Uluslararası Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütü, 2025 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’ni yayımladı. Rapora göre Türkiye, 180 ülke arasında bu yıl bir sıra daha gerileyerek 159’uncu sıraya düşerek “çok vahim” kategorisinde değerlendirilen 42 ülke arasında yer aldı. Türkiye, bu yıl 29,40 puan alırken, 2024'teki puanı 31,60’tı; 2002 yılında ise 99’uncu sıradaydı.
Raporda, ekonomik bağımsızlığın eksikliğinin dünya genelinde basın özgürlüğünü tehdit eden ana unsur hâline geldiği vurgulandı. RSF Yayın Direktörü Anne Bocandé, “Ekonomik bağımsızlık olmadan özgür basın da olmaz,” dedi ve sözlerini şu şekilde sürdürdü:
Haber medyası malî açıdan zorlandığında, kaliteden ödün verme pahasına ‘reyting' yarışına kapılabilir ve kendilerini sömüren oligarkların ya da kamusal karar alıcıların kurbanı olabilirler. Gazeteciler yoksullaştığında, dezenformasyon ve propaganda şampiyonu basın düşmanlarına karşı koyacak araçları da kalmaz. Gazeteciliği besleyen ve mutlaka maliyetli olan güvenilir bilgi üretimini garanti altına alan bir medya ekonomisini yeniden tesis etmemiz gerekiyor.
RSF: Dünya nüfusunun yarısı için basının durumu “çok vahim”
Basın özgürlüğü, dünya genelinde de iç açıcı değil. RSF haritası, dünya nüfusunun yüzde 56’sının yaşadığı ülkelerde basın özgürlüğünün tamamen yok olduğunu ya da ağır tehdit altında olduğunu ortaya koyuyor. Veriler, değerlendirmeye alınan 180 ülkenin 160’ındaki medya kuruluşları söz konusu malî istikrarı sağlayamadığını gösteriyor. RSF’nin verilerine göre, ekonomik göstergesi son iki yılda 14 puan düşen Amerika Birleşik Devletleri, 2025 endeksinde 57. sıraya geriledi. Arizona, Florida, Nevada ve Pennsylvania’da yapılan ankete katılan gazeteci ve medya uzmanlarının yüzde 60’ından fazlası gazetecilikten geçinmenin zor olduğunu, yüzde 75’i ise medya kuruluşlarının ekonomik açıdan zor durumda bulunduğunu belirtti.
RSF 2025 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’ne göre, dünya nüfusunun yüzde 56,7’sini temsil eden 42 ülkede basın özgürlüğü tamamen yok olmuş durumda ya da gazetecilik yapmak hayatî risk taşıyor. Endeks, bu ülkelerdeki durumu “çok vahim” olarak tanımlıyor. İsrail ordusunun, Gazze’de en az 43’ü görev başında olmak üzere yaklaşık 200 gazeteciyi öldürdüğü ve bölgede medya karartması uyguladığı belirtiliyor. İsrail, geçen yıla göre 11 sıra gerileyerek bu yıl 112’nci sırada yer aldı.
Özgürlük RTÜK filtresinde
Basın Özgürlüğü Endeksi’ndeki gerileme ve medya ekonomisindeki daralma dikkât çekerken, Türkiye'de medya dünyasını kamu, akademi ve sivil toplumla buluşturan ve RTÜK tarafından düzenlenen “Güçlü Medya, Bilinçli Toplum Zirvesi” isimli önemli bir etkinlik gerçekleştirildi. RTÜK Başkanı Ebubekir Şahin’in açılış konuşmasını yaptığı zirveye, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş'ın yanı sıra Millî Eğitim Bakanı Yusuf Tekin ve çeşitli üniversitelerin rektörleri katıldı.
RTÜK Başkanı Şahin, medya içeriklerinin yalnızca teknik değil toplumsal bir sorumluluk da taşıdığını vurguladı. “Sosyal medya içerikleri bilimsel bir yayıncı faaliyeti değildir,” diyen Şahin, bu tür içeriklerin bilgi kirliliğine ve toplumsal ayrışmalara yol açabileceğine vurgu yaptı.
RTÜK’ün son dönemlerde popüler olan “sokak röportajları” ile ilgili yeni bir çalışma başlattığını da açıklayan Şahin, bu tür röportajların haber bültenlerinde ve televizyon programlarında kullanılmasının sınırlandırılması yönünde çalışmalar yürüttüklerini belirtti. Sokak röportajlarında bireysel görüşlerin tüm topluma mâl edilmemesi gerektiğini ifade eden Şahin, medya içeriklerinde aile yapısını koruma, çocukların ruhsal gelişimini gözetme ve nefret söylemini önleme gibi konuların önceliklendirilmesi gerektiğini söyledi.
