Doğu Akdeniz ve Ege’de deniz yetki alanlarına ilişkin tansiyon yeniden yükseldi. Yunanistan, deniz mekânsal planlamasını (MSP) tamamladığını açıklayarak, yeni bir harita yayımladı. Ancak söz konusu haritada, Türkiye’nin Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) sınırlarında yer alan alanlara da yer verilmesi, Ankara’nın tepkisini yeniden gündeme getirdi.
Yunanistan Dışişleri ile Çevre ve Enerji Bakanlıkları tarafından çarşamba günü yapılan ortak açıklamada, MSP kapsamında hazırlanan planın, deniz alanlarındaki insan faaliyetlerini ekolojik, ekonomik ve sosyal hedeflerle uyumlu şekilde organize etmeyi amaçladığı belirtildi. Ancak yayımlanan harita, Türkiye’nin uzun süredir uluslararası platformlarda savunduğu deniz yetki alanı sınırlarını yok sayıyor.
Yunanistan’ın yeni MSP haritası, 2023 yılı Kasım ayında Avrupa Komisyonu tarafından yayınlanan ve güneydoğu Ege’de yer alan Kastellorizo (Meis) adası da dâhil olmak üzere tüm Yunan adalarının tam etki alanına sahip olduğu yönündeki yaklaşımı temel alıyor. Türkiye kıyılarına yalnızca 2 kilometre mesafede bulunan Meis adası üzerinden deniz yetki alanı oluşturulması, Ankara tarafından uzun süredir “hakkaniyet ilkesine aykırı” olarak değerlendiriliyor.
Türkiye, kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge gibi deniz yetki alanlarının belirlenmesinde, coğrafi konum, adaların statüsü ve denge unsurlarının gözetilmesi gerektiğini savunuyor. Bu çerçevede, Meis gibi ana karaya uzak ancak başka bir ülkenin kıyısına çok yakın küçük adaların, bağımsız deniz yetki alanı üretmemesi gerektiği vurgulanıyor. Buna karşın Atina yönetimi, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne (UNCLOS) atıfla, en küçük ada için dahi 40 bin kilometrekarelik deniz yetki alanı talep edilebileceğini ileri sürüyor.
Türkiye de kendi MSP planlamasını geçtiğimiz yıl tamamladı. Söz konusu planlama, Ege Denizi’ni de kapsayacak şekilde hazırlandı ve iki ülkenin ana kara kıyıları arasında “orta hattı” esas alan bir sınır çizimi benimsendi. Ankara’nın planında, adaların kıta sahanlığı ve MEB üretme hakkına sahip olmadığı temel ilkesine sadık kalındı.
Türkiye, 2023 yılında Avrupa Komisyonu’nun Yunanistan’a ait MSP haritasını yayımlamasına da sert tepki göstermişti. Dışişleri yetkilileri, bu adımın hem deniz yetki alanlarının hakkaniyete dayalı şekilde belirlenmesini zedelediğini hem de Ege ve Doğu Akdeniz’de barışçıl çözüm zeminini tahrip ettiğini ifade etmişti.
Yunanistan’ın yayımladığı son harita, iki ülke arasındaki deniz yetki alanı krizinin önümüzdeki dönemde yeniden diplomatik ve askerî gerilim başlıkları arasında öne çıkabileceğini gösteriyor.
