Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı, yeni tip korona virüsün (COVID-19) Çin’in ve dolaylı olarak dünya üzerindeki etkilerine ilişkin hazırlanmış teknik bir rapor yayımladı. Raporda COVID-19’un ekonomik etkilerinin, Türkiye’de özellikle otomotiv, tekstil ve kıyafet sektörlerinde görüldüğünü açıklandı.
COVID-19 salgınının küresel ticarete etkisi
Raporda, insan hayatı üzerindeki olumsuz etkilerinin yanı sıra COVID-19’un sadece Çin ekonomisini değil, küresel ekonomiyi de önemli ölçüde yavaşlatacağı, birçok küresel ticari operasyonun ve üretimin merkezi haline gelen Çin’in üretimindeki herhangi bir kesintinin bölgesel ve küresel değer zincirleri aracılığı ile diğer ülkelere olumsuz etkilerinin kaçınılmaz olacağı belirtiliyor.
Çin’den gelen son verilere göre üretimde kritik bir düşüşün olduğunun belirtildiği raporda, önemli bir üretim endeksi olan Çin İmalat Satın Alma Müdürlüğü Endeksi (PMI)’nin Şubat ayında yaklaşık 22 puan düştüğü (Şekil 1a) ve bu endeks ihracat ile oldukça ilişkili olduğu; bu düşüşün yıllık bazda yaklaşık yüzde 2’lik bir düşüş yaşanacağı anlamına geldiği açıklandı. Yani şubat ayı, bütün yıla yayılmış ara mal arzının yüzde -2’sine eşdeğer. Nakliye göstergeleri de Çin’deki azalmayı ortaya koyuyor.
Rapora göre, Şubat ayı ihracatında (Şekil 1b) Şangay’dan konteyner gemisi çıkışı şubat ayının ilk yarısında ve ikinci yarısındaki artışa rağmen oldukça düşük. Şangay konteyner yük endeksi düşüşünü sürdürecek çünkü nakliye kapasitesi çok yüksek ve arz, talebi aşmış durumda.
Birleşmiş Milletler İstatistik Bölümü ticaret verilerine dayanan ve yaklaşık 200 ülke ve 13 imalat sektörünü kapsayan bir analiz yaptı.
Her ülkenin ve endüstrinin Çin ekonomisine entegrasyonu ve endüstri içi ticaretin Grubel-Lloyd Endeksi (GLI) ile ölçüldüğü analizde GLI, imalat ara girdileri olarak kategorize edilirken sanayi düzeyinde hesaplanan ve daha sonra ikili ticaret payları kullanılarak sektör düzeyinde toplanan ürünler üzerinden hesaplandı. Ardından GLI, Çin’deki tedarik kesintisine açık olan her bir sektördeki belirli bir ülkenin ihracat yüzdesini ölçen bir aracı olarak kullanıldı.
Analiz, özellikle arz kesintilerinin Çin ile sınırlı olduğunu varsayıyor ve COVID-19’un diğer ülkelerin ihracatları üzerindeki etkilerini dikkate almıyor. Dünyanın geri kalanındaki arz kapasitesini sabit varsayarak kısa vadeli etkileri inceliyor. Analizde sadece üretim toplumları ele alınmış ve Çin’in ithalatının azalmasının üçüncü ülkelere olan etkileri göz önüne alınmıyor.
Küresel değer zincirlerine etkisi
Son yirmi yılda Çin küresel ekonomi için çok önemli bir hale geldi. Çin, yurtdışındaki imalat şirketleri için ara girdilerinin ana tedarikçisi oldu. Günümüzde ara ürün üretiminde küresel ticaretin yaklaşık yüzde 20’si Çin’den geliyor. 2002’de bu rakam yüzde 4’tü.
Şekil 2’de GLI tarafından oluşturulan Çin’in sektörler arasındaki küresel değer zincirlerinin şu anki entegrasyonu gösteriliyor. Çin’in üretimleri özellikle hassas aletler, makineler, otomotiv ve iletişim ekipmanlarıyla ilgili olan birçok küresel değer zinciri için bir gereksinim. Çin’in bu sektörlerdeki arzındaki önemli aksamaların dünyanın geri kalanındaki üreticileri önemli ölçüde etkileyeceği düşünülüyor. Dünyadaki birçok şirket COVID-19’u önlemek için alınan önlemlerin Çinli üreticilerin kritik parçalarının arzını engelleyebileceğinden ve dolayısıyla kendi çıktılarını etkileyebileceğinden korkuyor.
Etkilenen ülkeler
Çin’in ara girdi arzındaki bir azalma, endüstrilerin Çinli tedarikçilere ne kadar bağımlı olduğuna bağlı olarak üretim kapasitesini ve dolayısıyla herhangi bir ülkenin ihracatını etkileyebilir. Bazı Avrupalı otomobil üreticileri operasyonları için kritik bileşenlerin sıkıntısıyla karşılaşabilir, Japonya’daki şirketler dijital kameraların montajı için gerekli parçaları elde etmekte zorlanabilirler. Birçok şirket için, yalın ve zamanında üretim sürecinin getirdiği stokların sınırlı kullanımının, üretim kapasitelerini ve toplam ihracatı etkileyecek kıtlıklara yol açacağı öngörülüyor.
Tablo 1’de COVID-19’un Çin’de oluşan arz kesintilerinin en çok yaşandığı ülkelerdeki ihracat üzerindeki potansiyel etkisi sektörlere göre rapor ediliyor. Genel olarak, en çok etkilenen ekonomilerin, Avrupa Birliği (makine, otomotiv ve kimyasallar), Amerika Birleşik Devletleri (makine, otomotiv ve hassas aletler), Japonya (makine ve otomotiv), Kore Cumhuriyeti (makine ve iletişim ekipmanları) olacağı öngörülüyor. Ayrıca Tayvan (haberleşme teçhizatı ve ofis makineleri) ve Vietnam da (haberleşme teçhizatı) bu durumdan yüksek oranda etkilenen diğer ülkeler.
Anahtar noktalar
COVID-19’un Çin’in üretim kapasitesi üzerindeki etkisi hakkında hala belirsizlik olsa da, en son istatistikler önemli bir gerileme olduğunu gösteriyor. Küresel değer zincirleri üzerindeki tam etkisi ise önümüzdeki aylarda belirginleşecek. Bununla birlikte, önemli bir soru, Çin’in ara girdi girdisindeki kesintinin dünyanın geri kalanını nasıl etkileyeceği. Bu notun analizine dayanarak, iki kilit nokta yapılabilir.
Birincisi, COVID-19’un Çin’de patlak vermesine rağmen, Çinli tedarikçilerin dünyadaki birçok şirket için kritik olması, Çin’deki herhangi bir kesintinin Çin sınırları dışında da hissedileceğini gösteriyor. Avrupa, Amerika ve Doğu Asya bölgesel değer zincirleri bozulacak. Tahmini küresel etkiler, virüsün etkinlik süresine veya tedarik kaynaklarındaki değişikliklere bağlı olarak değişebilir.
İkincisi, Çin arzındaki bir bozulmanın yayılma etkilerinin ekonomik sektörler arasında çeşitlilik göstermesi ve COVID-19 salgınının ve Çin içindeki sınırlama önlemlerinin coğrafi konumlandırılmalarına bağlı olacaktır. Örneğin, COVID-19 salgınının meydana geldiği bölgenin sanayinin lokal olduğu bir yer olması, otomotiv endüstrisinin ara ihracatı nispeten daha fazla düşebilir. Çin üretimi ile ilgili sektörel veriler mevcut olduğunda, COVID-19’un çeşitli küresel değer zincirleri üzerindeki muhtemel etkisi daha net hale gelecektir.
