Kriz öncesi para bolluğu ve borç balonu döneminde gaza basan şirket birleşme ve satın almaları (M&A) 2009’un ilk çeyreğinde adeta çakıldı. Dünya çapında M&A faaliyetleri yüzde 21 gerileyerek 553 milyar dolara kadar düştü. Giderek derinleşen kriz ve hisse senetlerinde görülen erime karşısında M&A’lerin başrol oyuncusu girişim sermayesi şirketlerinin de iştahı kesildi. ABD’de 2009’un ilk çeyreğinde M&A’lerde ilaç sektörü merkezli bir çıkış yaşansa da yıllarca dev satın almalara imza atan girişim sermayesi şirketleri bu kez sahaya çıkmadı. ABD’de girişim sermayesi yatırımları ilk çeyrekte yüzde 61 gerileyerek son 12 yılın en düşük seviyesine indi. Satın aldıkları şirketlere girerken finansman sağlayan girişim sermayesini bu yatırımlardan alıkoyan ise giderek derinleşen resesyon döneminde şirketlerin değerleri hiç durmadan düşerken bu şirketlere yatırım yapmanın daha da riskli hale gelmesi oldu.
2008’in aynı dönemine göre ilk çeyrekte birleşmeler ABD’de yüzde 39 artarak 215 milyar dolara ulaştı. 2008’in dördüncü çeyreğinde gerçekleşen M&A işlemlerinin ise neredeyse iki katını buldu. Aslında anlaşma sayısı olarak bakıldığında ABD’de de M&A faaliyetleri çakılmış durumda. Ancak Merck ve Pfizer gibi ilaç şirketlerinin yüklü alımları birleşme hacminde artış olduğu yanılgısı yarattı. ABD’de 215 milyar doları bulan M&A’lerin 68 milyar doları Pfizer-Wyeth birleşmesinden, 41 milyar doları da Merck’in Schering-Plough’yu almasından geldi. Girişim sermayesinin en dikkat çekici yatırımı ise ilaç sektörünün ünlü isimlerinden Anacor’a yapılan 50 milyon dolarlık yatırım oldu.
2008 yılıyla başlayan global kriz dünya devlerinin iştahını kesti. Kriz öncesi, özellikle az gelişmiş ülkelerde şirket üzerine şirket alanlar bugün kabuklarına çekilip beklemeyi uygun görüyorlar
Üç ayda 3 milyar dolar yatırım yaptılar
Yılın ilk üç ayında 3 milyar dolarlık bir yatırım gerçekleştiren girişim sermayesi şirketleri en son 2.96 milyar dolar ile 1997 yılının ilk çeyreğinde bu denli az miktarda yatırım yapmıştı. Bağımsız denetim kuruluşlarından PricewaterhouseCoopers ile ABD’nin Ulusal Girişim Sermayesi Birliği tarafından yayımlanan rapora göre geçen yılın aynı döneminde yapılan yatırım 7.74 milyar doları bulmuştu. Yılın ilk çeyreğinde 549 şirkete yatırım yapıldı. Bu 1995’in ilk çeyreğinden bu yana girişim sermayesi şirketleri tarafından fonlama alan en düşük şirket sayısı olarak gösteriliyor. Geçen yılın aynı döneminde girişim sermayesi yatırımı kapan şirket sayısı ise 997 olmuştu. Üstelik girişim sermayesi neredeyse tüm sektörlerden elini eteğini çekti.
Öte yandan uzmanlara göre Avrupa’da satın alma ve birleşmelerdeki tıkanma ABD’dekine kıyasla “daha akut” bir hale geldi. Avrupa, Ortadoğu ve Afrika’ya yapılan yatırımların hacmi bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla 181 milyar dolar olup yüzde 42 geriledi. Dealogic’in verilerine göre zaten kıtada en büyük satın alma olarak görünen anlaşma da İngiliz hükümetinin Lloyds bankasına 22 milyar dolarlık nakit enjeksiyonu gerçekleştirmesi oldu. Yani aslında satın alma ve birleşme hesabına katılan bu alım da devletleştirme girişiminden başka birşey değildi. Uzmanlara göre ise satın alma ve birleşmeler için tek iyi sinyal var, o da tahvil piyasalarından geliyor. Yatırım düzeyindeki tahvil ihracı yılın ilk çeyreğinde 868 milyar dolara ulaşarak bir önceki yılın aynı dönemindeki seviyesini ikiye katlamış durumda.
Yazılım sektöründe 138 şirket fonu kaptı
ABD’de ise yazılım sektörü diğer sektörler arasında 138 şirket ve 614 milyon dolarlık yatırımla girişim sermayesinin en fazla ilgi gösterdiği alan olurken, buna rağmen rakam geçen senenin aynı dönemindeki anlaşmaların yüzde 56 gerisinde kaldı. O dönemde yapılan anlaşma sayısı da yüzde 45 daha fazlaydı. Girişim sermayesinden yatırım alan nadir sektörlerden biri de sağlık hizmetleri oldu. Sektöre yapılan yatırım yüzde 6 artarak 46.7 milyon doları buldu, 2007’nin aynı dönemine kıyasla ise 11 yeni şirket daha girişim sermayesinin ilgisini çekti. 2008’in son çeyreğinde 971 milyon dolar yatırım çekerek girişim sermayesinin en fazla odaklandığı alanlardan biri olan alternatif enerji sektöründe yılın ilk çeyreğinde sadece 33 şirkete 154 milyon dolar yatırım yapıldı. Bir yıl önceye kıyasla yatırımlardaki düşüş de yüzde 87’yi buldu. Yılın ilk çeyreğinde bir girişim sermayesinden ilk kez yatırım alan şirket sayısı 132’ye düştü. Bu 132 şirkete sadece 596 milyon dolar yatırım yapıldı. Bu 1994’ün üçüncü çeyreğinden bu yana girişim sermayesi tarafından yatırım yapılan en az şirket sayısı olarak gösteriliyor. Bir yıl kadar önce 324 yeni şirkete 1.7 milyar dolar yatırım yapılmıştı. Yani girişim sermayesi ilk kez yatırım yapacağı halde milyarlarca dolar finansman sağlamaktan çekinmemişti.
