Çinliler ezelden beri denizci

Ri­va­ye­te gö­re Avust­ral­ya’yı, Ye­ni Ze­lan­da’yı, Ame­ri­ka kı­ta­sı­nı, An­tark­ti­ka’yı, Grön­land’ın ku­zey kı­yı­la­rı­nı ve Ku­zey­do­ğu Ge­çi­di’ni Ming Ha­ne­dan­lığı za­ma­nın­da Çin­li de­niz­ci­ler keş­fet­miş. Es­ki İn­gi­liz Kra­li­yet Do­nan­ma­sı de­ni­zal­tı bin­ba­şısı Ga­vin Men­zi­es’in yaz­dı­ğı 2002 yı­lın­da ba­sı­lan 1421: Çin’in Dün­ya­yı Keşfet­ti­ği Yıl ad­lı ki­tap­ta di­le ge­ti­ri­len bu var­sa­yım si­no­log­lar ve ta­rih­çi­ler ta­ra­fın­dan red­de­dil­se de, en es­ki mil­li spor­la­rı olan Dra­gon ya­rışla­rşn­da bi­le Çin­li­le­rin su­ya ne ka­dar ya­kın ol­duk­la­rı­nı gö­rü­yo­ruz.

Çe­kik göz­lü ge­mi­ler
Es­ki­nin ölüm ayi­ni, bu­gü­nün mil­li spo­ru Dra­gon ya­rışıla­rı­nı Çin’in gü­nü­müz­de ge­mi ya­pımı ve ona­rı­mı sek­tö­rün­de oy­na­dığı rol­le iliş­ki­len­dir­mek, muh­te­me­len hoş bir se­da­dan öte­ye git­mez. Son yıl­lar­da baş­lı başı­na bir eko­no­mi ej­de­ri­ne dö­nü­şen Çin’de, ken­di ih­ti­yaç­la­rı­nın da et­ki­siy­le ge­mi ya­pı­mın­da bü­yük bir pat­la­ma ya­şa­nı­yor. Üs­te­lik Çin, pek çok alan­da ol­du­ğu gi­bi bun­da da ba­şa gü­re­şi­yor. Şu an­da iş­le­me alı­nan tüm ge­mi si­pa­rişle­ri­nin dört­te üçün­den faz­la­sı­nı üç ül­ke, ya­ni Gü­ney Ko­re, Çin ve Ja­pon­ya ger­çek­leş­ti­ri­yor. Kıta­nın di­ğer ge­mi ima­lat­çı­sı ül­ke­le­ri de he­sa­ba ka­tı­lın­ca, dün­ya ge­mi­le­ri­nin yüz­de 82’si­nin As­ya ter­sa­ne­le­rin­den çık­tı­ğı gö­rü­lü­yor.
Son yıl­lar­da Çin’in ge­mi ya­pı­mının li­der ül­ke­si Gü­ney Ko­re’yi ge­ri­de bı­ra­ka­ca­ğı ko­nu­şul­ma­ya baş­lan­mış­tı. Bu tah­min, en azın­dan yü­rür­lük­te­ki ge­mi si­pa­ri­şi sa­yı­sı ba­kı­mın­dan ger­çek­leş­miş du­rum­da. An­cak, Çin bu sa­yı üs­tün­lüğü­nü da­ha kü­çük çap­lı ge­mi­ler yap­mak su­re­tiy­le el­de et­ti. DWT ve fi­yat­lar dik­ka­te alın­dı­ğın­da Gü­ney Ko­re’nin şim­di­lik bay­ra­ğı tes­lim et­me­ye ni­yet­li ol­ma­dığı gö­rü­lü­yor. Çün­kü Çin to­naj ba­zın­da Gü­ney Ko­re’nin ka­pa­si­te­si­nin an­cak yüz­de 40’ına sa­hip. Yi­ne DWT baz alın­dı­ğın­da kı­ta dı­şın­dan sa­de­ce Al­man­ya, As­ya­lı­la­rın ara­sı­na ka­rı­şıp ilk be­şe gi­re­bi­li­yor. As­ya’da kı­zı­şan re­ka­be­te kar­şı­lık, Av­ru­pa ha­len en bü­yük kon­tey­ner ge­mi­le­ri­ni yap­mak­ta id­di­alı, ay­rıca yol­cu ge­mi­si in­şa­sın­da he­men he­men te­kel po­zis­yo­nun­da. Ka­le­le­rin­den il­ki­nin düş­me­si­nin faz­la uzun sür­me­ye­ce­ği tah­min edil­se de, bü­yük yol­cu ge­mi­si ya­pı­mın­da As­ya’da de­ne­yi­mi olan tek ül­ke Ja­pon­ya.

As­ya bo­yu ter­sa­ne ha­re­kâ­t›
Ja­pon­ya 2007’de Gü­ney Ko­re ve­ya Çin ka­dar man­şet­le­re ta­şın­ma­dı ger­çi, ama da­ha yük­sek fi­yat­lı ge­mi si­pa­riş­le­ri ala­rak kâ­rı­nı ar­tır­ma­yı bil­di. Üs­te­lik bu­nu ye­ni ter­sa­ne­ler kur­ma­dan yap­tı; var olan dok­la­rı­nı ge­liş­tir­di, mo­dern­leştir­di, ona­rım amaç­lı kul­la­nılan es­ki ter­sa­ne­le­ri­ni ye­ni­den in­şa amaç­lı kul­la­nıma aç­tı ve ama­cı­na ulaştı. Ge­mi in­şa­nın ge­le­nek­sel de­vi Gü­ney Ko­re da­ha kü­çük As­ya ül­ke­le­ri­ne ya­tı­rım ya­pıp dök­me yük ge­mi­si, tan­ker gi­bi in­şa­sı ba­sit tür­le­rin ya­pı­mı­nı Vi­et­nam, Fi­li­pin­ler gi­bi ül­ke­le­re kay­dıra­rak, da­ha pa­ha­lı olan LNG ta­şıyı­cı­lar ile kon­tey­ner ge­mi­le­rin in­şa­sı için ken­di ter­sa­ne­le­rin­de yer aç­tı. Çin ise, bir yan­dan ona­rım için kul­la­nılan ba­zı dok­la­rını ge­mi ya­pı­mına uy­gun ha­le dö­nüştü­rür­ken, bir yan­dan da ye­ni ter­sa­ne­ler ku­ru­yor. Ter­sa­ne­le­rin ka­pa­si­te­si­nin 2010 yı­lın­da iki ka­tı­na çı­ka­rıl­ma­sı he­def­le­ni­yor. Çin sa­de­ce ken­di ta­le­bi­ni kar­şı­la­mak için da­hi dev ya­tı­rım­la­ra im­za atı­yor. Ör­ne­ğin, 2007’de LNG ta­şı­yıcıla­rı üre­ti­min­de atı­lım yap­tı, zi­ra ül­ke­nin pet­rol ve do­ğal­gaz ih­ti­ya­cı­nın yüz­de 50’si­nin su yo­luy­la nak­le­dil­me­si plan­la­nı­yor.
Ni­san 2007’de de­ni­ze in­di­ri­len Ha­iyang Shi­you 117 sa­ye­sin­de Çin, FPSO (pet­rol ve gaz en­düst­ri­si ta­ra­fın­dan kul­la­nı­lan nak­li­ye, iş­le­me ve de­po­la­ma ge­mi­le­ri) in­şa­cı­la­rı lis­te­si­ne de gir­me­yi ba­şar­dı. Üs­te­lik Ha­iyang Shi­you 117, ta­sar­la­nan 300 000 DWT’lik dört tan­ker­den il­kiy­di.
Çin’de ge­mi ona­rı­mı­na odak­lan­mış dört bü­yük şir­ket bu­lu­nu­yor: CSSC (Chi­na Sta­te Ship­bu­il­ding Corp / Çin Dev­let Ge­mi İn­şa­sı Ku­ru­mu), CSIC (Chi­na Ship­bu­il­ding In­dustry Corp / Çin Ge­mi İn­şa­sı En­düst­ri­si Ku­ru­mu), COS­CO ve Chi­na Ship­ping. Bun­la­rın her bi­ri kıyı bo­yun­ca müşte­rek te­şeb­büs ona­rım ter­sa­ne­le­ri­ne sa­hip. Ara­la­r›n­da en bü­yü­ğü COS­CO Ship En­gi­ne­ering Co. 300 000 DWT’lik ge­mi­ler için bir yü­zer ha­vu­za, 200 000 DWT’lik ge­mi­ler için üç, 80 000 DWT’lik ge­mi­ler için dört, 40 000 DWT’lik ge­mi­ler için de bir ona­rım do­ku­na sa­hip. Şir­ket, yıl­da 500’den faz­la ge­mi­nin ona­rım/dö­nü­şüm iş­le­mi­ni ger­çek­leş­ti­re­bi­le­ce­ği id­di­asın­da.
An­cak, yo­ğun­luk ne­de­niy­le Çin’in ona­rım tak­vi­min­de sık sık ak­sak­lık­lar ya­şa­nı­yor. Ge­mi­le­rin ona­rım iş­lem­le­rin­de za­man ve fi­yat tah­min­le­ri­ne uy­mak git­tik­çe zor­la­şı­yor. Di­ğer ta­raf­tan sek­tö­rün yaşa­dığı bü­yü­me sü­rü­yor. Çin’in ona­rım sek­tö­rün­de­ki tek ek­si­ği Sin­ga­pur ter­sa­ne­le­ri­nin elin­de tut­tu­ğu LNG ta­şı­yıcı­la­rı.
Ge­mi in­şa­sın­da­ki pat­la­ma­da dök­me yük ge­mi­le­ri­ne du­yu­lan ih­ti­yaç bü­yük rol oy­nu­yor. Çin ter­sa­ne­le­ri yü­rür­lük­te­ki dök­me yük ta­şı­yı­cı­la­rı si­pa­riş lis­te­le­ri­ne ay­da or­ta­la­ma 125 ye­ni ge­mi si­pa­ri­şi ek­li­yor. Bun­la­rın pek ço­ğu da sa­de­ce ül­ke­nin ken­di bit­mek tü­ken­mek bil­mez ma­den fi­li­zi ve kok­kö­mü­rü ta­le­bi­ni kar­şı­la­ma­ya yö­ne­lik üre­ti­li­yor.
Or­ta­da, kö­pe­ğin ken­di kuy­ru­ğu­nu ya­ka­la­ma­ya ça­lış­ma­sı­na ben­ze­ti­len il­ginç bir dön­gü var: İh­ti­yaç du­yu­lan ham­mad­de­yi ta­şı­ya­cak ge­mi­ler in­şa et­mek için ge­rek­li çe­liği yap­mak­ta kul­la­nıla­cak de­mir fi­li­zi ile kok­kö­mü­rü­nü taşı­mak üze­re ye­ni dök­me yük ge­mi­le­ri­ne ih­ti­yaç du­yu­lu­yor. Özet­le dök­me yük ta­şı­mak için ye­ni ge­mi­ler yap­mak, ye­ni ge­mi­ler yap­mak için de dök­me yük ta­şı­mak ge­re­ki­yor. Ge­mi in­şa­sın­da­ki pat­la­ma­ya kar­şın or­ta­da kay­gı­lar da yok de­ğil. Ör­ne­ğin, ya­kıt ola­rak LNG’ye toz­pem­be bir ge­le­cek çi­zil­se de, ol­duk­ça uzun ömür­lü ol­duk­la­rın­dan LNG ta­şıyı­cı­la­rının ih­ti­yaç faz­la­sı, atıl du­ru­ma dü­şe­cek­le­ri bir za­man mut­la­ka ge­le­cek. Ba­zı uz­man­lar dün­ya ta­ri­hin­de hiç de na­dir rast­lan­ma­yan eko­no­mik çö­küş­le­ri ha­tır­la­ta­rak, ye­ni bir sar­sın­tının as­lın­da geç bile kal­dığına dik­kat çekiyor­lar.