Tarihî öneme sahip bir uzay görevinde yer alan Türk bilim insanı Canan Dağdeviren, meme kanserinin erken teşhisini sağlayan buluşunu Atatürk’ün fotoğrafıyla birlikte uzaya taşıdı. Amerika Birleşik Devletleri'nde Massachusetts Institute of Technology (MIT) bünyesinde görev yapan Dağdeviren, bu anlamlı hamlesiyle hem bilimsel hem de kültürel bir mesaj verdi.
Tüm astronotları kadınlardan oluşan bu uzay görevi, kadın biliminin ve mühendisliğinin gücünü uluslararası alanda gözler önüne serdi. Göreve damga vuran isimlerden biri olan Canan Dağdeviren, geliştirdiği elektronik sütyen formundaki giyilebilir ultrason cihazını uzaya göndererek dikkatleri üzerine çekti.
Bu yenilikçi cihaz, radyasyon kullanmadan meme dokusunu tarayarak çapı yalnızca 0,3 santimetre olan kistleri tespit edebiliyor. Dağdeviren’in teyzesinin meme kanseri nedeniyle hayatını kaybetmesi, bu buluşun ardındaki kişisel ve duygusal motivasyonun temelini oluşturuyor. Giyilebilir yapısıyla günlük kullanım imkânı sunan cihaz, geleneksel mamografi yöntemlerine alternatif olarak görülüyor.
Bu bir başlangıç✌️Sivas’tan yola çıkan dedelerimin ve nenelerimin, kimsesizlerin kimsesiydi cumhuriyet. İcat ettiğimiz teknolojiyi haksızlığa ve zulme uğrayan tüm canlılara armağan ediyorum; yalnız değilsiniz.Mücadeleniz, yıldızlar gibi ışık olmaya ve yol göstermeye devam edecek
— Canan Dagdeviren (@dagdevirencanan) April 14, 2025Cihazın uzaya gönderilmesiyle birlikte Canan Dağdeviren, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü de anmayı ihmal etmedi. Atatürk’ün “İstikbal göklerdedir” sözüne atıf yaparak, onun fotoğrafını da cihazla birlikte uzaya gönderdi. Bu anlamlı jesti sosyal medya üzerinden duyuran Dağdeviren, şu ifadeleri kullandı:
“Cumhuriyet; Sivas’tan yola çıkan dedelerimin ve nenelerimin, kimsesizlerin kimsesiydi. Atatürk Cumhuriyeti’nin herkes için eşit olan sisteminde eğitim almış bir birey olarak, tarihe not düşüyorum.”
Bilimsel kariyeri boyunca çok sayıda ödül ve başarıya imza atan Dağdeviren, Harvard Üniversitesi'nin prestijli Junior Fellow programına kabul edilen ilk Türk bilim insanı olma unvanını taşıyor. Lisans eğitimini Hacettepe Üniversitesi’nde tamamladıktan sonra Illinois Üniversitesi'nde malzeme bilimi ve mühendisliği alanında doktora yapan Dağdeviren, fizik, kimya ve elektronik disiplinlerini bir araya getirerek multidisipliner bir bilimsel yaklaşım geliştirdi.
Bugüne kadar giyilebilir kalp pili, cilt kanserini teşhis eden cihazlar ve sağlık teknolojileri üzerine birçok projeye öncülük eden Dağdeviren’in bu son girişimi, bilimsel başarıyı toplumsal değerlerle buluşturması açısından ayrı bir yerde duruyor.
