Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, Bakanlık bünyesinde devam eden aralarında ilk uçak gemisi ve 3. Havalimanı’nın da bulunduğu dev projedeki son durumu anlattı
Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, geçmişte başladığı projeleri tek tek tamamlarken programa yeni projeler alıyor. Binali Yıldırım, çalışmaların devam ettiği 3. Havalimanı, Yavuz Sultan Selim Köprüsü, İstabul-İzmir Otoyolu, Filyos Limanı, Çandarlı Limanı, Savunma Sanayi gemi inşa projeleri, İstanbul Gebze Halkalı Banliyö Hatları, Avrasya Tüp Geçiş Projesi, Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu, Ovit Dağı Geçidi gibi dev projelerin son durumunu ve genel bilgilerini paylaştı.
Programda karayolu ve ulaştırma ile ilgili projelerin ağırlığı dikkat çekerken Türk denizcilik sektörünün büyük beklentisi olduğu yeni projelerin hala hazırlık aşamasında olması ve listede geri planda kaldığı dikkat çekti.
“İnşa sürecinde 65 bin kişiye istihdam”
Bakan Binali Yıldırım yaptığı açıklamada projelerin inşa aşamasında önemli bir istihdam potansiyeli olduğunu belirtirken asıl etkinin projeler tamamlandığında görüleceğine dikkat çekti.
“Türkiye’de ulaşım alanında inşaatı devam eden projelerin önemli bir kısmı dünyanın en büyük projeleri arasında yer alıyor. 3. Havalimanı, Yavuz Sultan Selim Köprüsü, İstanbul-İzmir Otoyolu ve Körfez Geçiş Köprüsü, Avrasya Tüneli, İstanbul-Gebze-Halkalı Banliyö Hatları, Ovit Tüneli ve Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu projeleri tamamlandıklarında sağlayacağı ekonomik ve sosyal yararlarının yanı sıra inşaatları devam ederken de bölgelerine ve ülke ekonomisine çok önemli katkılar var. Bu projeler, adeta istihdam deposudur.
7 dev projenin ekonomik etki analizlerine bakıldığında, sağladıkları katkı yıllık yaklaşık 8.6 milyar lirayı buluyor. Bu projelerimizde, işçisinden, büro personeline ve mühendisine kadar toplam çalışan sayısı 65 bin 500 kişidir. İstihdam edilenlerin önemli bir kısmı vasıflı işçi ve büro personelidir. Ayrıca 2 bin 112’si de mühendistir.
Ortalama 4 kişilik aileyi ele alırsak 262 bin kişiye ekmek kapısıdır. Bu rakamlar sadece inşaatları devam ederken sağladıkları ekonomik değeri ve istihdamı gösteriyor. Bu projeler hizmete alındıklarında sağlayacakları ekonomik katkı ve istihdam çok daha yüksek olacak. Sadece 3’üncü Havalimanı hizmete açıldığında 210 bin kişiye istihdam sağlayacak.”
Denizcilik dev projelerin gölgesinde kaldı
Denizcilik sektörünü yakından ilgilendiren projelerin ön planda olmadığı dikkat çekerken tersanelerin büyük beklenti içinde olduğu offshore platform inşası, koster filosu yenileme projesi, hurda teşviği, tersane ruhsatları ve ihracat teşviği gibi konular masada bekliyor.
Türk Donanması’nın ihtiyaçları doğrultusunda Savunma Sanayi Müsteşarlığı bünyesinde devam eden birçok askeri gemi projesi Türk tersanelerine önemli katkı sağlıyor. 30 Nisan 2016 tarihinde ilk kaynak töreni yapılan ilk uçak ve helikopter gemisi TCG Anadolu’nun yanı sıra çeşitli tersanelerde karakol botları inşa ediliyor. Ancak Türk tersanelerinde inşa edileceği açıklanan yeni projelerin birçoğunun hala hazırlık aşamasında olması gemi inşa sanayini endişelendiriyor.
Limanlar özelleştirmeleri ve yeni liman inşası konusunda ise Bakanlığın nispeten daha kararlı bir tutum gösterdiği söylenebilir. Geçtiğimiz günlerde Zonguldak Tren Garı’ndaki açılış töreninde konuşan Binali Yıldırım, ‘Filyos Projesi’nin inşatına başlıyoruz. Hayırlı uğurlu olsun. Bu liman projesi sayesinde bölgede binlerce vatandaşımız iş sahibi olacak’ dedi.
Çandarlı Limanı’nda hazırlanan altyapı projelerinin idare tarafından tamamlanıp tekrar ihaleye çıkması beklenirken, bu projenini önümüzdeki 10 yılda Türk denizcilik sektörünün kaderini değiştirebilecek değerde olduğu söyleniyor. Uzun süredir proje aşamasında olan ve çıktığı ihalelerde bir türlü talip bulamayan Çandarlı Liman projesinin deniz ticareti açısından 3. Havalimanı kadar değerli olmasına rağmen kamuoyunda gerekli ilgiliyi görmediği de biliniyor.
Transit Liman Üssü
Türkiye’nin bölgesinde transit liman üssü olmasını teminen kıyılarda büyük ölçekli limanların tesis edilmesini sağlamak amacıyla üç büyük denizde üç büyük liman inşa edilmesini gündemde. Marmara Denizi’nde Kuzey-Güney aksında en az iki Ro-Ro terminali inşa ederek körfez ve boğaz köprüleri üzerindeki trafik yükünün azaltılması planlanıyor.
İstanbul limanını kruvaziyer gemilerin ana yolcu değişim limanı haline dönüştürecek önlemler de alınacak. Mersin Konteyner Limanı ise Türkiye’nin, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’nin ve bu bölgede yer alan diğer devletlerin Akdeniz’e açılmalarında ana liman olarak hizmet verecek. Çevre ve Orman Bakanlığı’nın 25 Ağustos 2010 tarih ve 1970 sayılı kararı ile projeye ilişkin olarak ‘Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu’ kararı verildi. 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı çalışmaları sürdürülüyor. Proje gerçekleştiğinde toplam nihai kapasite 12.8 milyon teu / yıl olacak.
Gemi inşa sanayini yaşanan küresel durgunluk döneminde ayakta tutan en önemli alanların başında gelen askeri projelere bütçede önemli miktarda kaynak aktarılırken, tersaneler İdare’nin projeleri netleştirmesini bekliyor.
30 Nisan 2016 tarihinde Sedef Tersanesi’nde ilk kaynağı yapılan Türkiye’nin ilk uçak gemisi TCG Anadolu’nun 2021 yılında tamamlanması planlanıyor.
Donanma için inşa edilen karakol botları ve korvetlerin Türk tersanelerinde inşasına devam edilmesi beklenirken, tersaneler yeni dev gemiler için ihale aşamasına geçilmesini bekliyor.
Yeni hükümet programında yer alan Kanal İstanbul Projesi için gerekli yasal düzenlemenin haziran ayı sonuna kadar hazırlanması hedefleniyor.
Denizcilik sektörüyle ilgili ortaya çıkacak yeni projeler ve teşvikler ile ilgili sektör temsilcilerinin büyük beklentileri devam ederken, İdare devam eden diğer prestijli projelerle önümüzdeki dönemde de epey meşgul olacağa benziyor. Aşağıda Bakanlık bünyesinde devam eden ulaştırma ile ilgili dev projeleri bulabilirsiniz.
3. HAVALİMANI
İhalede 25 yıllık kira bedeli için en yüksek teklifi, 22 milyar 152 milyon Euro artı KDV ile Limak-Kolin-Cengiz-Mapa-Kalyon Ortak Girişim Grubu vermişti. Yatırım maliyeti ve yıllık kira bedeli toplamı 33 milyar Euro’yu geçen proje, bugüne kadar Türkiye’de yapılmış en büyük proje olma özelliğine de sahip. Yapımı tamamlandığında dünyanın en büyük havalimanı olacak ve bölge ülkelerine de hizmet veren önemli bir aktarı merkezi olacak. 1.1 milyar Euro yıllık kira geliri ve 200’ü aşkın uçağın aynı anda yolcu alabileceği 1.5 milyon metrekarelik terminali olacak. 2018 yılında ilk etabı tamamlanarak hizmete alınacak.
n Taşeronlar dahil toplam çalışan sayısı: 13.000
n Fiziksel ilerleme: Yüzde 14
n Bugüne kadar yapılan yatırım: 1.5 Euro (5 milyar lira).
n Proje bittiğinde doğrudan istihdam: 209.525 kişi
n GSMH’ye katkı: Yüzde 4.52
n Yolcu sayısı: 100 milyon
YAVUZ SULTAN SELİM KÖPRÜSÜ
Yavuz Sultan Selim Köprüsü, kullanılan teknik ve malzeme, taşıyıcı sistemler bakımından birçok özelliği ile dünya mühendislik tarihine geçecek. Taşıyıcı sistemi, asma köprü ile gergin eğik askılı köprünün birleşimi şeklinde ‘hibrid köprü’ olarak tasarlandı. Üzerinde, gidiş ve geliş istikametlerinde 4’er karayolu şeridi ile ortada 2 demiryolu şeridi olmak üzerinde toplam 10 şeride sahip. Köprü genişliği 59 metre. Bu da dünyanın en geniş asma köprüsü ünvanını getiriyor. Kule yüksekliği 322 metre ve bu rakam da dünyada bir rekor. Açıklığı 1408 metre olmak üzere toplam boyu 2 bin 164 metre ve bu özelliği ile de ‘üzerinde raylı sistem bulunan dünyanın en uzun asma köprüsü’ ünvanını kazanacak. Köprünün çelik tabliyeleri Sedef ve Gemak tersanelerinde inşa edilmesi durgun seyreden gemi inşa sektöründe tersanelerdeki hareketliliği artırdı.
n Yatırım maliyeti: 2.5 milyar dolar.
n İstihdam: 6 bin kişi
n İnşaatın bölgeye yıllık ekonomik katkısı: 1.75 milyar TL
İSTANBUL-İZMİR OTOYOLU
İstanbul-İzmir Otoyolu projesi içerisinde yapımı devam eden İzmit Körfez Geçişi Köprüsü, en büyük orta açıklıklı asma köprüleri arasında dünyada 4. sırada yer alacak. 21 Nisan’da yapılacak törenle son tabyası konulacak köprü, mayıs ayında hizmete açılacak. 4 saatlik körfez çevresi yolu köprü ile 4 dakikaya inecek.
n İzmit Körfez Geçişi projesinin maliyeti: 6.3 milyar dolar.
n Toplam istihdam: 7 bin 918 kişi
n Giderlerin yıllık toplamı: 375 milyon TL.
İSTANBUL-GEBZE-HALKALI BANLİYÖ HATLARI
Projenin iki yıl sonra tamamlanarak hizmete girmesi bekleniyor.
n Maliyeti: 1.042 milyar Euro.
n Toplam İstihdam: 829 kişi
n Bölgeye yıllık ekonomik katkısı: 500 milyon TL
AVRASYA TÜP GEÇİŞİ PROJESİ
Marmaray’ın ikizi olan Avrasya Tüp Geçişi Projesi, dünyada deniz altından en derinden geçecek tünel olacak. 2016 sonunda hizmete alınacak.
n Toplam uzunluğu 14.6 km
n Deniz altı uzunluğu: 3.4 km
nToplam istihdam: 1800 kişi
n Bölgeye yıllık ekonomik katkısı: 560 milyon TL
n Zaman tasarrufu: 52 milyon saat/yıl
nYakıt Tasarrufu: 160 milyon TL/yıl (38 milyon litre yakıt)
n Çevresel Katkı: 82.000 ton emisyon miktarında azalma
n Devlet Geliri: Projede, araç geçiş ücretlerinden elde edilecek gelirden yılda yaklaşık 100 milyon TL’si devlete kalacak.
BAKÜ-TİFLİS-KARS DEMİRYOLU
Bakü-Tiflis-Ceyhan ve Bakü-Tiflis-Erzurum projelerinden sonra her üç ülkenin gerçekleştirdiği üçüncü büyük proje olacak. Boğaz Tüp Geçişi (Marmaray) projesi ve BTK Demiryolu projesi tamamlandığında Asya’dan Avrupa’ya, Avrupa’dan Asya’ya çok büyük hacimde taşınabilecek yüklerin önemli bir bölümü Türkiye’de kalacak. Türkiye, uzun vadede milyarlarca dolar taşıma geliri elde edebilecek. Hat işletmeye alındığında 1 milyon yolcu ve 6.5 milyon ton yük taşıyabilecek. 2034 yılında ise söz konusu proje hattı üzerinde 3 milyon yolcu ve 17 milyon yük taşıma kapasitesine çıkılması tahmin ediliyor.
n Toplam istihdam: 8 bin 237 kişi
n Projenin bugüne kadarki ekonomik katkısı: 988 milyon TL
OVİT DAĞI GEÇİDİ
Rize-Erzurum arasındaki karayolunun İkizdere-İspir mevkiinde bulunan Ovit Dağı Geçidi karayolu tüneli ile geçiliyor. Çift tüp olarak inşa ediliyor. Uzunluğu 14.7 kilometre olacak. Tamamlandığında Türkiye’nin en uzun, dünyanın ikinci uzun tüneli olacak.
n Toplam maliyet:
719 milyon TL
n İstihdam: 600 kişi
n Bölgeye yıllık ekonomik katkısı: 60 milyon TL.
İstanbul’un trafiğini rahatlatmak amacıyla hazırlanan 3 Katlı Büyük İstanbul Tüneli Projesi’nde etüt, proje ve mühendislik hizmetleri ihalesinde mali teklifler 3 Mayıs’ta alınacak.
198 PROJE 48 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM
Kalkınma Bakanlığı verilerine göre yıllar itibarıyla kamu özel ortaklığı (KOİ) projelerinde yatırım miktarı 47 milyar 967 milyon 495 bin dolara, proje sayısı ise 198’e ulaştı. Toplam proje tutarının sözleşme büyüklüğü ise 115 milyar 424 milyon dolar olarak belirlendi. Kalkınma Bakanlığı’nın 1986-2015 yıllarını kapsayan verilerine göre Türkiye’de en çok havalimanı ve karayolları projelerinde kamu özel işbirliği uygulandı.
Bu sektörleri sağlık tesisleri ve enerji üretim tesisleri izledi. 1986-2015 yılları arasında havalimanı yatırımlarında KOİ projelerinin yatırımlarında 11 milyar 605 milyon dolara, sağlık tesisi yatırımlarında 9 milyar 870 milyon dolara, enerji üretim tesislerinde 6 milyar 867 milyon dolara ulaştı. Yıllar itibarıyla yatırım tutarları incelendiğinde KOİ projeleri 2013 yılında yaklaşık 22 milyar dolar yatırım büyüklüğü ile dikkat çekti.
2014’te yatırım tutan 2 milyar 440 milyon dolar, 2015’te ise 316 milyon dolar olarak belirlendi. Modellere göre dağılım incelendiğinde ise, 72.4 milyar dolarlık sözleşme büyüklüğü ile yap-işlet-devret modeli ilk sırada yer alırken, bunu 29.1 milyar dolar sözleşme büyüklüğü ile işletme hakkı devri modeli izledi.
