2009 yılının ilk çeyreğinde kuru yük piyasası iyi performans gösterdi ama…
Kuru dökme yük piyasasında ocak ve şubat aylarında görülen yükseliş, Çin çelik üreticilerinin, ekim ayında rekor seviyelere çıkan demir cevheri stoklarının azalması ve çelik fiyatlarında görülen düzelme nedeniyle pazara geri dönmeleri ile düşük navlun ve demir cevheri fiyatlarından faydalanmak istemelerinden kaynaklandı. Mart ayının ilk yarısında ise Güney Amerika çıkışlı hububat yükleri piyasayı canlı tuttu, ancak Çin çelik fabrikaları stoklarını belirli bir seviyeye yükselttikten sonra hammadde alımlarını tekrar durdurdu.
YILIN KALAN KISMI İÇİN BEKLENTİLER
Olumlu beklentiler
• Ülkelerin inşaat, otomobil gibi sektörleri kurtarmak üzere çeşitli kurtarma paketlerini uygulamaya koymasıyla piyasada düzelme olabilir.
• Emtia fiyatlarındaki istikrarsızlık da piyasaları olumsuz etkiliyor. Önümüzdeki dönemde emtia fiyatlarının oturmasıyla daha net bir tablo ortaya çıkabilir.
• Tabii bu arada dünya ekonomisiyle birlikte küresel bankacılık sisteminin de krizden kurtulması herkesin ortak temennisi. Deniz ticaretine büyük etkisi olan finans piyasalarının yılın geri kalan kısmında daha iyi olması ümit ediliyor.
Olumsuz beklentiler
• BDI’nın son dönemdeki keskin yükselişi maalesef ekonomide bir iyileşmeden ziyade geçen yıl ekim-aralık aylarında yaşanan şok düşüşe karşı bir düzeltme olarak görülüyor. Çünkü bu yıla ait küresel ekonomik tahminler kötümserliğini koruyor.
• Dünya Bankası dünya ekonomisinin bu yıl yüzde 1-2 oranında küçüleceğini öngörüyor. Dünya ekonomisinin İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana en kötü günlerini yaşadığı ifade ediliyor. Daha iyimser olan IMF’ye göre ise dünya ekonomisi 2009’da yüzde 0,5 büyüyecek.
• Bazı çevrelere göre Çin ekonomisinin büyümesi ABD ve Avrupa’daki ekonomik durgunluktan bağımsız, Çin’in ardı arkası kesilmeyen mamul mal ve hammadde ihtiyaçları bu ülkeyi ithalata zorluyor ve Çin’in iç talebinin sönmeyen ateşi dünyanın geri kalan kısmını ekonomik durgunluktan kurtaracak. Ancak Çin’in ihracat ve ithalat miktarının yılın ilk iki ayında önemli oranda gerilediği görüldü. Bir önceki yıl rakamlarına göre Çin ihracatı ocak ayında yüzde 17,5, şubat ayında yüzde 25,7, ithalatı ise ocak ayında yüzde 43,1, şubat ayında yüzde 24,1 azaldı. Bu da küresel gelişmelerden Çin ekonomisinin de önemli ölçüde etkilendiğini gösteriyor.
• Bu yıl büyük miktarda yeni geminin teslim edilecek olması piyasayı frenleyecek. Buna düşük piyasa şartları nedeniyle beklemeye alınan gemilerin piyasaların düzelmesiyle geri dönmesini de ekleyebiliriz. Hatta yaşanan iyimser havayla söküme giden gemi sayısında ve yeni inşa sipariş iptallerinde de azalma görülebilir.
• Howe Robinson tarafından mart başında yayımlanan rapora göre; mevcut kuru dökme yük gemisi sipariş defteri, bu yıl ve 2011 arasında teslim edilecek 3 000 gemiyi ihtiva ediyor. Bu siparişler 479 armatöre ait ve 15 farklı ülkedeki 155 tersanede inşa ediliyor/edilecek. Sadece 2009 yılında 75,6 milyon dwt kapasitesinde 992 gemi teslim edilecek. Bunların 171 adedi capesize, diğer bir ifadeyle mevcut capesize filosunun yüzde 26’sı.
• Maritime Strategies Internati-onal’a göre sipariş defterinin yüzde 11,4’ü gecikecek, fakat 2009’da sadece yüzde 6,7’si iptal edilecek. İptal oranları gittikçe artacak ve 2010’da yüzde 22’ye 2011’de yüzde 22,9’a ulaşacak. Ama bu iptaller yeterli olmayacak. 2009 yılında capesize filosu yüzde 18-21, panamax filosu yüzde 6 ve handymax filosu yüzde 13-15 oranında büyüyecek. En yavaş büyüme handysize’larda olacak.
• Bu yıl kuru dökme yük taşımacılığına beklenen talebi üç ana yük açısından inceleyecek olursak; denizyoluyla yapılan Çin demir cevheri ithalatı bu yıl sadece 46 milyon ton artacak. Avrupa ve Japonya’nın denizyoluyla yapacağı demir cevheri ithalatı ise azalacak. Kömür ticareti bir önceki yıla göre 14 milyon ton azalacak, hububat ticareti değişmeyecek. Görülüyor ki kuru dökme yük taşımacalığı kapasite açısından neredeyse yerinde sayacak, ama gemi sayısı hızla artacak.
• Unutulmamalı ki kuru yük piyasasındaki kalıcı çıkış ancak küresel çelik piyasasının iyileşmesiyle olabilir. Ancak çeliğe olan talep halen zayıf. Talebin canlanması ise, en azından bu yılın ikinci yarısına kadar mümkün görünmüyor.
• Piyasayı etkileyen diğer önemli olumsuz faktör ise demir cevheri yıllık kontrat fiyatı görüşmelerinin uzaması. Tarafların önemli görüş farklılıkları nedeniyle demir cevheri kontrat fiyatları konusunda yapılan görüşmelerin sonuçlandırılması hazirandan önce olası görülmüyor. Maden üreticileri piyasalar istikrar bulana kadar görüşmelerin ertelenmesini tercih ediyorlar.
• Çin pazarlık masasında güçlenmek ve hedeflediği yüzde 30-50’lik fiyat indirimini yakalayabilmek için demir cevheri alımlarını mart ayından itibaren azaltmaya başladı. Çin çelik üreticileri düşük spot fiyatlarından istifadeyle stoklarını tekrar yükselterek pazarlık açısından güçlendiler. Görüşmeler tamamlanmadan Çin’in tekrar yüklü miktarda alım yapması mantıklı görünmüyor. Ancak Çin hükümetinin ekonomik teşvik paketinin ülkenin çelik üreticilerini heyecanlandırdığı da bir gerçek.
Baltık Dry Endeksi tahminlere kulak asmıyor.
Bütün bu verilerin ışığında en azından ikinci çeyrekte piyasanın bulunduğu seviyeden daha fazla yükselmesi beklenmemeli, ancak Baltık Dry Endeksi’nin tahminlere pek kulak asmadığı da unutulmamalı.
