Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO), küresel deniz taşımacılığının sera gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik kapsamlı bir çerçeveyi onayladı. 7-11 Nisan 2025 tarihleri arasında gerçekleştirilen 83'üncü Deniz Çevresini Koruma Komitesi (MEPC 83) oturumunda, yaklaşık 2050 yılına kadar net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda hazırlanan taslak düzenlemeler kabul edildi. Bu düzenlemeler, gemiler için yeni bir yakıt standardı ve emisyon fiyatlandırması gibi bağlayıcı kuralları içeriyor.
Yasal bağlayıcılığı olacak bu düzenlemeler, 2025 yılının Ekim ayında yapılacak olağanüstü oturumda resmen kabul edilerek, 2027 yılı itibarıyla yürürlüğe girecek. Uygulama, 5.000 groston üzerindeki büyük okyanus aşırı gemiler için zorunlu olacak. Bu gemiler, uluslararası deniz taşımacılığından kaynaklanan toplam karbondioksit emisyonlarının yaklaşık yüzde seksen beşini oluşturuyor.
IMO Genel Sekreteri Arsenio Dominguez, oturumun sonunda yaptığı açıklamada, “IMO net sıfır çerçevesini zorunlu hâle getiren MARPOL Ek VI’daki taslak değişikliklerin onaylanması, iklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir adımdır. Bu süreç, denizciliğin modernleşmesine ve örgütün taahhütlerinin yerine getirilmesine yönelik kolektif çabaları yansıtmaktadır” dedi.
Net sıfır çerçevesinin içeriği
Taslak düzenlemeler, MARPOL Ek VI'nın (gemilerden hava kirliliğinin önlenmesi) yeni 5'inci bölümüne entegre edilecek. Bu bölümde, sera gazı emisyonlarının azaltılması amacıyla şu unsurlar öne çıkıyor:
- Küresel yakıt standardı: Gemiler, yıllık sera gazı yakıt yoğunluklarını azaltmakla yükümlü olacak. Bu ölçüm, “kaynaktan bacaya” yaklaşımı ile yapılacak.
- Küresel ekonomik önlem: GFI eşiklerini aşan gemiler, emisyon fazlasını dengelemek için telafi birimleri satın almak zorunda kalacak. Sıfır veya sıfıra yakın emisyon teknolojisi kullanan gemilere ise finansal teşvikler sağlanacak.
Uyum, temel hedef ve doğrudan uyum hedefi olmak üzere iki seviyede denetlenecek. Belirlenen sınırları aşan gemiler, fazla birim transferi, birikmiş birimlerin kullanımı ya da IMO Net-Sıfır Fonu’na katkı karşılığı telafi birimi edinme yoluyla bu açığı dengeleyebilecek.
IMO Net-Sıfır Fonu ve hedefleri
Yeni düzenlemeler çerçevesinde oluşturulacak olan IMO Net-Sıfır Fonu, şu alanlarda kullanılacak:
- Düşük emisyonlu gemilerin ödüllendirilmesi,
- Gelişmekte olan ülkelerde inovasyon, altyapı ve adil geçişin desteklenmesi,
- Eğitim, teknoloji transferi ve kapasite geliştirme faaliyetleri,
- Küçük Ada Devletleri ve En Az Gelişmiş Ülkeler gibi hassas bölgelerdeki olumsuz etkilerin hafifletilmesi.
Uygulama takvimi
Taslak değişiklikler, IMO Üye Devletlerine resmi olarak iletilecek ve aşağıdaki takvime göre ilerleyecek:
- Ekim 2025: MEPC/ES.2 oturumunda taslak değişikliklerin resmî olarak kabulü,
- İlkbahar 2026: Uygulama kılavuzlarının onaylanması,
- 2027: MARPOL hükümlerine göre 16 ay sonra yürürlüğe girmesi.
MEPC 83 oturumunun diğer sonuçları
Toplantıda yalnızca sera gazı emisyonları değil, aynı zamanda deniz çevresinin korunmasına dair başka başlıklar da ele alındı. Bunlar arasında:
- 2025 yılı için deniz plastik kirliliğiyle mücadele eylem planının kabulü,
- Balast Suyu Yönetimi Sözleşmesi'nin gözden geçirilmesinde ilerleme sağlanması,
- Kuzeydoğu Atlantik’in Emisyon Kontrol Alanı olarak tanımlanması önerisinin kabulü,
- Gemi üzeri karbon yakalama ve depolama sistemleri için yasal çerçeve geliştirme planı,
- IMO Veri Toplama Sistemi’nin erişilebilirliğinin artırılması,
- Biyofouling yönetimi konusunda yasal bağlayıcılığı olan yeni bir çerçevenin oluşturulması gibi kararlar yer aldı.
