve Gelibolu civarında yoğunlaşıyor.”
