Türkiye, lojistik bir üs olabilir mi?

Dün­ya ti­ca­re­ti­nin ser­best­lefl­me­si ama­c›y­la do­la­fl›m­da­ki ürün­le­rin üze­rin­de­ki en­gel­ler kal­d›­r›­l›n­ca üre­tim kü­re­sel­lefl­ti ve öl­çek­le­ri art­t›. Böy­le­ce üre­ti­min kü­re­sel tü­ke­ti­mi söz ko­nu­su ol­du. ‹fl­te bu kü­re­sel tü­ke­tim ça­ğ›n­da Tür­ki­ye, üret­ti­ği­ni tü­ke­te­me­yen Ba­t› ile ham­mad­de zen­gi­ni ve ya­k›n ge­le­cek­te bü­yük bir tü­ke­tim po­tan­si­ye­li­ne sa­hip ola­cak Do­ğu’nun tam or­ta­s›n­da yer al›­yor. Üs­te­lik, ka­ra­yo­luy­la ve de­mir­yo­luy­la Or­ta­do­ğu’ya, CIS ül­ke­le­ri­ne, ‹ran’a, Af­ga­nis­tan’a ve Pa­kis­tan’a ka­dar uza­na­cak en el­ve­rifl­li ulafl­t›r­ma ko­ri­do­ru­nun da için­de. Da­ha doğ­ru­su, de­niz­yo­luy­la Do­ğu Ak­de­niz’e ve Ka­ra­de­niz’e ge­ti­ri­le­cek kon­tey­ner­len­mifl mal­la­r›n ve­ya Ro-Ro ile ge­len araç­la­r›n kom­bi­ne ta­fl›­ma­c›­l›k man­t›­ğ› al­t›n­da el­leç­len­me­sin­de en uy­gun yer­de. Tüm bun­la­r› bir­lefl­ti­rir­sek Tür­ki­ye’nin Or­ta­do­ğu’da ge­le­cek on y›l için­de lo­jis­tik bir üs ha­li­ne gel­me­si ka­ç›­n›l­maz.
Ba­t›’dan Do­ğu’ya aka­cak ürün­le­rin ve­ya Do­ğu’dan Ba­t›’ya ile­ti­le­cek ham­mad­de­nin uzak me­sa­fe­le­re sa­de­ce kam­yon ve­ya tren­le ta­fl›n­ma­s› ye­ri­ne, Türk li­man­la­r›n­dan de­mir­yo­lu­na ve­ya ka­ra­yo­lu­na ak­ta­r›l­ma­s›, ter­si­ne ifl­lem­ler­de de ay­n› yo­lun kul­la­n›l­ma­s› bü­yük eko­no­mi sağ­la­ya­cak bir ko­nu. Ay­r›­ca ül­ke­miz, kom­bi­ne ve in­ter­mo­dal ta­fl›­ma­c›­l›­ğ›n bafl­la­t›l­ma­s› için de çok el­ve­rifl­li bir ko­num­da. Do­la­y›­s›y­la li­man­lar ve is­tas­yon­lar gi­bi ak­tar­ma nok­ta­la­r›n­da mal ak›­fl›­n›n re­gü­le edi­le­ce­ği, kon­tey­ner­ler­den pa­let­le­re, pa­let­ler­den ko­li­le­re ak­ta­r›­la­ca­ğ› de­po­lar, dü­flü­nül­me­si ge­re­ken ön­ce­lik­li ko­nu­lar­dan. Av­ru­pa’dan bü­yük öl­çek­ler­le ge­len ürün­le­rin Tür­ki­ye üze­rin­den kü­çük öl­çek­ler­le da­ğ›­t›l­ma­s› ve Tür­ki­ye’den ve­ya Do­ğu’dan gön­de­ri­le­cek ham­mad­de­le­rin JIT sis­te­miy­le Av­ru­pa’da­ki fab­ri­ka­la­ra kon­so­li­de edi­le­rek yol­lan­ma­s› ise bü­yük avan­taj­lar sağ­la­ya­bi­lir.
Ta­bii, Tür­ki­ye’nin lo­jis­tik bir üs ola­bil­me­si için li­man, ter­mi­nal, is­tas­yon, güm­rük ka­p›­la­r› gi­bi ül­ke­mi­zin d›­fla­r›­ya aç›­lan nok­ta­la­r›n­da ve­ri­len hiz­met­le­rin çağ­dafl­lafl­ma­s›, öl­çek­le­ri­nin bü­yü­tül­me­si, fark­l› ürün el­leç­le­ye­bil­me ka­pa­si­te­le­ri­nin ar­t›­r›l­ma­s› ve oto­yol, de­mir­yo­lu bağ­lan­t›­la­r›­n›n ku­rul­ma­s› “ya­p›l­ma­s› ge­re­ken­ler lis­te­si”nin en ba­fl›n­da yer al­ma­l›. Bu­nun ya­n› s›­ra özel­lik­le tran­sit ti­ca­ret için güm­rük ve ma­li­ye uy­gu­la­ma­la­r›­n›n ba­sit­lefl­ti­ril­me­si ge­rek­ti­ği de unu­tul­ma­ma­l›. Mal ak›fl h›­z›­n›n ke­sil­me­me­si için pro­ak­tif bil­gi ak›­fl› ve bil­gi­nin pay­la­fl›­m› yi­ne çok önem­li. Ta­fl›­ma h›­z›­n›n ar­t›­r›l­ma­s› için lo­jis­tik bi­li­mi­nin ge­lifl­ti­ril­me­si, de­po­la­ma te­sis­le­ri­nin, araç ye­ni­le­me ve fi­lo bü­yüt­me­le­ri­nin, de­po içi hiz­met­ler­de kul­la­n›­lan ekip­man ve bil­gi ifl­lem alt­ya­p›­s› ya­t›­r›m­la­r›­n›n tefl­vik edil­me­si ve tü­mü­nün dö­viz ka­zan­d›­r›­c› ifl­lem­ler ola­rak ni­te­len­di­ril­me­si ise ol­duk­ça önem­li.
Tüm bun­la­r›n ger­çek­lefl­ti­ri­le­bil­me­si için el­bet­te, Ulafl­t›r­ma Ba­kan­l›­ğ›’n›n ön­der­li­ğin­de Dev­let Plan­la­ma, Güm­rük Te­kel, Ma­li­ye, TIM, üni­ver­si­te­ler ve lo­jis­tik sek­tö­rü­nün ön­de ge­len der­nek­le­ri­nin bir ara­ya ge­le­rek bir “mas­ter plan” ç›­kar­ma­la­r› ge­re­ki­yor. An­cak böy­le kap­sam­l› bir plan üze­rin­de, yap-ifl­let sis­te­miy­le Tür­ki­ye’nin lo­jis­tik bir üs ha­li­ne gel­me­si ve bin­ler­ce ki­fli­ye ifl ola­na­ğ› ya­ra­ta­bil­me­si sağ­la­na­bi­lir. fiu­ra­s› aç›k ki, Tür­ki­ye ken­di­ni on y›l için­de Or­ta­do­ğu’da lo­jis­tik bir üs ola­rak gör­mek is­ti­yor­sa, tüm par­ti­ler bu he­de­fi or­tak bir yak­la­fl›m­la be­nim­se­me­li ve ha­z›r­la­na­cak –befl y›l­l›k k›­sa dö­nem­li ve­ya yir­mi befl y›l­l›k uzun dö­nem­li–plan­lar­lar tüm ku­rum, ki­fli ve ta­raf­lar­ca des­tek­len­me­li­dir.