İngiltere’nin geçtiğimiz günlerde Falkland Adaları'ndaki önemli bir RAF üssünü onarma kararı alması gözleri bir kez daha Kutuplara çevirdi. Chagos Adaları’ndan çekilme tartışmalarının yaşandığı günlerde alınan bu kararın, bölgede Mayıs 2024'te keşfedilen petrol yataklarının 15 yıllık küresel talebin tamamını karşılayacağının anlaşılmasıyla bağlantılı görünüyor.
Yakın zamanda İngiliz Savunma Bakanlığı, Norveç'in Tromsø kasabası yakınlarında bir Kraliyet Deniz Piyadeleri kampı kurmuştu. Tesisin, İngiltere'nin bölgedeki daha büyük katılımının bir parçası olarak Kraliyet Deniz Piyadeleri Komandoları için oldukça önemli olduğu belirtiliyor. Bu tesis ayrıca, Avrupa’da ortaya çıkan krizlere yanıt vermek üzere tasarlanmış özel bir birim olan ülkenin Sahil Müdahale Grubu'ndan (LRG) personel barındıracak. Birleşik Krallık Arktik Politika Çerçevesi’ni güncellemiş ve hemen ardından üs kurma kararı alınmıştı. Bu tesisin açılışının önemi, Birleşik Krallık'ın Yüksek Kuzey'deki Savunma Katkısı (2022) ve Birleşik Krallık ile Norveç arasındaki ikili stratejik işbirliğini teşvik eden Ortak Beyanname (2022) ile doğrudan uyumlu olduğu görülüyor.
Asker gönderme ve havaalanlarını onarmanın yanı sıra İngiltere, Svalbard'a tamamen yeni iki denizaltı kablo sisteminin inşasında öncülük ediyor. Bunlardan biri IOEMA Projesi olarak adlandırılıyor ve 2027 yılına kadar hayata geçmesi bekleniyor. Diğeri ise NORDUnet. Svalbard'ı İskandinavya'nın yanı sıra Japonya ve diğer Batılı müttefiklere bağlayarak Rusya ve Çin'i tamamen bypass etmesi umuluyor.
Ancak Londra yönetimi, deniz tabanından petrol çıkarmayı yasaklayan 1959 Antarktika Antlaşması'nın 1998 ticari protokolüne sıkı biçimde uymayı taahhüt ediyor. Birleşik Krallık, özellikle de bilim insanlarının okyanus yüzeyinin yaklaşık 4.000 metre altında “karanlık oksijen” keşfettikleri şu günlerde, okyanus koruma alanlarında derin deniz madenciliğini onaylamakta isteksiz görünüyor. Gezegende fotosentez dışında başka bir oksijen kaynağının olabileceği gerçeğinin son derece derin sonuçları ve etkileri olabileceği tahmin ediliyor.
Kraliyet Donanması'nın filosunda artık sadece 16 “büyük yüzey savaşçısı” olarak nitelenebilecek gemi bulunuyor. Çin Donanması ise dünyanın en büyüğü olarak görülmekte ve çeşitli boyutlarda yaklaşık 800 gemiye sahip olduğu düşünülüyor.
Çin bölgede oldukça aktif
Çin yakın zamanda, kutuplardaki deniz tabanlarını 4.000 metrenin altına kadar tarayabilen 14 tonluk bir derin deniz madenciliği aracı olan Kaituo 2’yi tanıttı. Bununla beraber Çinli yatırımcılar yakın zamanda Svalbard'daki son özel arazi parçası olan Søre Fagerfjord'u satın almaya çalıştı. Çin, 60 kilometrekarelik bozulmamış vahşi doğa için 326 milyon dolara anlaşmayı umarken Amerika ve İngiltere’nin Norveç’e yönelik uyarısı sonucu bu satış engellendi.
Buna rağmen Çin, Rusya ile işbirliği yaparak Svalbard'ın her yerindeki madencilik şirketlerine, bilimsel araştırma istasyonlarına ve politika programlarına yatırım yapmaya devam ediyor. Rusya da uzun süredir bu politikayı izliyor. Örneğin, Svalbard’ın Barentsberg kasabası uzun zamandır Rus madenciler tarafından domine ediliyordu ancak bunlardan çoğu daha sonra Ukrayna'da savaşmaya gitti. Svalbard, Rus anakarasından sadece 400 deniz mili uzaklıkta yer aldığı için Rusya’nın ilgisini çekmeye devam edecek görünüyor.
Çin'in ayrıca Antarktika'nın tam karşısında beş araştırma istasyonu bulunmaktadır. 1959 tarihli Andlaşma, buzlu kıtanın herhangi bir yerinde askerî faaliyeti açıkça yasaklamasına rağmen, Çin'in ne yaptığı bilinmiyor. Aynı zamanda Batılı gözlemciler, Çin Halk Cumhuriyeti’ne ait yeni Qinling İstasyonu'nun İngiltere ve Beş Göz istihbarat ortaklarını gözetlemek için kullanıldığından şüpheleniyor.
Tüm bunlarla birlikte meselenin bir de ticari boyutu var. Çin açısından bakıldığında Kızıldeniz'deki deniz yolları Husiler tarafından tehdit edilirken, Panama Kanalı da sürekli sorunlarla boğuşuyor. Pekin’in, Dailan Limanı’ndan Avrupa'daki Rotterdam'a güvenilir bir rotaya ihtiyacı var. Burada Arktik Bölgesi öne çıkıyor, özellikle de Çin ticaret gemilerinin bu bölgeden yaptıkları yolculuğu 25 günden kısa sürede tamamlamasıyla… Bu rota olmazsa Çin ekonomisi oldukça zorlanabilir.
2048 yılında Antarktika Antlaşması'nın yeniden müzakere edilmesi bekleniyor. Pekin ve Moskova yönetimleri, 1959’da konulan yasağı kaldırmak için şimdiden çalışmaya başladılar.
Bu haberin/makalenin tamamı ya da bir kısmı kaynak gösterilmeden yayımlanamaz. Kaynak gösterilse dahi aktif link verilerek kullanılabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayımlayanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
