Daha ilan edildikleri andan itibaren kamuoyunda gerçekçi olup olmadığı sorgulanmaya başlanan 2009 yılı bütçe hedefleri, Avrupa Birliği (AB) üyelik çerçevesinde hazırlanmakta olan ve geçen ay ortasında açıklanan Katılım Öncesi Ekonomik Programı (KEP) ile birlikte baştan aşağı değişti. Ekonomideki son gelişmelere uygun olarak hazırlanan KEP’teki 2009 yılı tahminleri, hedeflere göre çok büyük değişiklikler içeriyor. Ekonomideki en büyük hedef olan büyümede neredeyse 180 derecelik bir değişiklik var. Daha önce 2009 yılında Türkiye ekonomisinin yüzde 4 büyümesi hedefleniyordu. Şimdi ise ekonominin bu yıl yüzde 3.6 oranında küçüleceği tahmin ediliyor. (IMF’nin yaptığı son açıklama bunun çok iyimser bir tahmin olduğu, gerçek küçülmenin 5.1 oranında olacağı yönünde.) Bu küçülme tahmini ekonomik kamuoyundaki beklentilerle uyumlu. KEP’e göre ekonomi 2010 yılından itibaren yavaş yavaş yeniden büyümeye başlayacak.
İşsizlikteki yükseliş kalıcı
Büyüme hedefindeki bu keskin revizyona uygun olarak, diğer ekonomik büyüklüklere ilişkin hedeflerde de ciddi revizyonlar söz konusu. Mesela daha önce yüzde 10.4 olması hedeflenen işsizlik oranının şimdi yüzde 13.5 olacağı tahmin ediliyor. Yanlış anlamaya meydan vermemek için hemen bu oranın yıllık ortalamayı ifade ettiğini belirtelim. 2008 yılının işsizlik oranı henüz açıklanmadı ama yüzde 10.6 olarak tahmin ediliyor. İşsizlik oranında 2009 yılı için öngörülen 2.9 puanlık artış şimdilik makul gibi görünüyor. İşin kötü yanı işsizlikteki bu yükselişin kalıcı olması da bekleniyor.
Bütçe aç›ğ› 48.3 milyar lira
İhracat ve ithalatta da yeni tahminler hedeflerden çok ama çok farklı. Daha önce ihracat ve ithalatta artış öngörülürken şimdi düşüş olacağı kabul ediliyor. İthalattaki düşüş daha fazla beklendiği için cari işlemler dengesinde ciddi bir düzelme öngörülüyor. Daha önce 2009 yılında 50.4 milyar dolarlık cari açık verileceği tahmin ediliyordu. Şimdi ise bu açığın 11 milyar dolarda kalacağı tahmini yapılıyor. KEP’e göre sonraki iki yılda ise ekonomideki büyümeyle birlikte cari açık da yavaş yavaş yeniden yükselişe geçecek.
Ekonomideki resesyonun vergi gelirlerinde yarattığı tahribat ve destek paketlerinin yükü nedeniyle, KEP’te bütçe ve borçlanma hedefleri de ciddi revizyona uğramış durumda. 2009 yılının 10.4 milyar liralık bütçe açığı hedefi gayrisafi yurtiçi hasılanın yüzde 0.9’una karşılık geliyordu. KEP’te ise bütçe açığının GSYİH’nin yüzde 5’i kadar olacağı tahmin ediliyor. Bizim hesaplamalarımıza göre, bu 48.3 milyar liralık bir açığa karşılık geliyor. Önümüzdeki 2 yılda bu bütçe açığının GSYİH’ye oranının yüzde 3’ün üzerinde olması bekleniyor. Bütçe açığında bu artışın yaratacağı borçlanma gereksinimi nedeniyle, kamu borç stokunda son yıllarda gördüğümüz düşüşün de duracağı ve yeniden yükseliş yaşanacağı tahmin ediliyor.
