Konutta verilen kredi yüzde 19, batık kredi ise yüzde 53 arttı. Batık oranı bir yılda binde 6’dan yüzde 1,1’e zıpladı. Tüketici kredilerindeki geri dönmeyen kredi oranı da yüzde 1,6’dan 2,7’ye yükseldi
Global ekonomik krizin vatandaş üstündeki etkisi Merkez Bankası rakamlarında da ortaya çıkmaya başladı. Şimdiye kadar kahvehanelerde ve arkadaş sohbetlerinde dile getirilen vatandaşların artık tüketici kredisi ve kredi kartı borcunu ödeyememeye başladığı haberleri Merkez Bankası’nın rakamlarında görünmeye başladı. Merkez Bankası’nın 12 Aralık 2008 rakamlarıyla yayımlanan bültenine göre batık tüketici kredileri miktarı 1,7 milyar YTL’yi aştı. Oysa bu rakam geçen yıl aynı dönemde 888 milyon YTL’ydi. Konut, taşıt ve tüketici kredilerinden oluşan bireysel kredilerde geri dönmeyen kredi miktarı böylece yüzde 50 artmış oldu. Oysa geçen yılbaşından bu yana vatandaşa verilen aynı nitelikteki kredi miktarı yüzde 19 ancak artabildi.
Vatandaşa verilen bireysel krediler içinde geri dönmeme eğilimi en dramatik şekilde konut kredileri ve insanların acil ihtiyaçlarını karşılamak üzere aldıkları tüketici kredilerinde kendini gösteriyor. Son 5 yılda yeni konut projelerinin yardımıyla pompalanan tüketici kredilerinin hacmi 37,7 milyar dolara ulaşmış durumda. Bir yıl önce konut kredilerinin tutarı 30,8 milyar YTL’ydi. Bu yüzde 19’luk bir artışa işaret ediyor. Ancak şimdiye kadar verilen kredinin geri dönüşü çok daha fazla arttı. Ödenemeyen kredinin miktarı 191 milyon YTL’den 411,5 milyon YTL’ye fırlayarak yüzde 53,4 artmış oldu.
6 bin 500 konut takipte
Verilen kredinin batık krediye oranına bakıldığında geçen yıl binde 5-6 civarında olan ödenemeyen kredilerin toplam krediye oranının yüzde 1,1’i aştığı görülüyor. Bu tutar henüz önemli bir tehlike arz etmese de batık oranının aynı hızla artmasının önemli bir kriz yaratacağı ifade ediliyor. Örneğin oranların aynı hızla yükselmesi durumunda gelecek yıl konutta batık kredi miktarı 600 milyon YTL’yi aşabilecek. Bankalar Birliği istatistiklerine göre bir konut için alınan ortalama kredi miktarı 63 bin YTL. Konut kredilerinin bir ev için ortalama 63 bin YTL civarında alındığı göz önünde bulundurulduğunda yaklaşık 6 bin 533 konutun parasının ödenmediği için bankalar tarafından takibe alındığı ortaya çıkıyor.
Taşıtta oran yüksek
Taşıt kredilerinde durum konuta göre daha vahim. Çünkü artış oranı konut kredilerindeki kadar yüksek olmasa da ödenemeyen kredilerin toplam krediye oranı yüzde 5,6 ile oldukça yüksek düzeyde. Taşıtta verilen krediler bir yıl öncesine göre 5,8 milyar YTL’den 5,4 milyar YTL’ye gerilemiş durumda. Ödenemeyen kredi miktarı ise 223 milyon YTL’den yüzde 27’lik artışla 307 milyon YTL’ye çıkmış durumda. Bankalar Birliği verilerine göre bir araç için ortalama 13 bin 800 YTL kredi alınıyor. Yine Bankalar Birliği’nin verilerini göz önünde bulundurduğumuzda tam 23 bin 663 aracın kredisinin ödenemediği, bu araçların ya hacizde ya da kanuni veya idari takipte olduğu tahmin ediliyor.
Tüketici kredilerinde yüzde 2,7
Vatandaşların acil ihtiyaçlarını karşılamak, uzmanların aktardığına göre özellikle kredi kartı borcunu kapatmak için kullandıkları tüketici kredilerinde de durum farklı değil. Türkiye vatandaşları aldıkları 38,1 milyar YTL’lik tüketici kredilerinin 1 milyar YTL’sini ödeyemiyor. Başka bir değişle tüketici kredilerinde batık oranı yüzde 2,7’yi buldu. Bu oran geçen yıl aynı tarihlerde yüzde 1,6’ydı. Geçen yıl ödenmeyen tüketici kredisi miktarı 474 bindi.
ABD’de kriz, yüzde 13’le çıktı
Amerika Birleşik Devletleri’nde çıkan ve tüm dünyayı etkisi altına alan krizin başlangıcı olan mortgage krizinde alt gelir grubuna verilen ve ödenmeyen kredi oranı yüzde 13’tü. Alt-A grubu mortgage kredilerinde de taksit ödeyememe oranı yüzde 3 seviyesindeydi. Üst gelir grubuna yönelik Prime Jumbo kredilerinde ise ödeme güçlükleri yüzde 1’in altında kalıyordu.
