Son birkaç yıldır “exit” sontakısı çok popüler oldu; Brexit, Grexit, Italexit, Frexit ve Pandexit başlıca örnekler. Fakat içlerinden sadece bir tanesi gerçekleşti; Brexit. Umarım Pandexit’te en kısa sürede gerçekleşir
Bu moda terimlerden feyz alınarak, çok değil 3-4 ay önce ekonomilerin toparlanma yoluna girdiğini, “Pandexit” dönemi başladı şeklinde konuşuyorduk. Çünkü aşı 2021’in ikinci yarısında dünya geneline dağılacak ve pandemi döneminde kapalı olan sektörlerin açılışı ülkelerin sert ekonomik çıkışlarını tetikleyecekti. Varyantları göz ardı edersek böyle de oldu!
Önemli bir problem gözden kaçtı!
Ancak basit gibi görünen, önemli bir sektördeki problem gözden kaçtı. Tedarik zincirindeki tıkanıklık, arzı daralttı, bazı ham maddelerde ve hatta tam mamullerde fiyat yükselişini beraberinde getirdi. Hatta FED’in Mart ve Temmuz 2021 aylarındaki para politikası toplantı notlarına baktığımızda üretimin arttığı ancak tedarik zincirindeki tıkanıklığın toparlanmayı yavaşlatacağından bahsedilmektedir. Katılıyorum, bilhassa navlun bedellerindeki yükselişin satış kontratlarına yansımış olması, önümüzdeki yıl ortasına kadar navlun fiyatlarının pandemi öncesi seviyesine dönmesine yönelik umutları yok ediyor. Dolayısıyla, navlun fiyatlarından kaynaklı enflasyon baskısının devam edeceğini söyleyebiliriz. Kim derdi ki; dünya ekonomisinin en önemli göstergelerinden biri ABD 10 yıllık tahvil faizinin taşımacılık sektörünü bu denli yakından taklip edeceğini!
Pandexit akabinde iklim değişikliği mi geliyor?
Son aylarda küresel ölçekteki felaketler de arttı. Fırtına, yangın, sel vs… Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli’nde “insanlık için kırmızı alarm” verilerek özellikle sera gazlarının atmosfere salınımının devam etmesi neticesinde sıcaklık değerlerinin ciddi oranda artacağı belirtildi. Kısacası bu yıl yaşanan iklim felaketlerinin sebebi 2021 yılının sıra dışı bir yıl olmasından değil, yeni iklim koşullarına geçilmesinden kaynaklandığını söyleyebiliriz.
Elbette dünyadaki bu değişikliğin ekonomiler üzerinde de etkisi olacaktır. İklim değişikliği ekonomik büyümeyi engelleyeceği gibi hasarların tedavisi için ayrılacak kaynak hacmi de ekonomiyi olumsuz etkileyecektir. Başta sigorta primleri
Toparlamak gerekirse önümüzde iki senaryo görülüyor. İlki Pandexit sürecine tahminden daha geç girilmesi yani yeni varyantların türemesi, akabinde yaşanacak kapanmalar ve mali destekler. Gerçi bu noktadan sonra sektörel kapanmaların çok nadir gerçekleşeceği görüşündeyim. İkinci senaryo enflasyondaki artışın devam etmesi hâlinde ülkelerin parasal sıkılaştırma yolunu benimseyerek faiz oranlarını yukarı itmesi olacaktır. Yukarıda bahsettiğimiz gibi navlun fiyatlarının enflasyon üzerinden ciddi baskısı mevcut, bu baskı devam ederse enflasyonda kalıcı düşüş beklemek yanlış olacaktır. Fransızların deyimi ile, “hiçbir şey, geçici olan kadar uzun sürmez”.
İki senaryo öne çıkıyor
İlk senaryo ülkeler ve insanlık açısından hiç hoş olamayacak. Ekonomik açıdan tek çare daha fazla destek ile ekonominin suüstünde kalmasını sağlamak. Diğer taraftan da aşı ile ölümleri ve hastalığın etkisini minimize etmek olabilir. İkinci senaryo da yani enflasyonun geçici olmaması halinde parasal politikaların hızlı bir şekilde tepki vermesine sebep olabilir ki bunun sonuçları hiç hoş olmayacaktır. Bilhassa kamunun bu denli borçlandığı dönemde kısa vadeli faizlerde yaşanacak değişim kamunun mali politikasını derinden etkiler. Hatta diğer ülke merkez bankalarının da kendi ülke ekonomileri için tepki vermesini gerektirir. Dolayısıyla, dünya genelinde bir türbülans yaşanabilir.
Tüm bunlara ek olarak iklim koşulları yukarıda bahsettiğimiz şekilde bir değişime gittiği takdirde ekonomilerin toparlanma safhasında olsa dahi biraz daha hırpalanacağını öngörebiliriz. Dileğimiz Pandexit’in bir an önce gerçekleşerek, iklim değişimiyle ilgili adımların atılmasıdır.
Burada yer alan bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir.
Bu haberin/makalenin tamamı ya da bir kısmı kaynak gösterilmeden yayımlanamaz. Kaynak gösterilse dahi aktif link verilerek kullanılabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayımlayanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
.