Küresel mali kriz yeni gemi inşa piyasasını da olumsuz etkiliyor

MDN İstanbul

Şaşırtıcı boyutlara ulaşan “dünya yeni gemi inşa sipariş defteri” piyasalarda yaşanan mali krizin şiddetini artırmasıyla sorgulanmaya başlandı. Sipariş defterinin devasa boyutlarının piyasaların ihtiyacından fazla olması nedeniyle, ticaret gemisi işletmecileri 2009 yılından itibaren hizmete girmeye başlayacak olan aşırı tonaj nedeniyle kötü günlere hazırlık planları yapıyordu. Ancak bu yılın son çeyreğinde etkisini iyice hissettiren dünyadaki ekonomik yavaşlama nedeniyle yaşanan genel talep daralması ve peşinden gelen kredi krizi, gemi sayıları henüz beklenen şişkinliğe ulaşmadan deniz taşımacılığını beklenmedik boyutlarda etkilemeye başladı.

Ekonomik gelişmeler gemi inşa sektörünü nasıl etkileyecek?
Öncelikle, kaçınılmaz bir şekilde mali kriz nedeniyle birçok alıcının yeni inşa gemi siparişlerinde tehir ve iptaller olacak. Sadece alıcılar değil tersaneler de geri ödeme garantisi ve kredi bulmakta yaşadıkları zorluklar nedeniyle kontrat şartlarını yerine getirmekte zorlanacak. Armatörlerin siparişlerini iptal etmeleri veya ertelemeleri nedeniyle, özellikle Çin başta olmak üzere bazı Asya tersanelerinin iflas edebileceği finans çevrelerinde zaten konuşuluyor. Bahsedilen tüm bu gelişmeler sonucunda bundan sonra sipariş defterinin daha makul seviyelere düşmesi beklenebilir.

Gemi inşa sipariş defteri çok dolu
Halen faal olan filonun yüzde altmışına denk gelen mevcut kuru yük gemisi sipariş defterinin toplam değerinin 750-800 milyar dolar olduğu ve bu değerin sadece yüzde kırkının finans ihtiyacını temin edebildiği belirtiliyor. Diğer bir deyişle finans yetersizliği veya tersanelerin gerekli geri ödeme garantisi sağlayamamaları durumunda, kalan siparişlerin önemli bir kısmı bitirilemeyebilir. Çeşitli çevrelerce kuru yük gemisi sipariş defterinin, yüzde 10-40’ının inşa edilemeyebileceği ve panamax (60-100 000 dwt) ve daha küçük tonajlı gemilerin bu miktarın çoğunluğunu oluşturacağı tahmin ediliyor.
Kuru yük gemisi sipariş defterine genel olarak göz atalım. Toplamı 145 milyon dwt olan 770 adet capesize (100 000 dwt üzeri) siparişi var ve bu miktar yaklaşık mevcut capesize filosu kadar. Gelecek üç yıl içerisinde hizmet dışına çıkarılması gereken çok sayıda capesize olduğu göz önüne alınırsa bu kategoride filonun gelecek üç yılda yüzde 80 genişlemesi bekleniyor. Ancak navlunların yine yükselmesi durumunda, hizmet dışına çıkarmaların çok  nadir görüleceğini de unutmamak gerekir. Diğer yandan kredi krizi nedeniyle tüm siparişlerin inşa edilemeyeceğine dikkat çekiliyor.  Bununla birlikte capesize kategorisinde hem gemi sipariş eden firmaların ve hem de inşa eden tersanelerin sektörlerinin önde gelen isimleri olduğu gerçeğinden hareketle kontrat iptalleri pek de muhtemel görünmüyor.
Sipariş defteri, daha küçük gemiler için de çok dolu. Örneğin 670 adet panamax (60-100.000 dwt) kuru yük gemisi siparişi mevcut. Bu miktar mevcut panamax filosunun yüzde ellisi civarında. 900 handymax (40-60 000 dwt) siparişi mevcut filonun yaklaşık yüzde 60’ı iken, siparişteki 800 handysize (10-40 000 dwt) mevcut bu kategorideki filonun üç’te biri. Bu segmentlerde hem sipariş verenler hem de tersaneler arasında, son dönemde kuru yük piyasasında sağlanan yüksek kazançların çekiciliği ile sektöre yeni giren birçok tecrübesiz firma var. Doğal olarak küçük gemilerdeki kontratların sonuçlanma oranının daha düşük olması bekleniyor.

Sipariş iptallerinin kuru yük piyasasına faydası olur mu?
Kuru yük siparişleri iptallerinde en fazla iptalin Çin tersanelerinde yaşanması beklenmekle birlikte, Güney Kore tersaneleri için de aynı iptaller olası görünüyor.
Her iki ülkede bulunan ve “greenfield” (işlenmemiş toprak) olarak nitelendirilen  yeni kurulmuş tersaneler, kredi bulmakta daha çok zorlanacaklarından iptal edilen siparişler listesinin başlarında yer alacaklardır. 2009 yılı sipariş defterinin yüzde yirmisi “greenfield” tersanelerinde iken 2010 yılı teslimleri için bu oran yüzde yirmi ikiye çıkmakta.
2009 ve 2010 teslimi olan bütün “greenfield” tersane projeleri iptal olsa bile hizmete girecek kalan gemi sayısının yine de ihtiyaç miktarından yüzde elli daha fazla olacağı öngörülüyor. Hesaplamalara göre 2009 yılı için 500 milyon dwt civarında ekstra kuru yük tonajına ihtiyaç duyuluyor. 2010 yılı için ihtiyaç duyulan ekstra tonaj ise 800 milyon dwt’ye çıkıyor. Şu anki tahminlere göre 2010 yılında hizmete girecek kuru yük gemilerinin sadece dörtte biri istihdam edilebilecek.
Son olarak ortaya çıkan küresel mali kriz ve dünya ekonomisinin yavaşlaması ile birlikte, en azından şu an için örneğin çelik ve kömür üretim seviyelerinin ülkeler tarafından azaltılma yoluna gidildiğini göz önüne alırsak gemi istihdamı gelecekte daha vahim bir hal alabilecek gibi görünüyor. Ama hemen belirtelim ki yaşanmakta olan küresel talep darlığının uzun süreli olmayacağını umuyoruz.

MARVEL DANIŞMANLIK
VE DENİZCİLİK A.Ş.        www.marveldanismanlik.com.tr
20 Ekim 2008

Bunu Paylaşın