Hububat ticaretindeki değişiklikler, tüm dünyada kuru yük gemileri ticaret paternleri ile hububat taşımacalığı arasındaki dengeyi büyük ölçüde etkileyecek
Son dönemde yaşanan bazı gelişmeler, küresel buğday ve iri taneli hububat ticaret hacminin gelecek 12 ay içinde azalacağını gösterirken, ithalatçılar ve ihracatçıları da önemli değişiklikler bekliyor.
Uluslararası Hububat Konseyi’nin (IGC) tahminlerine göre, temmuz ayında başlayan 2008/09 ürün yılının buğday ve iri taneli hububat ticareti 8 milyon ton veya yüzde 3,4 azalarak 230 milyon ton civarında gerçekleşecek. 2008 ekim ayında başlayacak pazarlama yılında ise ABD Tarım Bakanlığı’nın tahminlerine göre, soya fasulyesi ve yiyeceği ticareti çok az yani 1,2 milyon ton artarak (yüzde 1) 132,5 milyon tona yükselecek.
Hububat ithalatçıları açısından en önemli değişiklik, Avrupa ülkeleri alım hacminin büyük oranda düşeceği beklentisi. İhracatçıları bekleyen ise, Ukrayna’nın Karadeniz çıkışlı ihracatında ve Avustralya’nın buğday ihracatında kuvvetli bir iyileşme olacağı tahmini.
İhracat kazanç ve kayıpları
Karadeniz çıkışlı hububat ihracatında beklenen önemli miktardaki artış, gelecek on iki ayın en önemli çıkışı olacak gibi görülüyor. Haziran ayında sona eren 2007/08 ürün yılında, geçen yaz yaşanan aşırı sıcak ve kuru hava şartları nedeniyle çok az alınan ürün sonrasında Ukrayna’nın yabancı alıcılara buğday ve arpa satışları önemli oranda düştü ve 2006/07 ürün yılı toplam ihracat miktarının üçte birinden biraz fazla olarak, sadece 3,4 milyon ton hububat ihraç edildi. Bu yaz beklenen iyi ürün sonucunda 2008/09 ürün yılında Ukrayna’nın yaklaşık 12 milyon ton hububat ihracatı gerçekleştirmesi bekleniyor. Rusya’nın beklenen hububat ihracatı ise geçen yıla göre 2 milyon ton daha fazla olacak ve 15 milyon ton civarını bulacak.
Geçen son iki yılda yaşanan kuraklık nedeniyle ürün rekoltesi çok düşük olan Avustralya’nın da bu yılki üretim miktarlarında önemli bir artış elde etmesi bekleniyor. Hava şartları beklendiği gibi gittiği takdirde IGC’nin tahminlerine göre Avustralya’nın hububat ihracatının 2008/09’da yüzde 80 oranında artarak 18.5 milyon tona ulaşması olası.
AB hububat ihracatının ise yüzde 19 artarak 18,5 milyon tona ulaşması bekleniyor. Geçen yıl kuru yük gemileri Atlantik bölgesinde Avrupa ülkelerinin hububat alımları nedeniyle iyi bir yıl geçirdi. Taşınan hububatın önemli bir kısmını, uzun mesafeli Brezilya’dan mısır ve ABD’den sorgum taşımaları oluşturdu. Bu yıl ise durum tersine olacak. Ukrayna ve Avustralya ile beraber AB dahil diğer bazı ülkelerdeki ürün artışlarının ABD hububat satışlarına negatif etkisi olabilir. Çok fazla ürün elde edildiği geçen 12 ay sonrasında, 2008/09 ürün yılında ABD buğday ve iri taneli hububat ihracatının muhtemelen yüzde 20’den daha fazla azalarak tahminen 104,3 milyon tondan 82,6 milyon tona düşmesi bekleniyor.
İthalatçılar için olasılıklar
Daha fazla Avrupalı alıcı olması, geçen on iki ay boyunca hububat ithalatının hacim olarak büyümesine önemli bir etken oldu. Önümüzdeki on iki ayda ise bu performans ters yönde tekrarlanacak gibi görünüyor. Geçen yaz yaşanan olumsuz hava şartları nedeniyle tüm Avrupa’da çok düşük ürün rekoltesi elde edildi. İlave olarak hayvan yemi kıtlığının yaşanması Avrupa’da hububat ve soya ithalatını büyük oranda artırdı. ABD Tarım Bakanlığı’nın verilerine göre 2007/08 ürün yılında AB 27 bölgesine buğday ve iri taneli hububat ithalatı 25,5 milyon tona ulaştı, bu miktar bir önceki ürün yılında ise sadece 13,1 milyon ton olarak gerçekleşmişti. Eylül ayının bitmesiyle sona erecek 2007/08 pazarlama yılında AB’nin soya fasulyesi ve yiyeceği ithalatının 2,2 milyon ton veya yüzde 6 artarak 39,6 milyon tona ulaşması bekleniyor.
AB’de 2008 yaz ürünün iyi olması ve 35 milyon ton veya yüzde 14 artarak 291 milyon tona ulaşması bekleniyor. Tabii bu öngörü, büyük ölçüde eylül ayında da iyi hava şartlarının sürmesine bağlı. Sonuç olarak temmuzda başlayan 2008/09 ürün yılında AB’nin buğday ve iri taneli hububat ithalatının 11,3 milyon ton daha az olması bekleniyor. Ekim 2008 ayında başlayacak yeni pazarlama yılında ise ABD Tarım Bakanlığı verilerine göre AB soya ithalatının 1,9 mt (yüzde 5) azalarak 37,7 milyon ton olacağı tahmin edliyor. Diğer bazı bölgelerde ithalat beklentileri daha yüksek. IGC tahminlerine göre olumsuz hava koşulları sonucunda düşük üretim rekoltesi nedeniyle Ortadoğu hububat ithalatının 2008/09 ürün yılında 5 milyon ton (yüzde 16) artarak 34,3 milyon tona ulaşabileceği öngörülüyor.
Asya bölgesinden de daha yüksek alımlar gelmesi muhtemel. Japonya hariç Asya’ya olan buğday ve iri taneli hububat ithalatının 2 milyon tona veya yüzde 6 artarak 45 milyon tona ulaşması bekleniyor. Bu birçok Asya ülkesi tarafından ekstra alımlar yapılacağı anlamına geliyor. 270 milyon ton toplam üretim beklenen Çin’de bu yazın da bir önceki yaz gibi güzel geçeceğini varsayarsak, Çin’in ithalat hacmi 2 milyon tonun altında kalabilir. Ancak, daha fazla soya fasulyesi üretmesine rağmen hayvan yemi olarak soya kullanımı ile yemeklerde soya yağı kullanımının hızla artması nedeniyle Çin soya ithalatının 2008/09 ürün yılında yüzde 4 artarak 35,5 mt olması muhtemel görünüyor.
Beklenen değişikliklerin, tüm dünyada kuru yük gemileri ticaret paternleri ile kısa ve uzun mesafe hububat taşımacalığı arasındaki denge üzerinde dikkate değer bir etki yaratması kuvvetle muhtemel. Hububat ticaretinin gerçekleştiği ülkelerin yükleme ve boşaltma limanı faaliyetleri de bu değişikliklerden çok fazla etkilenecek.
MARVEL DANIŞMANLIK
VE DENİZCİLİK A.Ş.
www.marveldanismanlik.com.tr
