Buğday üretimi artıyor
Dünya buğday ticareti besin/gıda ve yem talebinin bir kombinasyonudur. Besin için gerekli buğday genelikle istikrarlıdır ve fiyat oynamalarına karşı çok az duyarlıdır. Bunun yanında yem talebi hububat ticaretinin gerekliliklerine göre değişkenlik gösterir. Dünya buğday ticareti 25 yıldır yıllık yüzde 1 oranında gelişme gösterirken, 2005/06 ve 2006/07 dönemlerinde üretimdeki azalma nedeniyle artış göstermeyerek 110 milyon ton olan seviyesini korumuştur. 2007/08 döneminde ise ilk kez yaklaşık yüzde 0.5 oranında azalarak 104 milyon tona düşmesi beklenmektedir.
Uluslararası Hububat Konseyi (IGC), 28 Şubat 2008 tarihli son raporunda; Temmuz 2007/haziran 2008 dönemi buğday üretimi öngörüsünü, 2006/07’den 12 milyon ton daha yüksek olarak 604 milyon ton düzeyinde açıklamıştır. Uluslararası Hububat Konseyi’nin 2008/09 öngörülerine göre, dünya buğday üretimi bir önceki sezona kıyasla iyileşme gösterecek ve yaklaşık yüzde 6.5’lik bir artış ile 642 mt’a ulaşacaktır. Fakat bu tahminin içerisinde toplam hasatı iyi hava koşullarından ciddi anlamda etkilenebilecek olan Avrupa ülkeleri ve Avustralya da bulunmaktadır.
Geleneksel olarak buğday tüketim seviyesi buğdayın kendi fiyatının değişikliklerinden ve ikame hububatların (pirinç, mısır ve yulaf vb.) fiyat değişimlerinden çok fazla etkilenmemektedir. Geçen 20 yıllık dönemde dünya buğday tüketimi her yıl ortalama yüzde 1-1.5 oranında artış göstererek 2005/06 döneminde 624 tona ulaşmıştır. 2006/07 ve 2007/08 dönemleri için yaklaşık yüzde 2 azalarak 610 ve 611 milyon ton civarında olacağı IGC tarafından açıklanmıştır.
ABD, AB, Kanada, Avustralya ve Arjantin dünyanın en önemli buğday ihracatçılarıdır. Bu ülkeler uluslararası buğday ticaretinin yüzde 75’ine hakimdir, daha ufak çaplı buğday ihracatçılarının rekabeti nedeniyle bir miktar azalma eğiliminde olmasına karşılık 2012 yılına kadar bu oranın muhafaza edilmesi beklenmektedir.
Uluslararası Hububat Konseyi (IGC) 28 Şubat 2008 tarihli son raporunda; Temmuz 2007/Haziran 2008 dönemi dünya hububat üretiminin geçen yıla göre yüzde 5.5 artarak 1 659 tona ulaşacağını öngörüyor. Ayrıca tüketimin de 1 676 milyon ton düzeyinde gerçekleşmesi bekleniyor
Hububat ihracatı, bölgede yük taşıyan coaster armatörlerinin yüzünü güldürecek
Buğday üretimi ve ihracatı konusunda öne çıkanlar arasında eski Sovyet ülkeleri görülmektedir. Özellikle son aylarda Rusya, Ukrayna ve Kazakistan’ın buğday ihracatları oldukça kuvvetli bir seviyeye gelmiştir. Eski Doğu Bloku ülkelerinin artan buğday ihracatı, ürün fiyatlarının yüksek olduğu ve arz az iken talebin oldukça yüksek olduğu bir zamana denk gelmiştir. Fakat artan ihracatla birlikte Rusya iç pazarı buğday konusunda sıkıntı yaşamaya başlamış, bu anlamda Rusya’da ve özellikle Ukrayna’da ihracatlar kontrol edilmeye başlanmıştır.
2007 aralık ve 2008 ocak aylarında Rusya’nın buğday ihracatlarının rekor seviyelere ulaşmasıyla birlikte Rus üreticilerin yüksek buğday fiyatlarından oldukça iyi kazançlar elde etmişlerdir. Uluslararası Hububat Konseyi’nin verilerine göre 2007 sonu itibariyle Rusya’nın buğday ihracatı 10.6 mt’a ulaşmıştır. Bu miktar bir önceki seneyle kıyaslandığı zaman buğday ihracatının yüzde 54 artmış olduğu görülmektedir. Rusya hububat ticaretiyle ilgili olarak kullanılmayan 400 000 hektar araziden faydalanmayı ve 2012 yılına kadar 15 mt ihracat gerçekleştirmeyi planlamaktadır. 2009 itibariyle 13 milyon ton, 2010 itibariyle 14 milyon ton olması beklenen hububat ihracatı, bölgede yük taşıyan coaster armatörlerinin yüzünü güldüreceğe benziyor.
Artan enflasyonist baskılar sebebiyle, Rus hükümeti hububat ihracatlarına ek vergiler de koyarak ülkede enflasyonun artmasını önlemeye çalışmaktadır. Sene başı itibariyle konan kotalar, nisan ayında tam hububat sezonu açılmışken tekrar değerlendirileceği bilinmektedir.
Ukrayna’da ciddi bir ihracat potansiyeli var
Ukrayna’da hükümet tarafından ihracata kota konmaktadır. Fakat ülkenin üretim kapasitesi değerlendirildiğinde ortaya çıkan sonuç önümüzdeki zaman diliminde Ukrayna’nın ciddi bir ihracat potansiyeli olacağı yönündedir.
Kazakistan ise 2008 için oldukça büyük miktarlarda buğday ihraç etme planları içerisindedir. 2008’in ilk çeyreğinde Kazakistan buğdayı, senenin ilk aylarında düşen navlun fiyatları, rekor seviyedeki buğday fiyatları ve alternatif tedarikçi olmaması sebebiyle çok rağbet görmüş olup batı yarım küreye kıyasla oldukça rekabetçi olmuştur.
Hububat ve soya ticaretinin geleceği parlak
Geçen yıl Suudi Arabistan dahil Yakındoğu ülkeleri tarafından yapılan alımlar dünya hububat ticaretinde artışa sebep olmuştur. Ayrıca AB’nin Brezilya’dan olan önemli orandaki ithalatı da buna katkı sağlamıştır.
Geçen yaz bazı AB ülkelerinde görülen kuraklığın etkileri nedeniyle Avrupa’nın ithalat ihtiyacının artması hububat ve soya ticaretinde olumlu beklentiler yaratmıştır. Uluslararası Hububat Konseyinin (IGC) tahminlerine göre AB buğday ve iri taneli hububat ithalatının 2007/08 ürün yılında 9.1 mt yani yüzde 78’lik bir artışla 20.8 mt’a ulaşması beklenmektedir. AB’nin bir önceki ürün yılındaki hububat ithalatı 11.7 mt’dir. Dünya toplam hububat ticaretinin ise 2007/08 ürün yılı için bir önceki yıla göre yüzde 1.4’lük bir artışla 225.4 mt’ye ulaşacağı yine IGC tarafından tahmin edilmektedir.
Diğer yandan RF Tarım Bakanlığı, ülke çapında uygulamaya koyacağı teşvikler ve bazı kullanılmayan arazilerin tarıma açılması ile hububat ihracatını gelecek 5 yılda iki kat artırmayı planlamaktadır. Söz konusu plana göre 2012 yılı RF hububat ihracat hedefi 15 mt’dir. Aynı planda bu yıl için öngörülen rakam 9 mt’dir.
Geçen yılki beklenmedik yüksek ürün rekoltesi nedeni ile bu yıl Hindistan’a olan buğday ithalatının yüzde 76’lık bir düşüşle 6.7 mt’den 2.3 mt’ye düşmesi beklenmektedir.
İhracatçı Çin, bu yıl mısır ithal edecek
Daha önce en önemli hububat ihracatçısı ülkelerden biri iken, artan ve hızla şehirleşen nüfus yapısı sonucunda ekilebilir alanları azalmış olan Çin bazı tarım ürünlerini ithal etme durumuna gelmiştir. Daha önce buğday ve mısır ihracatçısı olan Çin’in 2008 yılında mısır ithal edebileceği tahmin edilmektedir. Bunun yanı sıra soya fasulyesinde en büyük ithalatçı Çin’dir. Küresel soya fasulyesi ticaretinin yüzde 40’nı Çin ithalatı oluşturmaktadır. Gelecek yıllarda Çin’in hububat talebini karşılamak için gittikçe daha fazla miktarda ithalat yapması gerekeceği değerlendirilmektedir. USDA (the US Department of Agriculture) en son hububat raporunda, Rusya ve Kazakistan’ın 2008 yılında artış göstermesi öngörülen hububat ihracatına yer vermektedir. Rusya’nın 2008 yılı içerisinde 12.5 mt hububat ihraç etmesi beklenirken, Kazakistan’ın hububat ihtiyacı bu yıl içerisinde 8.5 mt olarak öngörülmektedir. 2003/04 sezonu ve 2007/08 sezonu arasında Rusya’nın hububat ihracatı yüzde 300’den fazla artış gösterirken, Kazakistan’ın hububat ihracatı ikiye katlanmıştır.
Marvel Danışmanlık Departmanı
