Petrol fiyatlarının dolara sırtını yasladığı şu günlerde elektrik, gaz ve kömür fiyatlarında yaşanan hızlı artış ‘enerji krizi kapıda mı?’ sorusunu da beraberinde getiriyor
Sert geçen kışın ardından güçlü sanayi talebinin gelmesi yeterince gaz stoku yapılmasını engellerken, sıcak havalar, hane halkının elektrik talebi, Norveç’in arzında yaşanan sorunlar enerji tarafında oldukça sorunlu bir tablo ortaya çıkardı. Avrupa Birliği’nde elektriğin yaklaşık yüzde 40’ı gazdan üretilirken, yenilenebilir kaynakların katkısı 20 puan civarında. Ancak kuraklık hidroları vururken, rüzgârdan elde edilen enerji üretimde de sorunlar yaşandı. Zaten uzun süredir kömür karşıtı kampanya sürdüren bölgede buradan da istenilen katkı alınamadı. Sonuç olarak gazın fiyatı birçok yerde geçtiğimiz yıla göre 8 katına kadar fırladı, kömüre olan talep arttı.
Bir yılda iki yıllık büyüme artışı tetikledi
Her şey pandemi ile tetiklendi aslında. Hayatın durdurulmasıyla küresel ekonomi 2020 yılında yüzde 3,3 daralırken, bu yıl yüzde 6 ile 2000’li yılların büyüme rekorunu kırıyor. Bir yıl ertelenmiş talep ikinci yılda üretimi sıçrattı. Sanayi üretimi bir yıla iki yılı sığdırmaya çalışıyor. Üretimdeki yüksek oranlı artış enerji ve hammadde kullanımını aynı ölçüde artırdı. Bu da enerji ve hammaddelerde yüksek fiyat artışlarını beraberinde getirerek küresel enflasyonu tetikledi. Üretim ve tüketim artışı taşıma maliyetlerini sıçrattı. Navlunların 9 aylık artışı yaklaşık 3 katı buldu. Dahası küresel ısınmanın şiddetlenmesi ve yaşanan kuraklık enerji üretimini azaltırken, tüketimini artırdı.
Maliyetleri yükseltmesi bekleniyor
Bunların bir sonucu olarak yılbaşından bu yana ABD’de doğalgaz fiyatı yüzde 130 arttı. Avrupa’da ise artış çok daha yüksek ve 9 ayda yüzde 395’e vardı. Yılbaşında 17 euro olan fiyat 28 Eylül’de megavatsaat başı 85 euroya çıktı. İhtiyacının ciddi kısmını sıvılaştırılmış doğalgazdan karşılayan Avrupa, LNG gemileri Amerika ile Çin’in artan talebi karşılamaya yönelince iyice sıkıştı. Kış yaklaşıyor. Avrupa’nın doğalgaz stokları yetersiz. Rusya’dan gelen gaz sınırlı. Fiyatlar bu nedenlerle uçup gitti. İngiltere’de elektrik kesintileri başladı. İtalya elektriğe bir defada yüzde 30, doğalgaza yüzde 15 zam yaptı. Yoğun elektrik kullanan fabrikalar Çin’de ve Avrupa’da üretimlerini azaltıyor. BASF yüksek doğalgaz fiyatlarından dolayı Almanya ve Belçika’da amonyak üretimini düşürüyor. Üretim azalmasının, başta gübre olmak üzere fiyat artışını doğurması bekleniyor. Bu yılın doğalgaz kıtlığının amonyak üretimini, onun da gelecek yılın tarımsal üretimini ya azaltması ya da maliyetini yükseltmesi bekleniyor.
Küresel enflasyon geçici olmayabilir
Çin’de termal kömür vadelileri bir ayda yüzde 50’ye yakın zamlandı. Dünya devi banka Goldman Sachs’a göre, bu çeyrekte kömür fiyatları ikiye katlayacak. Uzmanlar, yüksek fiyatların günün sonunda topluma etkisi olacağı uyarısında bulunuyor. Türkiye’de sanayinin özellikle haberleri iyi takip etmesi gerektiğinin altın çizen uzmanlar, epeyce sektörde enerjinin kilit girdi konumunda olduğunu ifade ediyor. Enerji faturasının dünyanın her yerinde hızla yükseldiğine ve yüksek kalmaya devam edeceğine dikkat çeken uzmanlar, kışın sert geçmesi halinde ise fiyatların iyice çılgınlaşması ve krizin derinleşmesinin de mümkün olduğunu vurguluyor. Bütün bunların çıktığı yolun küresel enflasyon olduğuna dikkat çeken ve öyle denildiği gibi yüksek enflasyonun geçici olmayabileceğini kaydeden uzmanlar, son günlerde finansal piyasaların içine girdiği büyük stresin nedenini de bu gelişmelere bağlıyor ve özellikle sanayi kesimini 1-2 çeyreklik bir enerji şokuna karşı siper almak gerektiği noktasında uyarıyor.
Bu haberin/makalenin tamamı ya da bir kısmı kaynak gösterilmeden yayımlanamaz. Kaynak gösterilse dahi aktif link verilerek kullanılabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayımlayanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
