2010’da limanlardaki yeni yatırımlar neler olacak? Yük hareketleri ne yönde? Hangi yükler elleçleniyor? Çandarlı, Mersin ve Filyos hub port projeleriyle ilgili olarak sektör ve hükümet kanadının görüşlerindeki faklılıklar neler? Biz sorduk, sektör ileri gelenleri yanıtladı
2010’da özel sektör limanlarında yatırımlar ağırlık kazanıyor. Çandarlı, Mersin ve Filyos hub port projeleriyle ilgili olarak ise sektör ve hükümet kanadı farklı görüşlere sahip. Limancılık alanında faaliyet gösteren pek çok sektör yetkilisi bu derecede büyük yatırımları gereksiz buluyor ve bunun yerine var olan limanların kapasitesinin geliştirilmesi gerektiğini ifade ediyor.
Ekrem Karademir
DPT Müsteşarlığı
Türkiye’nin etkinliği
artacak
Krizden aslında çok da fazla etkilenmediğimizi görüyoruz. 2008-2009 arasında özellikle konteyner trafiğinde çok da büyük bir fark oluşmadı. Konteyner trafiğine baktığımızda 2002’den 2009’a kadarki süreçte yaklaşık 6 kat artış görüyoruz. 7 senede 6 kat artış dünya standartlarının çok çok üzerindedir. Normalde bu alandaki artış 7 senede 2 ile 2,5 kat aralığında gerçekleşir. Liman kapasitelerini artırmamız gerektiğini gördük ve AB ile birlikte bu fizibiliteleri devam ettirdik. Kriz süresince Mersin, Çandarlı ve Filyos fizibilite çalışmalarını devam ettirdik. Devlet Planlama Teşkilatı olarak piyasaya günlük bir müdahalede bulunmuyor, uzun vadeli planlar yapıyoruz. Gemi trafik hizmetlerinde ciddi yatırımlar gerçekleştirdik ve bunların iki sene içerisinde Türkiye’nin tüm kıyılarında hayata geçmesini planlıyoruz. Acil müdahale merkezlerimiz bitirilmek üzere. Gemilerin Türk kıyılarındaki otomatik tanıma sistemleri zaten yapıldı. Şu an Rusya kıyılarından Yunanistan kıyılarına oradan Mısır’a kadar neredeyse tüm denizlerimizi izleyebilecek kapasitemizi oluşturuyoruz. Yeni yatırımlarımız Türk denizcilik piyasasını bütün çevre denizlerde etkinliğini artıracak bir yapıya kavuşturacaktır.
Kaan Gürgenç
Borusan Lojistik
Uzun vadeli planlama şart
2008 – 2009 bizim için liman alanında yatırım yıllarıydı. Yaklaşık 100 milyon dolarlık bir yatırım yaptık ve 2 ay içerisinde açılışlarımız gerçekleştirilecek. 2. faz ve 3. fazlar konjonktürü takip ederek yapılacak ve bu fazlar için de yatırmayı planladığımız rakam toplam 150 milyon dolar. Ancak bunun tarihi henüz netleştirilmiş değil. 2010 için yeni yatırım planımız yok.
Önümüzdeki dönemde Türkiye’de teknolojiye ve süreçlere yatırım yapmış olan, verimliliğini müşteriye hissettiren limanlar öne çıkacak. Bir ürünün ihracat fiyatı belirlenirken içinde ciddi bir lojistik maliyeti bulunuyor. Lojisitik faaliyetler verimli hale getirilmediği takdirde insanlar pazar bulamayacaklar, ben de limanımda elleçleyecek yük bulamayacağım. Bu, ülkenin rekabet gücünü engelleyecek olan bir olaydır ve çok ciddidir. Kanun koyucu, kullanıcılar, oyuncular ve akademisyenlerin bir masanın etrafına toplanıp 20 – 30 yıllık zamanı kapsayan uzun dönem plan yapabilme becerisini göstermesi gerekmektedir. Aksi takdirde sektörün bir kısmı için iyi, bir kısmı için kötü olabilecek rekabet yaşanmaya devam edecek ve birbirimizle rekabet ederken, ülke olarak rekabet etmeyi gözden kaçıracağız diye endişeleniyorum.
Tayfun E. Timinci
Tayfun Liman A.Ş.
Asya Gate ufukta
Aliağa İzmir’de yaklaşık 250 milyon dolar maliyetli, 1 milyon TEU konteyner kapasiteli yeni bir konteyner limanı projemiz bulunuyor. Asya Gate isimli bu yeşil alan liman projemizi HPC Hamburg Port Consulting ve Nordbank’la yaptığımız finansman ve stratejik ortaklık çerçevesinde gerçekleştiriyoruz ve 2010’u 2011’e bağlayan süreçte hayata geçirmeyi planlıyoruz.
Ülkemizde konteyner limaları ve konteyner gemiciliği son yıllarda ağırlık kazanmaya başladı ve yavaş yavaş büyüyor. Ege, Marmara ve Karadeniz bölgesinde konteyner taşımacılığı artıyor ancak diğer yüklerden pay alması bir yere kadar mümkündür.
En büyük yük artışı dökme yüklerde görülüyor. Demir çelik, petro-kimyaya dayalı ürünlerde ciddi artışlar var ama konteynerde de artış var. 2010’un ilk üç ayında bile açıklanan konteynerleşme rakamları üretime bağlı olarak hızlı bir artışa işaret ediyor. Konteynerde yüzde 6 -yüzde 8’den aşağıda olmayacak artışlar bekliyorum.
Harun Baştürk
Denizcilik Müsteşarlığı
Sürat sistemi iyileştirilmeli
Türkiye limanlarının global olarak bir lojistik merkez olması için limanlarımızın uluslararası büyüklükte yük taşımacılığına olanak tanıyan gemilere uygun şekilde standardizasyona uğraması gereklidir. Bununla ilgili çalışmalar yapılıyor. Aynı zamanda Türkiye’nin Orta Avrupa ve Orta Asya’ya olan yüklerin bağlanma noktasında gerek Samsun gerekse Filyos projesiyle bir bağlantı hattı sistemi kurulmaya çalışılıyor. Bununla ilgili Rusya’daki, Ukrayna’daki yetkililerle sık sık görüşülüyor. Samsun’la Novorosisk arasında ve Samsun’la Kafkas limanları arasında tren-ferry taşımacılığının aynı zamanda geliştirilmesi çalışmalarımız var. Bölgede daha etkin hale gelebilmemiz için öncelikle limanlarımızdaki sürat sistemini iyileştirmemiz gerekiyor. Yani, yükleme boşaltma hizmetlerindeki zaman parametresi maliyetini çevre ülkelerdeki limanları, örneğin Yunanistan’ı baz alarak bir düzenlemeye gitmemiz gerekiyor.
Rasim Sinel
Çakıroğlu Limanlar Grubu
Demiryolu bağlantıları eksik
Giresun limanımıza yaklaşık 10 milyon Euro civarında yatırımla bir konteyner terminali kurmayı planlıyoruz. 100 bin TEU’luk terminalin altyapısı bitmiş vaziyette.
Türkiye hâlâ konteynere aç bir ülke. Bütün dünyada genel kargonun %35’i konteyner olmasına rağmen Türkiye’deki oran %17-%18 civarında. Liman altyapıları teknolojik olarak konteyner trafiğine uygun değil. Eski limanların draftları düşük. 8-10 metre draftlar var ve bu rakamın minimum 15-17 metre olması lazım. Bunun haricinde Türkiye’de genellikle demiryolu bağlantıları eksik ve çok kısa vadede demiryolu bağlantı yollarının yapılması gerekiyor. Ayrıca, limancılık eğitimi de üzerinde durulması gereken bir konu. Bizim limanımızda genellikle dökme madenler, gübre, kömür, çimento, orman ürünleri elleçleniyor. Yüklerde 2010’da yüzde 10-20 arası bir artış bekleniyor.
Murat Orkun
Limaş Liman İşletmeleri
Artışlar kârlılığa henüz yansımadı
Limancılık sektörü 2010’da geçen seneye göre daha iyi gidiyor ve genelde limanlarda geleceğe yönelik yatırımlar başladı. 2010 bizim için de yatırım senesi olacak. Kuru yük için yeni bir iskele yapıyoruz. Sıvı yükte de önümüzdeki kısa dönemde başlayacak olan tank projelerimiz var. Şu an 67 bin metreküp kapasitesindeyiz ve 100 binler civarına çıkmayı planlıyoruz. Kuru yükte demir-çelik yönünde bir yük artışı söz konusu. Kriz öncesi dönemleri daha yakalayamadık ama geçen senenin aynı dönemine göre ciddi artışlar var. Konteyner de dâhil olmak üzere tüm yük çeşitlerinde ve yük elleçleme kapasitesinde bir yükseliş trendi başladı ama kârlılık aynı oranda artmadı, çünkü rekabet hâlâ çok önemli.
Ali Nejat Yıldırım
DBDN A.Ş.
Mersin’e alternatif İskenderun
İskenderun’da Denbirport limanının işleticisi ve sahibiyiz. Bölgede Mersin Limanı projesi öne çıkarılıyor. Ancak Mersin Limanı zaten kapasite olarak dolmuş vaziyettedir. Üstelik çok ciddi paralar harcayarak mevcut bir terminalin önünü doldurmak suretiyle yeni bir terminal yapmak benim görüşüme göre ülke açısından çok ciddi bir kayıp olacaktır. Eksi 10 metreden başlayıp 25 metre denizi doldurmak yerine hazır kara sahasını kullanmak avantajlıdır. Alternatif olarak oraya en yakın ve uygun yer İskenderun’dur. İskenderun’un avantajı hem Gaziantep, Kahramanmaraş ve civarına hem de Ortadoğu, Suriye ve Irak’a Mersin’den daha yakın bir pozisyonda olmasıdır.
Sarıseki’de bulunan limanımıza 2010’da başlamayı hedeflediğimiz proje ile 150-200 milyon dolar yatırımla 1 milyon TEU’luk konteyner limanı yapmayı planlıyoruz. Dünyada ticaret hacminin küçülmesi sonucu konteynere olan talep daha da artacaktır. Şu anda demir çelik yükleri dahi konteynerle taşınır hale geldi. Büyük hacimli tahıl ve benzeri yükler haricinde yükler konteynere yönelecektir.
Fırat Yemeniciler
Poliport A.Ş.
Yatırım izin süreçleri çok uzun
Önümüzdeki yıllarda mevcut limanımızda ilk etapta 400.000 TEU, yapılacak tevsii ile birlikte ikinci etapta 850.000 TEU kapasiteli bir konteyner limanını devreye almak üzere çalışmalara başlamış bulunuyoruz. 2009’da 2008’e göre tonaj bakımından yüzde 50 artış, 2010 yılı ilk çeyreğinde ise 2009 yılının aynı dönemine oranla yüzde 20’lik bir artış gözlemlemekteyiz. Liman yatırımlarının yapılabilmesi için gerekli izin süreçleri çok uzun. Bu konuda Bayındırlık Bakanlığı’nın Denizcilik Müsteşarlığı ile ortak bir çözüm arayışı içerisinde olmasını takdir ile karşılıyoruz.
Çandarlı, Mersin ve Filyos projeleri ile ilgili hükümetin kararlı olduğu görülüyor. Yapılacak yatırımların geri dönüşü ile ilgili fizibilite çalışmalarının titizlikle hazırlanması gerekmektedir. En önemli konu mevcut limanlarımızın verimli ve rekabetçi bir şekilde çalışmasına olanak sağlayacak düzenlemelerin yapılmasıdır. Bir başka konu da toplam dış ticaretinin yüzde 60‘ını gerçekleştiren Marmara Bölgesinde bulunan ve batıda Ambarlı, doğuda Dilovası Liman komplekslerinin demiryolu bağlantısına kavuşturularak multimodal taşıma sistemlerinden yararlanılması ve böylece daha ekonomik, hızlı ve emniyetli hizmet sunulmasına olanak sağlanmasıdır.
İdil Gürsel
Garanti Bankası
Umut vaad eden projeleri destekliyoruz
Mersin Limanı özelleştirme sürecinde altı bankalı bir konsorsiyum içinde 100 milyon dolara kadar finansman sağladık. Antalya ve Kuşadası limanını finanse ettik. En son olarak da Marport için 185 milyon dolar tutarında 7 yıl vadeli kredi sağladık. Limanlara inanan ve alt yapıyı destekleyen bir bankayız. Liman sektöründe lider 2-3 bankadan bir tanesiyiz.Liman finansmanı sağlamak için öncelikle fizibilite analizini görmemiz gerekiyor. Projeye belirli bir miktar öz kaynak sağlanmış olması gerekli. Biz genelde yüzde 30 miktarında özkaynakla çalışıyoruz. Fizibilite destekliyorsa 12-13 yıl vadelere çıkabiliyoruz.
Talat Yamaç
Evyap Deniz İşletmeciliği
Otomotiv ihracatı arttı
2009 yılındaki kriz öncesi planladığımız yatırımlarımız 2010 yılı için de zaten devam ediyordu. Bu sene inşa yatırımı düşünmüyoruz. Şu an konteynerde her ay düzenli olarak bir artış gözleniyor. Özellikle ihracatta ithalattan daha fazla bir artış görülüyor bölgemizde. Konteyner içinde gelen yükler genellikle otomotiv ve demir-çelik ağırlıklı yükler. Bizim limanımızda ayrıca otomotiv ithalatı ve ihracatı gerçekleştiriliyor. Otomotiv ihracatında gözle görülür bir artış var.
