ABD Merkez Bankası FED’in bu yıl içerisinde faiz artıracağına ilişkin beklentilerin güçlenmesi uluslararası piyasada dolara olan talebi artırırken, bu durum emtia fiyatlarında düşüşü beraberinde getiriyor
FED Başkanı Janet Yellen’in faizlerde bu yıl kademeli bir artışa gidebileceklerini açıklamasıyla, uluslararası piyasada dolar endeksi yükselişe geçerek yaklaşık 3 ayın zirvesini gördü. Bu durum emtia fiyatlarında satış baskısı yaratırken, başta Çin ve Rusya olmak üzere emtia üreticisi ülke ekonomilerinde gözlenen yavaşlama, İran ile nükleer müzakerelerde anlaşmaya varılması gibi gelişmeler de bu düşüşe ivme kazandırıyor. Analistler, dolardaki güçlenmenin yanı sıra hava koşullarının hasat ve mahsul açısından olumlu seviyelere geldiğine işaret ederek, bu nedenle de tarım emtia fiyatlarında gerileme yaşandığını kaydediyor.
Altın 5.5 yılın en düşüğünde
Yazı konusu emtia fiyatları olunca hiç kuşkusuz ‘altın’a ayrı bir paragraf açmak gerekiyor. Altının ons fiyatı 19 Temmuz’da 1.073,40 dolarla yaklaşık 5.5 yılın en düşük seviyesini görürken, geçen yıl sonundan bu yana da yüzde 7.4 değer kaybetti. Gazetemiz baskıya giderken, altın fiyatları yaklaşık 1.100 dolar seviyesinde işlem görüyordu. Ancak altın fiyatlarında beklentiler 1.000 doların altına ineceği yönünde. Altındaki düşüşe gerekçe olarak yatırımcıların güvenli liman arayışında doların öne çıkmasını gösteren analistler, İran’ın petrol arzını artırma çabaları, OPEC ülkelerinin üretim kotasını rekor seviyede tutması gibi nedenlerin ise küresel petrol arzına ilişkin endişeleri artırdığı ve başta petrol tüm emtia fiyatlarını aşağı yönlü baskıladığını kaydediyor.
Altındaki hızlı çöküşün nedenlerine daha detaylı bakmak gerekirse, 2008 krizinde düştüğü 705 dolardan 1.900 doların üzerine zıplamasının nedenlerinin ortadan kalkması başta olmak üzere birkaç etmene bağlı. Bunlardan birincisi, ABD Merkez Bankası FED’in 2008’de parasal genişlemeye gitmesi ile değeri azalan dolar için tam tersi bir sürecin başlamış olması. Hatırlanacağı gibi o dönemde FED para basarak, bilançosunu 3 trilyon dolar genişletmiş, altın ve gümüş olmak üzere tüm emtia fiyatları uçmuştu. Şimdi ise FED üyelerinin 2015’te faiz artırımlarına başlamayı yüksek perdeden seslendirmeye başlaması paranın altından çıkıp ABD tahvillerine kaymasına neden oluyor. Fiyatlardaki düşüşün bir diğer nedeni ise İran ile Batı dünyası arasındaki gerilimin yerini hızla barışa bırakması. Bu gelişme altının güvenli liman olarak tutulması anlayışına ağır darbe indirdi. İran’ın Batı ile anlaşması başka bir etki daha yarattı. ABD dolarına karşı bir hedge aracı olması mümkün olan petrol, İran’ın 2016’dan sonra petrolünü kademeli olarak satacak olması nedeniyle artık bir hedge aracı olmaktan çıkıyor. Fiyatı ucuzlayacak olan petrol ile birlikte tüm emtiaların da fiyatının düşmesi beklentisi artıyor. Öte yandan Çin’in altı yıldan bu yana ilk defa açıkladığı altın rezervlerinin beklentilerin altında kalması da altın fiyatlarında sert bir düşüş yaşanmasına yol açtı. Çin Merkez Bankası (PBOC), 1,658 ton altın rezervine sahip ve bu da yıllık 100 ton altın alımı yapıldığına işaret ediyor. Piyasa aktörleri ise rezervlerin daha fazla olacağını öngörmüştü.
Diğer emtiada da durum altından farklı değil. 12 emtianın fiyat hareketinden derlenen verilere göre, geçen yıl sonundan bu yana geçen sürede mısır ve pamuk dışındaki tüm emtia fiyatlarında düşüş yaşandı. Bu dönemde pamuk yüzde 9.3 ile yatırımcısına en fazla kazandıran emtia olurken, bunu yüzde 2’lik getiriyle mısır izledi. Paladyum ise yüzde 23.9’la en fazla değer kaybeden emtia sıralamasında başı çekti. Bu emtiayı yüzde 23.5 düşüşle geçen yılın en fazla kazandıran emtiası olarak kayıtlara geçen kahve takip ederken, üçüncü sırada yüzde 19 düşen platin yer aldı. Çin’deki yavaşlamadan en fazla nasibini alan emtia olan bakır fiyatında ise geçen yıl sonundan bu yana yüzde 14.1 düşüş görülürken, buğdayda yüzde 9.7’lik, alüminyumda da yüzde 8.9’luk gerileme yaşandı. Son 2 yıldır gösterdiği performansla güvenli liman özelliği sorgulanan altın ise dolardaki yükselişten nasibini alan emtia arasında yer aldı. Aynı dönemde gümüşün fiyatında yüzde 6.3, kurşunda yüzde 2.3 ve soya fasulyesinde ise yüzde 1.1 düşüş görüldü.
