Dünya ekonomisinde en kötünün geride kaldığı ve yavaş yavaş toparlanmanın başladığına yönelik son 3 ayda oluşan iyimser hava yeniden tersine döndü. Dünya Bankası, IMF ve OECD’den bir biri ardına gelen yeni raporlarda büyüme tahminleri bir bir aşağı yönlü revize edildi. Piyasaların gördüğü ‘yeşil filizler’ sararıp solmaya başladı. Özellikle Dünya Bankası’nın açıkladığı Küresel Kalkınma Finansmanı Raporu, küresel krizin mart ayındaki görünüme göre çok daha derin olacağı yönünde. Küresel Kalkınma Finansmanı Raporu’nu açıklayan Dünya Bankası, dünya ekonomilerinde iyileşme sinyallerine rağmen özellikle gelişmekte olan ülkelere sermaye akışı ve yatırımların azalmasıyla işsizliğin artacağını öngördü. Birçok ülke için büyüme tahminlerini düşürerek revize eden Dünya Bankası, dünya ekonomisinin bu yıl yüzde 2.9 küçüleceğini öngördü. Banka mart ayında yaptığı tahminde küresel ekonominin 2009 yılında yüzde 1.7 oranında daralacağını öngörmüştü. Raporda Türkiye ekonomisinin bu yıl yüzde 5.5 küçüleceği de öngörüldü. Dünya Bankası’nın 2010 yılına ilişkin büyüme tahminleri de değişti. Yapılan revizyonla Dünya Bankası dünya ekonomisinin 2010’da yüzde 2 büyüceğini tahmin etti. Bankanın küresel ekonomiye ilişkin üç ay önceki tahmini ise yüzde 2.3’lük küçülmeyi işaret ediyordu.
Dünya Bankası’nın Küresel Kalkınma Finansmanı raporu, OECD raporu, Avrupa Merkez Bankası Başkanı Trichet’in uyarıları ve kahin Roubini’nin öngörüleri krizin derinleşeceğini işaret ediyor
İşsizlik ve yoksulluk artacak
Ekonomik belirsizliğin devam ettiğini belirten raporda, resesyonun derinleştiği ifade edilirken, küresel ticaretin de bu yıl yüzde 9.7 küçüleceğine işaret edildi. Gelişmekte olan ülke ekonomilerinin daha önceki krizlere göre çok daha fazla ve etki alanı geniş bir şekilde krizden etkilendiklerine dikkat çekilirken, işsizlik ve yoksulluğun gelişmekte olan ülkelerde hızla arttığı kaydedildi. Dünya ekonomisinin 2009 yılında toparlanma sürecine gireceğini ancak bu iyileşmenin beklenenden daha az etkili olacağını öne süren banka, bankaların yatırımları ve tüketici fonlama kabiliyetinin ise geri dönmeyen krediler ve değeri düşen varlıklar nedeniyle engelleneceğini bildirdi. Gelişmekte olan ülkelere para akışının 2008 yılında yüzde 39 azalarak 707 milyar dolara gerilediği belirtilen raporda, bu yıl gelişen ülkelere doğrudan yabancı yatırım miktarının ise yüzde 30 oranında düşerek, 385 milyar dolara gerileyeceği bildirildi. Bundan en çok etkilenecek olan bölgelerin Doğu Avrupa ve Orta Asya bölgesi olduğuna işaret edilirken, bölgenin milli gelirinin bu yıl yüzde 4.7 küçüleceği ve 2010 yılında toparlanarak yüzde 1.6 büyüme kaydedeceği öngörüldü. Banka ABD, Japonya ve Euro bölgesi için 2009 ve 2010 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla tahminlerini düşürürken, Brezilya ve Rusya’nın da 2009 tahminini düşürdü ancak Hindistan’ın tahminini yükseltti.
Bernanke’nin aklı çok karışık
ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Ben Bernanke’nin kriz döneminde FED’in bankacılık sistemine pompaladığı 1 trilyon doları geri alabileceğine dair yatırımcıları ikna etmesi gerektiği belirtildi. Analistler, piyasaların FED’in çıkış planını anlamadığını ve kafaların karıştığını belirttiler.
En çok Rusya çökecek
Dünya Bankası’nın araştırmasına göre küresel ekonomi küçülmeye devam edecek. Banka mart ayında yaptığı önceki tahminlerinde dünyanın yüzde 1.7 oranında küçüleceğini öngörmüştü. Ancak son gelişmelerle birlikte tahmin revize edilerek daralma yüzde 2.9’a çıkarıldı. Bu yıl ekonomisi en çok düşecek ülkelerin başında yüzde 7.5’lik daralmayla Rusya geliyor. Ekonomik küçülmede Rusya’yı yüzde 7.2 ile Çin izleyecek. AB Bölgesi’nde ise düşüşün yüzde 4.5 olması bekleniyor.
Türkiye’de daralma 2009’da yüzde 5.5 olacak
Dünya Bankası’nın raporuna göre Türkiye ekonomisi bu yıl yüzde 5.5 oranında küçülecek. Raporda, Türkiye ekonomisinin 2010 yılında toparlanarak yüzde 1.5’lik büyüme kaydedeceği öngörülerken, büyüme rakamının 2011 yılında ise yüzde 3 olacağı tahmin ediliyor. OECD ülkelerinde reel gayri safi yurtiçi hasıla yüzde 4.2 daralma gösterse de gelecek yıl için yüzde 1.2 ve 2011 yılı için ise yüzde 2.3 büyüme bekleniyor.
AB bölgesi yüzde 4.5 daralacak
Rapordaki tahminlere göre, Euro bölgesi bu yıl yüzde 4.5 küçülecek, buna karşılık gelecek yıl yüzde 0.5, 2011’de ise yüzde 1.9 büyüme kaydedecek. Japonya ekonomisi bu yıl yüzde 6.8 daralacak, ancak gelecek yıl toparlanma sürecine giren ekonomi yüzde 1, 2011’de de yüzde 2 büyüyecek.
ABD ise bu yıl yüzde 3 küçülecek, gelecek yıl yüzde 1.8 ve 2011’de ise yüzde 2.5 büyüyecek.
Kâhin Roubini: Filiz değil sarı ot görüyorum 
Dünya Bankası’nın moralleri bozan bu raporunun üzerine bir karamsar analiz de Kahin Roubini’den geldi. Resesyonu önceden tahmin ederek tüm dikkatleri üzerine çeken ve kâhin olarak adlandırılan New York Üniversitesi ekonomi profesörü Nouriel Roubini, petrolün yıl sonunda 100 dolara ulaşması ve uzun dönemli faizlerin hızla yükselmesiyle ekonomik toparlanmanın sekteye uğrayacağını söyledi. Resesyonun W şeklinde olabileceğini ve hatta 2010 yılı sonunda çift dipli bir kriz bile görülebileceğine işaret eden Roubini, petrolün yıl sonunda 100 dolara yaklaşmasının ekonomi için tam anlamıyla bir şok olacağını öngörerek, büyüyen bütçe açıklarını da risk olarak tanımladı.
Keskin düzeltme gelebilir
Önümüzdeki aylarda ABD’de işsizliğin yüzde 11, Avrupa’da ise yüzde 10 seviyelerine çıkacağını tahmin eden Roubini, birkaç ay içinde negatif veriler geldikçe piyasalarda bir düzeltme yaşanabileceği uyarısında da bulundu. Roubini, krizde henüz dip noktaların görülmediğine de değinerek, “Yeşil filizler değil sarı otlar görüyorum” dedi. Roubini Avrupa ekonomisini değerlendirerek, “Avrupa bankalarının durumu zaten iyi değil. Avrupa’yı, hem ekonomisi zayıf olduğundan, hem de bankaları gelişen Avrupa ülkelerinin kredi riskini taşıdığından zor günler bekliyor” dedi. Nouriel Roubini petrolün yıl sonunda 100 dolara çıkacağını öngördü.
Avrupa daha fazla borcu kaldıramaz
Dünya Bankası ve Roubini’nin açıklamalarına Avrupa’dan da destek gecikmedi. Avrupa Birliği ülkelerinden paranın patronuı olan Avrupa Merkez Bankası Başkanı Jean Claude Trichet, Avrupa Bölgesi hükümetlerinin artık borçlanacak durumları kalmadığını söyledi. AFP haber ajansına göre Trichet, krizle mücadele edebilmek için milyarlarca borçlanan hükümetlerin sona yaklaştığına işaret ederek, “Bazı anlar vardır artık daha fazla harcayamaz ve daha fazla borcu kaldıramazsınız. İşte Avrupa Bölgesi bu noktadadır” dedi. Europe 1 radyosuna konuşan Avrupa Merkez Bankası Başkanı Trichet, hükümetlerin acil yardım paketleri ile piyasalara pompaladıkları milyarlarca doların ekonomik krizle mücadele için doğru adım olduğunu ancak hükümetlerin kamu borçlanmalarını bir an önce kontrol altına almaları gerektiğinin altını çizdi.
OECD: Türkiye ekonomisi 2009 yılında yüzde 5.9 daralacak
Dünya Bankası’nın raporundan bir gün sonra rapor açıklayan Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD), daha da karamsar çıktı. OECD, Türkiye’nin dış koşullardaki düzelmeye ve para politikası ile mali politikadaki gevşemeye bağlı olarak 2010 yılında tekrar büyümeye geçmesinin beklendiğini açıkladı. Türkiye’nin 2009’da yüzde 5.9 daralmasının beklendiğini, 2010’da ise yüzde 2.6 büyüyeceğinin tahmin edildiğini açıklayan OECD, dün yayımladığı ekonomik görünüm raporunda büyümenin önündeki kısa ve orta vadeli risklerin dengeli olduğunu belirtti.
