Türkiye’nin efsane sanatçılarından Alpay’ın efsane şarkısının adıdır ‘Eylül’de Gel Demiştim’. Her ne kadar bu parçayı çok sevsek de, biz bu sayımızda ‘eylülde gelme’ demeyi tercih ediyoruz. Gelin şimdi neden ‘gelme’ dediğimize hep beraber bakalım…
Türkiye piyasaları ve ekonomisi, bir yandan 7 Haziran seçimleri sonrası oluşan tabloda koalisyon olasılıklarının sancısını yaşarken, diğer yandan ABD Merkez Bankası FED’in hayati önem taşıyan Haziran toplantısını deyim yerindeyse en azından şimdilik ucuz atlattı. FED’in faiz artırımlarına en erken Eylül’de başlayacağı ancak bunun da beklenenden daha yumuşak olacağı tahmini tüm gelişmekte olan piyasalara olumlu yansırken, dolar hem dışarıda hem de TL karşısında değer kaybetti. Borsalarda ise yükseliş tam gaz devam etti. Türkiye piyasalarının diğer ülke piyasalarına göre daha zayıf performans göstermesine içerideki siyasi belirsizlik sebep oldu. Gazetemiz yayına hazırlandığı sırada, koalisyona ilişkin beklentiler sürerken, partilerden henüz bir uzlaşı sinyali de gelmiş değildi. Büyük bir mucize ya da sürpriz olmazsa siz bu satırları okurken de bu belirsizlik süreci hala devam ediyor olacak. Peki koalisyon ya da olası bir erken seçim senaryosu durumunda Türkiye ekonomisini neler bekliyor olacak?
Türkiye için 3 tehlikeli senaryo
Hemen belirtelim ki, hem piyasalar hem de iş dünyası koalisyon olasılığına daha fazla ağırlık veriyor. Ancak bu sürecin sancılı geçme ihtimali de kuvvetle muhtemel. Bu da mali piyasalarda dalgalanma anlamına geliyor. Öte yandan dengeli ve sürdürülebilir bir koalisyon modelinin oluşması durumunda ise bunun piyasalar üzerindeki etkisi şüphesiz çok olumlu olacak. Ancak, aksi durumda, erken seçim ihtimalinin Türkiye ekonomisi ve finansal piyasalar için çok hayırlı sonuçlar doğurmayacağını belirtmek lazım. İşte tam da bu noktada ekonomistler, Türkiye için 3 tehlikeli senaryoya dikkat çekiyor. Şöyle ki, FED’in faiz artışını Eylül’de gerçekleştirmesi ve Türkiye’de gündeme gelen erken seçim ihtimalinin aynı döneme denk gelmesi, piyasalar açısından felaket senaryosu olarak yorumlanıyor. Türk Lirası’nın rekor seviyelere yakın seyrettiği ve enflasyon görünümünün kurun da etkisiyle ciddi şekilde bozulduğu bir dönemde, likidite bolluğunun da ortadan kalkması, yatırımcıların Türkiye’ye bakışını ciddi anlamda olumsuz etkileyebilecek.
ABD’nin saygın ekonomi gazetesi The Wall Street Journal’ın anketine katılan ekonomistlerin yüzde 72’sinin tahminlerinin de ortaya koyduğu üzere eylül ayı ilk sıkılaşma için ön plana çıkıyor.
Kötü bir tesadüf
FED’in faiz artışını eylülde yapacağı yönünde piyasaya yansıyacak bir fiyatlamanın, özellikle gelişmekte olan ülkelerde sert satışlara yol açması bekleniyor. Türkiye gibi cari açığını dış finansman ile fonlayan ülkeler için bu bir nevi uykudan uyanma anlamına gelecek ve kırılganlık ciddi oranda artacak. Piyasaların henüz koalisyon ihtimaline binaen olumsuz bir fiyatlama yapmadığını, ancak erken seçimin de ciddi bir olasılık olduğunu belirten ekonomistlere göre, Türkiye için üç tehlikeli senaryo şöyle:
Birincisi; partiler hükümet kurma konusunda başarılı olsalar da, yıl sonu veya en geç 2016 başında anlaşmazlık çıkar ve bu da FED’in sıkılaşmasına denk gelir. Piyasalar için ciddi sorunlara yol açar.
İkinci senaryoya göre; koalisyon kurulamaz ve Cumhurbaşkanı sonbaharda erken seçim çağrısı yapar. Bu zamanlama, FED’in ilk faiz artışlarına denk geleceği için oldukça negatif olur. Ancak yine de Merkez Bankası’nın böyle bir durumda manevra alanı daha geniş olacak.
Bu iki ihtimal de gerçekleşmezse yapılan senaryoda koalisyon kurulamaz ancak AK Parti azınlık hükümeti kurar. Bu da kalıcı olmaz ve 2016’nın başlarında erken seçimle sonuçlanır.
Bahsedilen tüm senaryoların olumsuz algılanması, piyasaların uzun vadede siyasi istikrar sağlanacağına inanmadıklarını ortaya koyuyor. Birçok analistin hem fikir olduğu bir başka nokta da, Merkez Bankası’nın orta vadede faiz artışı kartını kullanması gerekebileceği olarak karşımıza çıkıyor.
