FED ne dedi? Para morfinli canlanmaya devam mı?

ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Bernanke, FED’in 100. Yılında Senato’ya yaptığı tarihi açıklamalar sırasında çok önemli mesajlar verdi:
En önemli mesajı bence, tüm dünya piyasaları artık lider olarak FED’i görmeli mesajıydı: Nitekim öyle ki neredeyse Asya, Avrupa, Avustralya her yerden izlenen bir program oldu. “Bütün fiyatlar, borsa endeksleri, döviz kurları, faizler”, konuşma öncesi, sırası ve sonrasında ona endeksli dalgalandı. Zaten “maddi” olarak da bakıldığında, tüm dünya merkez bankalarının rezervleri ağırlıklı olarak ABD Doları’na, dolar bazlı tahvillere dayanıyor. Bir bakıma diğer merkez bankaları FED’in şubesi gibi.
İkinci olarak, Bernanke’nin ve yaklaşımlarının sonu geldi mesajını alıyorum: Gerek sakin duruşu, gerekse senatörlerin ciddi eleştirilerine ancak çok kısa cevaplar ile “bu kadar size yeter” diyen bir tarzda bulunması dikkat çekiyordu.  Daha da ilginç olanı birçok senatörün elinde “pad” leri veya bilgisayar ekranlarıyla bazı grafikleri göstererek eleştiriler yapacak kadar hazırlıklı olmalarıydı. Aslında belki de yeter olan, Bernanke’nin çalışma süresi idi (?). Yetmeyen ise potansiyel olarak yeni adayın daha net ortaya çıkışıdır. Halen FED’in Başkan Yardımcısı olan Janet Yellen, Bernanke’nin pozisyonuna göz kırpıyor. Yellen’in en önemli görüşü, Bernanke’nin uyguladığı sıfır faiz ve tahvil alım programı olan Kriz çıkış stratejisine karşı olmasıdır. İddiası bu olan politikanın, tasarruf sahiplerini cezalandırdığı, gelir dağılımını bozduğu, mali disiplinden ödün verilmesine neden olduğu, finansal istikrarsızlıklara yol açtığı şeklinde.  Öyleyse; şu anki tartışma ABD’nin yeni bir modele geçmek isteyip istemeyeceğidir.
Üçüncü belki de doğrudan mesaj, FED, tahvil alım programını aylık 85 milyon dolardan öyle ya da böyle indirmeye yönelik hazır hale gelmiş, yatırımcıları ve yasa koyucuları alıştırmaya çalışıyor. Öyle mükemmel iletişim politikası kurdular ki; konuşma tarzları, seçilen kelimeler, harfler, yüz ifadesi hepsini analiz etmek gerekiyor. 22 Mayıs’taki tarihi denen bir önceki konuşmasında tahvil alımlarını büyük olasılıkla indireceğini neredeyse tarihlerini de bahsederek söyleyen FED, son konuşmasında Senatörlere alım miktarının ekonomik koşullar ve verilere göre değişebileceğini “daha etkili” söyleme noktasına döndü. Bu anlamda tarih vermekten de kaçınmış oldu. İlk tepki olarak piyasalar, 22 Mayıs konuşmasındaki faiz oranları da artırılmaya başlanacak algılamasının doğru olmadığı, sadece tahvil alım programında belki azaltma olabileceğini öğrenerek (?) bunu pozitif düzeltme şeklinde fiyatlara yansıtıp “para morfinli” piyasa canlanmasının devam edeceği beklentisine kapılmışlardır. Ardından, günler ilerledikçe Bernanke’yi daha da iyi anlamaya başladılar ve bu sefer yeniden ılımlı olumsuz algılama başladı; yani “evet faizler yükseltilmez ama tahvil alım programı gerçekten azaltma yönünde revize edilecek gibi!”
Gelelim bu yazıdaki son mesaja; FED’in tahvil alım tutarında azalma olacak ise, global olarak paradan para kazananlar daha az kazanmaya başlayacak. Ne diyor FED, ekonomik büyüme, enflasyon ve işsizlik verilerinde hedeflere yönelik güvenimiz arttıkça “destekleme (stimulus)” politikamızdan çıkış yapacağız. Yani işler ABD’de de aslında iyi gidiyor. Sorun neydi öyleyse de, son konuşmada geri adım atıldı? Yukarıda da açıkladığımız gibi, paradan para kazananların gereğinden fazla üzülmesi, sistemde gereğinden fazla kırılganlık yaratabilir; yani daha yavaş çıkış yapmaya söylem olarak da devam.  Diğer bir nokta da; ABD’de devlet tahvillerin yıllık getiri oranlarının  yüzde 1 kadar yükselmesi nedeniyle netice itibariyle reel sektörün fonlama maliyetleri daha da fazla yükselme yaptı. Bu ise, reel sektörün büyümesi açısından yeni handikaplara sebep olabilecek; böylelikle ekonomik büyüme hedefine ulaşılamayacak, daha da önemlisi işsizlik oranı düşürülemeyecekti. Aslında belki de FED kendisi zaten bunu bilerek, geri adım atmak istedi ve sanki piyasalar istedi de yapmış gibi bir algılamayı oluşturdu.
Neticede, FED istediği politikayı istediği gibi uygulamayı sağlıyor. Marifet, yeni FED döneminde bizim içeride ne yapacağımızı iyi planlamak. Aksi takdirde,  bizim merkez bankasının da algılamaya başladığı üzere; Bernanke ile 2 ayda yüzde 4 gibi tarihi düşük seviyelerinden yüzde10’lara fırlayan tahvil faizi, 1.78’lerden 1.97 TL’yi gören dolar ve tarihi yüksek seviyesi 93 binlerden 70 bine çakılan Borsa endeksi Türkiye ekonomisi için hiç de iyi mesajlar içermiyor.