Yılda yaklaşık 50.000 geminin geçtiği Türk Boğazları; Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Egemenliğinde 37 Mil uzunluğunda Çanakkale Boğazı, 110 Mil uzunluğunda Marmara Denizi ve 17 Mil uzunluğunda İstanbul Boğazı’ndan oluşmaktadır. Karadeniz ile Ege Denizi arasındaki, toplam uzunluğu 164 Deniz Mili olan bu su yolunun alternatifi yoktur ve tüm ülkeler, özellikle Karadeniz’e kıyısı olan ülkelerinin ekonomileri için çok önemlidir.
Coğrafi yapısı, darlığı, kuvvetli akıntıları, keskin dönüşleri, değişken iklim şartları ve her gün yaklaşık 140 uğraksız gemi, yaklaşık 25 tehlikeli yük taşıyan gemi geçişi ve 2 milyon insanın taşındığı; 2.500 adet bölgesel deniz trafik hareketi ile İstanbul Boğazı, dünyanın en önemli doğal ve dar su yoludur. Tüm bunların üstünde İstanbul’da yaşayan yaklaşık 15 milyon insanın her an deniz trafiğinden kaynaklanabilecek büyük tehlikeleri engellemek üzere Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü, yüksek performans ile görev yapmaktadır.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Karadeniz’e sahili olan ülkelerin, dünyanın geri kalanı ile ticari ve askeri ilişkilerinde Türk Boğazları büyük önem taşımaktadır. Bu jeopolitik durum, Boğazlardaki deniz trafiğinin her geçen gün daha yoğun hale gelmesine neden olmaktadır. Boğaz trafiğini oluşturan gemilerin boyutları, tonajları ve yüklerinin tehlike sınıfları da artmaktadır. Bu gemilerin Boğaz trafiğinde sebep olacakları muhtemel bir kaza, ülkemizin en fazla nüfusuna sahip şehri için yüksek tehlike oluşturmaktadır.
Boğazların hava, deniz, akıntı, iklim şartları ve benzeri zorlu çevre koşullarının yanı sıra iki yaka arasındaki yoğun yolcu taşınımı deniz trafiği yapısını çok karmaşık hale getirmektedir. Ayrıca ulusal ve uluslararası gelişmeler, Montrö sözleşmesi ve Uluslararası Denizcilik Örgütü’nün kuralları ve benzer diğer sistemlerle işbirliği ihtiyacı Türk Boğazları’nda performanslı bir organizasyon ve son teknolojiye sahip, akıllı, etkili ve güvenilir bir Gemi Trafik Hizmeti altyapısının kurulmasını gerektirmiştir.
Milli TBGTH Sistemi
Türk Boğazları Gemi Trafik Hizmetleri (TBGTH) sistemi altyapısı dünyadaki en gelişmiş sistemler ile ilk olarak sadece İstanbul ve Çanakkale Boğazları’nı kapsayacak şekilde kurulmuştur. 2008 yılında ilave edilen bileşenler ve genişletme ile Marmara Denizi’ndeki “Trafik Ayrım Düzeni” oluşturulmuş ve Türk Boğazları’nın tamamında gemi trafiğini izleme imkânı sağlanmıştır.
Mevcut altyapının idame zorluğu ve artan gemi trafiği nedeniyle 2014 yılından itibaren TBGTH sisteminin teknolojik altyapısının yenilenmesine ihtiyaç duyulmuştur. Boğazlar’a özel altyapının oluşturulması ve mevcut sistemin kabiliyetinin artırılması için Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü bir proje başlatmıştır.
Böylece gemilerle etkileşimi en üst seviyede tutarak, Boğazlar’daki tüm gemi trafik hareketlerini izlemek, düzenlemek, organize etmek ve yönetmek mümkün olabilecektir.
Projede Türk Boğazları Gemi Trafik Hizmetleri Sisteminin yazılım, sensörler ve bilişim altyapısı, ülkemizdeki milli yetkinlikler ve üretim kabiliyetleri göz önünde bulundurularak tasarlanmıştır.
HAVELSAN ana yükleniciliğinde yürütülen projede Gemi Trafik Hizmeti (GTH) Yazılımı, HAVELSAN mühendisleri tarafından milli olarak geliştirilmektedir. ASELSAN tarafından yerli olarak üretilen Radar, Elektro-optik kamera ve Radar Yön Bulucu birimleri sisteme entegre ederek yerli üretim oranının azami seviyeye çıkarılması hedeflenmiştir.
Milli TBGTH Sistemi Temel
Özellikleri:
– Milli ve Yerli Yazılım
– Tekrar düzenlenebilir algoritmalar
– Milli Radar, Elektro-optik kamera ve sistemler
– Milli sistemlerle tam uyumluluk ve birlikte çalışabilme imkanı
Sonuç ve Değerlendirmeler
Günümüzde, yaklaşık 50 ayrı ülkede 500’e yakın GTH sistemi bulunmaktadır. Bu sistemlerin hizmet alanlarının uzunluğu ve algılayıcı (radar, CCTV vb.) sayıları dikkate alındığında TBGTH en büyük sistemlerden biridir.
TBGTH, hizmetlerin etkili ve uyumlu olarak verilmesinde ve ana amaçlar olan seyir, can, mal ve çevre emniyeti açısından oldukça başarılı olmuştur. TBGTH tarafından verilen seyir yardımı hizmeti İstanbul ve Çanakkale Boğazlarından geçişleri sırasında seyir tehlikeleriyle karşılaşan gemiler için özellikle etkili olmuştur.
TBGTH Sisteminin sağladığı verimlilik ve başarı ile Türk Boğazlarındaki seyir emniyetine olumlu etkileri kısa zamanda görülmüştür. HAVELSAN tarafından milli olarak geliştirilen yeni TBGTH sistemi ile Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü tüm kullanıcılara yüksek kalitede ve güvenli hizmet sağlamaya devam etmesi sağlanacaktır. Yüksek yerli katma değer ile üretilen kritik yazılım ve sistemler ile yüksek kalite hizmet sunulmasına destek verilmektedir.
Kaynakça:
1-Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü 2016 – 2020 Stratejik Plan
2-Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü Resmi İnternet Sitesi (www.kiyiemniyeti@gov.tr)
3-Turan, Sibel, “Geçiş ve Seyir Güvenliğinin Sağlanmasına Yönelik Düzenlemeler Işında Türk Boğazları”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, 63-75 (2001)
