BMC POWER’ın 600 HP güce sahip dizel motor geliştirme projesi AZRA, Aselsan ve Sefine Tersanesi işbirliğiyle geliştirilen Marlin SİDA’da kullanılacak. IDEF 2023 Fuarı’nın üçüncü gününde; BMC POWER’ın ilk marinize ettiği motor olan AZRA’nın, Türkiye’nin ilk elektronik harp kabiliyetli SİDA’sı olma özelliğini taşıyan Marlin SİDA‘ya entegrasyonu hakkında basın toplantısı düzenlenirken, Sefine Tersanesi Stratejik ve İnsansız Sistemler Yöneticisi, Albay (E) Mustafa Lütfi Civelek konuyla ilgili MarineDeal News’e özel açıklamalarda bulundu
AZRA isminin nereden geldiği, motorun teknik özellikleri ve deniz platformlarında kullanımı hakkında genel olarak bilgi verir misiniz?
Öncelikle belirteyim deniz tipi motor ismi sürpriz olacak. Azra, karada kullanılacak. Marlin SİDA’da da kullanılacak olan deniz tipi motor ismini denize çıktığımız zaman yıl sonunda kamuoyuyla paylaşacağız. Bugünkü AZRA, marinize olmamış hâli, 450 kW (Kilowatt) güce sahip. Bu güç aslında bizim hedeflediğimiz gücün altında ama önemli değil. Bu gücün kendisinden çok biz motorun deniz şartlarına uygun hâle gelmesi için çalışıyoruz. Bunun için özel bir platform tasarladık. Üzerinde farklı faydalı yükler ve makine tedarik sistemleri kullanabiliyoruz. AZRA, bunlardan bir tanesi olacak ve biz bu platformda AZRA’yı test edeceğiz, zorlayacağız. Gereksinimleri konusunda BMC ile işbirliği yaparak AZRA’yı geliştireceğiz ve AZRA boyutunda bir motoru, en az 650 kW’a çıkarmak istiyoruz. Bu AZRA ile yapacağımız birinci adım. AZRA, bu noktadan sonra sertifikasyon sürecine girecek. Meşakkatli bir süreç. Deniz şartlarında çalışabilir bir motor yerine, seri üretilebilir, ürünleşmiş bir motora dönüşme yolculuğu başlayacak ve o dönemde motorun sertifikasyon sürecinde de BMC ile işbirliğimiz sürecek. Ayrıca BATU isimli üç katı büyüklükte güce sahip tank için yapılan motoru da takip ediyoruz.
BATU ile ilgili de marinizisyon çalışması olacak o zaman?
Evet, BATU’yu da dalınabilir bir ortamda test edeceğiz. İleriye doğru bu yolculuğu taşıyacağız. Hem BMC’nin kabiliyetlerini zorlayacağız hem de kendi ihtiyaçlarımızı bununla ilişkilendireceğiz ve 2024 yılından itibaren artık yurtdışından motor almayacağız. Karşılaştığımızdan değil ama karşılaşabilme ihtimâlimize karşı birçok ambargoyu sahneden siliyoruz. Bu yola biz, Ekim 2022 yılında SAHA Expo’da çıktık. Şu anda geldiğimiz yerde çok mutluyuz. Prototipler deniz platformuna entegre edilmek üzere hazır olacak. Karadaki testleri biter bitmez eylülden itibaren denizdeki çalışmalarına başlayacak. Aralık civarı da denizdeki testleri fiilen ölçmeye başlayacağız. Karada yapılmış testler var ama denizde yapılmış testler henüz yok. Tasarımı yapıldı, motor, deniz platformlarında kullanılmaya uygun hâle getirildi.
2024 yılından itibaren yurtdışından motor almayacağımızı ifade ettiniz. Kararın verilme aşaması ve fikrin olgunlaşma sürecini de ele alarak bu yolculuğu anlatır mısınız?
Prototip platformu tasarlarken ambargo ihtimallerini hep düşünüyorduk. Aklımızdaydı taslak olarak ve Eylül-Ekim 2022 tarihleri arasında bir ambargo ihtimâliyle karşılaştık. Tam o dönemde bu konu hakkında ne yapabileceğimizi konuştuk, BMC ile fikir alışverişinde bulunduk, SAHA Expo‘da anlayış birliği çerçevesine dönüştürdük ve SAHA Expo Fuarı’nda bu yola çıkacağımıza dair bir anlaşma imzaladık. Yani Ekim 2022 itibarıyla bu yola fiilen çıkmış olduk. Fikriyatı öncesine dayanıyor.
İhracat söz konusu olduğunda karşı taraftan gelecek talepler için öngörüleriniz nelerdir ve bu talepleri karşılayabilecek miyiz?
Aradığımız özellikleri ve ulaşmamız gereken performans figürlerini biliyoruz. Yurtdışından alacağımız taleplere karşı bu anlamda hazırlıklıyız. Şu anda performans figürlerinden çok marinizasyon konusuna öncelik verdik. Dolayısıyla var olan AZRA’nın performansını artırmakta birinci aşamada uğraşmıyoruz. Bu performansla BMC ile birlikte prototipi marinize ettik. Aralık ayında test ederken karşılaşacağımız performansı tahmin ettik, bazı kestirmeler yaptık. O kestirmelerle gerçek ölçümleri karşılaştıracağız. O kestirmelerle gerçek ölçümler birbiriyle örtüşürse bizim için amaç hasıl olmuş demektir. Sertifikasyon süreciyle prototip sürecini ayırdık. Prensip olarak öncelik deneyimle düzeltmeleri tamamlamaktı. Daha sonra sertifikasyon kararını verdik. Çünkü sertifika olduktan sonra tekrar düzeltmeler yapıldığında sertifikasyon ihtiyaçları doğacak ve bu zaman kaybına neden olacaktı. Şu anda böyle bir yöntem izliyoruz. Bu sayede sertifikasyon sürecinin zamanını çok kısaltacağımızı düşünüyorum. Yurtdışı markette son kullanıcının isteyebileceği sertifikaları verebilmek için çalışmalarımız sürecek. Bu sürerken de biz prototiple denizde çalışmaya devam edeceğiz. Makinenin rutin bakım ihtiyaçları için öngördüğümüz süreler ve çalışma profilleri belirli. Gemilerin denizde çalışma tempolarının analizi yapılarak o tempolar belirlendi. Optimize ettiğimiz bir profil var ve AZRA; o güçte, o profilde bakım idame senkronu içinde olacak. “Bunların hepsi şu an bitti” diyemem. Henüz orada değiliz. Bunların hepsinin bitmesi için 2024 yılının tamamına ihtiyacımız var ama 2024 yılı içerisinde biz bu çalışmaları yaparken seri üretime, bakım, idame, işletme ve yedek parçaya yönelik hazırlıklarımızı tanımlı hâle getireceğiz. Aslında burada bir döngüden söz ediyorum. Her şeyi bitirip bir adım sonrasına geçtiğimizde her şey çok iyi giderse; çok güzel, doğru bir iş yapmış olursunuz ama aksayan bir şey olduğunda başa döndüğünüzde zaman kayıpları çok büyük olur. Bu nedenle artırılmış prototipleme ile ilerliyoruz.
Kaç knot hıza ulaşabilecek? Ne kadar süre çalışabilecek ve jeneratöre ihtiyaç duyacak mı?
Jeneratör sistemleriyle ilgili bir öngörümüz var. AZRA, jeneratör olarak kullanılacak durumdaydı ama biz AZRA’yı motor olarak kullanmayı tercih ettik. Çünkü onun hemen jeneratör olarak kullanılması bizim ilgimizi çekmedi. Öncelikli olarak motor sistemine ihtiyacımız vardı. AZRA’nın jeneratöre ihtiyacı yok. Gemide kurulu elektrik sistemini destekliyor. Kaç knot hıza ulaşacağı yaptığımız botla ilgili. Bizim 36-45 sürat yapması için tasarladığımız botları bu yıl planımıza almayı düşünmüyoruz. Bu yıl otuz knot’ı kendimize hedef olarak koyduk ama bizim derdimiz sürat değil, uzun süre denizlere ulaşabilmek. Öncelikle daha uzun süre, daha yakıt optimum, denizlerde uzun süre görev yapabilecek bir bot düşünüyoruz. Ardından yüksek süratlere, yüksek güçlere ulaşmayı hedefliyoruz. O nedenle 650 kW’a geçeceğiz. O geçiş aşamasında da 2024 yılını planlı, programlı bir şeklide yürütmeyi planlıyoruz. Birinci önceliğimiz uzun dönem denizde kalmak, yüksek sürat yapmak değil.
Sorunsuz bir şekilde tamamlandığı takdirde ilk etapta ne kadar üretileceği hakkında bir bilginiz var mı ya da üretim taleple mi olacak?
Prototip için iki adet üretildi şu anda ama 2024 yılından önce yapacağımız çalışmalardan önce bir seri üretim yapmayacağız. Gelecek sene yapacağımız düzeltmeler, ilaveler, performans artırımlar için de bir iki tane daha üretebiliriz. Bunlar hep “first article” olarak düşünülmesi gerekiyor ama sertifikasyon ve testler bittikten sonra satışlarımızla ilişkili olarak üretime yön vereceğiz. Örneğin; 12 bot satışı gerçekleştiyse 24 tane sipariş vereceğiz. Satışla ilişkili olacak. Öbür türlüsü ekonomik değil. Sürdürülebilir olmak istiyoruz. Belli bir tempoya ulaşırsa siparişler, o zaman önden üretmeyi düşünebiliriz. Abartmadan önümüzdeki iki yıl içerisinde 12 tane Marlin satacağımızı düşünürsek 24 adet motor siparişimiz olacak.
Marlin’i kime satacağız? Var mı bununla ilgili bir anlaşma?
Evet çalışma var ama henüz sözleşmeye dönmedi. Batı’da müttefik, Doğu’da da dost olmak üzere ilgilenen iki üç ülke var.
Bu haberin/makalenin tamamı ya da bir kısmı kaynak gösterilmeden yayımlanamaz. Kaynak gösterilse dahi aktif link verilerek kullanılabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayımlayanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
