Dokuz Eylül Üniversiyesi’nden Yrd. Doç. Dr. Volkan Çağlar’ın “Türk Özel Limanlarının Etkinlik ve Verimlilik Analizi” adlı kitabı Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınlarından çıktı.
Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi’nden Yardımcı Doçent Dr. Volkan Çağlar’ın, doktora tezinden oluşan “Türk Özel Limanlarının Etkinlik ve Verimlilik Analizi” başlıklı kitabı Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları’nca yayınlandı. Dr. Volkan Çağlar’ın çalışmasında öncelikle literatürde mevcut liman etkinlik ve verimlilik yöntemleri ve bu yöntemlerin Türkiye’de bulunan özel limanların yapısına uygunluğu incelenmiştir. Çağlar, uluslararası bir iş dalı olmasına rağmen etkinlik ve verimliliğe etkileyen faktörlerin ülkeden ülkeye değişmekte olduğunu ve her ülkenin kendine özgü yapısal durumunun verimlilik ve etkinliği etkilediğini düşünmektedir. Özellikle Türkiye gibi karmaşık aylık yük dağılımlarına ve yük çeşitlerine sahip olan bir ülke, kıt kaynaklar, bürokratik ve politik zorluklar arasında yükünü elleçleme çabasında iken uluslararası niteliğe sahip neredeyse tam kapasite çalışan limanlarla aynı verimlilik ve etkinlik analizlerine tabi tutulması doğru olmadığını belirtmektedir.
Dr. Çağlar, literatürdeki liman etkinlik ve verimlilik ölçüm yöntemleri incelendiğinde göreceli etkinlik analizlerinin sıklıkla kullanıldığından bahsetmektedir. Kitap, bu tip analizlerin, daimi olarak belirli bir yük grubunu elleçleyen, büyük ölçekli, yanaşma yeri uzunlukları ve vinç sayısı gibi verilerine kolayca ulaşılabilecek limanlar için uygun, Türkiye limanları gibi çok çeşitli yük elleçleme ekipmanlarının kullanıldığı, karmaşık yanaşma yeri özelliklerine sahip ve çok çeşitli yüklerin elleçlendiği limanlar için yanlış sonuçlar doğuracağından bahsetmektedir.
Dr. Volkan Çağlar, kitabına ilişkin olarak yapmış olduğu açıklamada; birçok yükü bir arada elleçleyen limanlar için geçerli ve güvenilir bir etkinlik ve verimlilik analizine ihtiyaç duyulmasının temelde bu çalışmanın oluşmasına neden olduğunu ifade etti. Dr. Çağlar, çalışmaları neticesinde öğrenciler, akademik araştırmacılar, planlamacılar, liman yöneticileri ve gemi acenteleri gibi liman etkinlik ve verimlilikleri ile ilgili bilgi edinmek isteyen birçok tarafın uygulayabileceği, uygulama aşamaları net olarak tanımlanmış ve sadece konteyner değil, tüm yükleri elleçleyen limanlara uygulanabilecek bir model geliştirilmiştir. Böyle bir modelin geliştirilmesi için öncelikle liman kapasitelerinin anlaşılması ve doğru bir şekilde ölçülebilmesinin gerekliliğinden bahseden Dr. Çağlar, model için liman kısmi verimliliklerini ölçmüş, maksimum kapasitenin ölçümü ile liman verimliliklerini saptamış, teorik kapasitenin ölçümü ile liman etkinliğini hesaplamış ve hesaplanan teorik kapasitelerin, personel sayılarının ve depolama alanlarının girdi fonksiyonu olarak kullanıldığı göreceli etkinlik analizi’nin bir araya getirildiği bir liman etkinlik ve verimlilik ölçüm modeli geliştirmiştir.
Modelin geliştirilmesinin ardından geçerliliğinin ve güvenilirliğinin saptanarak limanlarda uygulanabilir bir yöntem olup olmadığının tespiti için 31 farklı limanın toplam 43 terminalinde ölçümler yapan Dr. Çağlar, ölçümlerin sonuçlarını liman yönetimleri ve uzmanlara danışarak modelin geçerliliği ve güvenilirliği test etmiş ve araştırmalar sonucunda elde edilen modelin tutarlı sonuçlar doğurduğunu belirtmektedir.
