Eski gemiler hurdaya yeni gemiler sulara

MDN İstanbul

Dünya ticareti hız kesti ama deniz ticaret filosunun aşırı büyümesinin önüne geçmek zor

İçinde bulunduğumuz dönemde talep daralmasına bağlı olarak dünya ticaretinin büyüme hızındaki yavaşlama ve bunun aksine deniz ticaret filosunun kapasite artışında beklenen büyük genişleme, deniz ticaretinin yakın ve orta vadeli geleceği açısından karamsar bir tablo ortaya çıkarıyor.
IMF’nin ocak ayı sonunda yaptığı tahmine göre 2009 yılında dünya ekonomisi büyüme hızı sadece yüzde yarım olarak öngörülüyor. Önümüzdeki 3-4 yıl için ise dünya ticareti büyüme hızının yüzde 3-4 oranlarında olması bekleniyor.
Söz konusu arz-talep dengesizliği nedeniyle bazı analiz ve araştırmalarda deniz ticareti piyasalarındaki darboğazın gelecek on beş yılın da ötesine uzayabileceği öngörülüyor. Tanker piyasası için toparlanma süreci daha yakın bir gelecekte mümkün görülse de, kuru dökme yük ve konteyner taşımacılığı açısından önümüzdeki dönemde ihtiyacın çok üzerinde yeni inşa geminin hizmete girecek olması önemli bir risk oluşturuyor.

Kuru dökme yük filosunun sipariş defteri bugüne kadar hiç olmadığı kadar yüksek seviyelerde
Dünya ticareti beklentileri yakın gelecekte hiç de öyle önemli vaadler de bulunmazken, kuru dökme yük filosunun sipariş defteri bugüne kadar hiç olmadığı yüksek seviyelerde. Farklılık arz etmekle birlikte, mevcut verilerin ışığı altında kuru yük filosunda beklenen genişlemeyi mercek altına alacak olursak; 2009 yılı için yaklaşık 71 milyon dwt kapasitesinde 940 adet yeni inşa geminin teslim edilmesi bekleniyor. 2010 yılında ise yeni gemi teslimleri zirveye ulaşacak. Beklenen rakamlar gelecek yıl içerisinde 112 milyon dwt kapasitede yaklaşık 1250 geminin teslim edilmesi. 2011 yılı da mevcut filoya büyük bir hacim ekleyecek, 2011’de programlı teslimler yaklaşık 75 milyon dwt kapasitede 865 gemiyi kapsıyor.
Bir anlamda büyük miktarlarda yeni gemi sipariş etmekle denizcilik şirketleri kendi geleceklerini baltalıyorlar dersek yanılmış olmayız. Ekonomide geçen yıl patlak veren karamsar havayla herkes bu kadar çok yeni gemi sipariş vermekle hatalı davranmış olduğunu anladı. Bunun sonucunda siparişlerin iptal edilmesi veya ötelenmesi görüşmeleri sürerken yaşlı gemilerin elden çıkarılması armatörlerin gündemlerinde ön sıralara geldi.

Hurdaya çıkarmalar artıyor ama yeterli değil
2008 yılının dördüncü çeyreğinden itibaren hurdaya çıkarmalar hızla çoğaldı. Ekim 2008 – Şubat 2009 döneminde toplam filonun yüzde ikisine karşılık gelen 8,3 milyon dwt kapasiteye varan 167 kuru dökme yük gemisi hurdaya çıkarıldı. 2009 ve 2010 yıllarında 20-30 milyon dwt arasında gemininin hurdaya çıkarılacağı tahmin ediliyor. Bu önemli bir miktar ancak yeterli değil. Yeni eklenecek tonajı dengeleyebilmek için bu yıl içerisinde 1984 yılı öncesinde inşa edilmiş gemilerin, gelecek yıl ise 1996 yılı öncesinde inşa edilmiş gemilerin büyük çoğunluğunun hizmet dışına çıkarılması gerekiyor ki böyle bir gelişme mümkün değil.

Sipariş iptalleri ne kadar olacak?

Hurdaya çıkarmalarda durum böyle iken diğer önemli soru sipariş iptalleri ne kadar olacak? 2009 yılına teslimi planlı siparişlerin, en azından büyük miktarlarda iptal edilmeleri imkansız. Teslim edilecek aya bağlı olarak armatörler bu yıl teslim alacakları gemilerin ücretlerinin yüzde 30–40’ını veya daha fazlasını ödemiş durumda. Bu miktarlar heba edilerek anlaşmanın bozulması mantıklı olmayacaktır. Buna rağmen armatör yine de vazgeçme kararı verse bile, geminin inşasını büyük ölçüde tamamlamış olan tersane gemiyi başka bir armatöre satacaktır. Bu nedenle bu yıl teslim edilecek yeni inşa gemi kapasitesinin 50–55 milyon dwt altına düşmeyeceği tahmin ediliyor.
Doğal olarak 2010 ve sonrası için bambaşka bir durum söz konusu. İptal veya erteleme konusunda birçok görüşmelerin armatörler ve tersaneler arasında sürdürüldüğü biliniyor. Bu  nedenle 2010 sonrasına planlı gemi teslimlerinde önemli miktarlarda azalma olması kuvvetle muhtemel. Ayrıca yükümlülüğünü yerine getirmeye muktedir olmayan tersaneleri de göz önüne alırsak bu azalma daha fazlalaşacaktır.
Arz-talep dengesini yakalayabilmek için diğer bir yöntem gemilerin servis dışı bekletilmeleri (lay-up) olabilir. Ancak bu yöntemde armatörler lay-up’daki gemileri için, nispi olarak daha az olsa da, belirli bir harcama yapmak zorunda.

Deniz taşımacılığı dünya ekonomisinin toparlanmasına ihtiyaç duyuyor

Gerek hurdaya çıkarılmalar olsun gerek sipariş iptal ve ertelemeleri olsun, yeni inşa gemi teslimlerinin ticaret hacmini dengeleyecek ölçülerin üzerinde kalacağı anlaşılıyor. Deniz taşımacılığı sektörü kaçınılmaz olarak dünya ekonomisinin istikrarlı ve sürdürülebilir bir şekilde toparlanmasına ihtiyaç duyuyor. Talepte önemli ve kalıcı bir artış olmadığı sürece, yeni inşa gemi arzında beklenen artış hızı nedeniyle kuru dökme yük deniz taşımacılığının sıkıntılı dönemi sürecektir.

MARVEL DANIŞMANLIK
VE DENİZCİLİK A.Ş.

Bunu Paylaşın