Gemi Yat ve İhracatçıları Hizmetleri Birliği Başkanı Cem Seven’e Covid-19 döneminde yaşanan sektörel gelişmelere ilişkin sorular yönelttik
Küresel salgın (Covid-19) üyelerinizin üretimindeki işleyişi nasıl etkiledi? Birlik olarak gerek ulusal gerek uluslararası anlamda Covid-19 kaynaklı krizi nasıl yönettiniz?
Covid-19 salgını her sektörde olduğu gibi gemi ve yat inşa sanayisini de olumsuz etkiledi. Çarpan etkisinin azalmaya başladığı hissedilse bile virüsün ileriye matuf etkisini devam ettirip ettirmeyeceği hususu belirsizlik yaratmaktadır.
Başlangıçta, salgının Avrupa ve diğer bölgelere sıçramadan Wuhan ve çevresinde izole edilebileceği düşünülmüşse de kontrolden çıkarak Çin’in geneline ve de dünyaya yayılması neticesinde üretim ve ihracat yapan tüm sektörler derinden etkilenmiştir.
Ülkemizde de mart ve nisan aylarında vaka sayısının artması ile beraber tersanelerimiz önlemler almaya başlamışlar, gerek vardiya düzeni gerekse diğer aktiviteler ile ilgili önleyici faaliyetleri ön planda tutmaya devam etmişlerdir.
Sağlığın her şeyden önemli olduğunun bilinci ile koronavirüsün çalışanlara iş mahallinde sirayet etmemesi için; mutat dezenfeksiyon işlemleri, yemek sürelerinin uzatılarak, çalışanların aralarındaki mesafenin artırılması, girişlerde ateş ölçümü, servis araçlarında oturma düzenlerindeki değişimler de dâhil olmak üzere birçok uygulama hayata geçirilmiştir.
Birliğimiz, hem Ticaret Bakanlığımız, hem de diğer bakanlıklarımızın konu ile ilgili sirkülerlerini tüm üyelerimize süratle iletmiş, pandemi nedeni ile üyelerimizin karşılaştığı bütün sorunlar ilgili makamlarımıza çözüm önerilerini de ihtiva edecek şekilde aktif veri analitiği düşüncesi kapsamında sunulmuştur.
İnşa edilen veya tamiri biten gemi/yatların teslimatlarında ya da üyelerinizin mevcut üretim takviminde aksamalar yaşandı mı? Birliğinizin üyeleri, sürece ilişkin ne gibi önlemler aldılar? Yönetiminizin bu konuda ne gibi girişimleri oldu? Dinamik işleyen bu süreçte hukuki ve finansal sorumluluklar bağlamında karşı karşıya kalınan sorunları ve bunlara getirdiğiniz çözümleri paylaşabilir misiniz?
Teslim edilecek gemi ve yatların alıcılarının ağırlıklı olarak Avrupa’da mukim oldukları noktasından hareketle, seyahat kısıtlamaları, gerek teknik kabul yapacak enspektörlerin gerekse “closing” işlemi için alıcılar tarafından yetkilendirilen şirket temsilcilerinin ülkemize gelememeleri nedeni ile teslimler vaktinde gerçekleşememiş ve tarihlerde öteleme meydana gelmiştir. Gecikmelerin meydana gelmesi ise haliyle, temerrüde düşme ve sipariş iptali gibi ağır sonuçların ortaya çıkabileceği bir zemin yaratmıştır. Bu kapsamda, birliğimiz, Ticaret Bakanlığı’na başvuruda bulunarak, gemi ve yat inşa sanayimizin mücbir sebep kapsamına alınmasını talep etmiştir. Gemi Yat ve Hizmetleri İhracatçı Birliği olarak, muhtasar ve KDV konularında da ödemelerin mücbir sebep kapsamında ileri bir tarihe ertelenmesi talebimizi de ayrıca belirttik.
Pandemi sürecinde ortaya çıkan bir diğer zorluk ise geç teslimler nedeni ile vadesi gelmiş olan kredi borçlarının ötelenmiş teslimlere göre yeniden yapılandırılması konusuydu. Devletimiz, bu sorunsal için pratik bir çözüm üreterek vadesi gelmiş Eximbank kredilerinin geri ödeme vadesini 3 ay erteledi. Yine bir başka problem ise, uçuş yasakları nedeni ile alıcıların/temsilcilerinin ve de teknik ekiplerinin ülkemize giriş yapamaması konusuydu. Bu minvalde, Birliğimiz, Ticaret Bakanlığı’na 20’den fazla üyesinin başvurusunu iletmiştir. Ülkeye giriş izni alınabilmesi için Sağlık, Sivil Havacılık ve de Emniyet Genel Müdürlüğü ile yazışmalar yaparak, izin talep edilmiş ve başvuru yapan tersanelerimizin bir bölümünün izinleri onaylanmış ve müşteriler ülkemize gelmişlerdir. Başvurusu onaylanmak üzere bekleyen diğer tersanelerimizin izinleri de onaylanma aşamasındayken sınır kapıları açılmıştır. Yaşadığımız zor süreçte, geç teslimler nedeni ile sipariş iptalinin olmaması da bizi mutlu etmiştir.
Çelik, motor, makine gibi gemi inşa sanayinde kullanılan ana malzemelerin ithalat ve ihracatında sorunlar yaşadınız mı? Bu sorunlara getirdiğiniz somut çözüm önerilerinizi paylaşabilir misiniz?
Gemi ve Yat inşası kapsamında kullanılacak makine ve aksamların ithalatında süre bazında sorunlar yaşadığımızı söyleyebiliriz. Pandemi nedeni ile tedarikçilerin önemli bir bölümünün Çin’de mukim olması nedeni ile teslimlerde gecikmeler yaşanmıştır. Üyelerimiz, ikame edilebilen bazı ithal ürünler yerine, müşteri onayına istinaden yerli ürünleri tercih etmiştir. Ağırlıklı olarak Norveç’e ihraç edilen özel maksatlı özel yapım gemilerin ise ekipmanlarının bir kısmının Norveç’ten geliyor olması ve de Norveçli üreticilerin de teslimlerde gecikmesi, Norveç’e imalat yapan tersanelerimizin temerrüde düşmesinin önüne geçmiştir.
Halihazırda üye tersanelerinizde devam eden projeler hakkında bilgi verebilir misiniz? Bu süreçte tamir ve yeni inşa için imzalanan sözleşmeler sektör açısından tatmin edici mi? Dünya genelini etkileyen bu süreci ve devamını deniz nakliyatı ve bağlısı gemi, yat ve hizmetleri ihracatçıları açısından, çeşitli tip deniz platformları ve makine üretimlerinin geleceği adına nasıl okuyorsunuz? Covid-19 ile bu küresel pandemi krizi yeni fırsatlar yaratır mı?
Üyelerimiz, malumunuz, özel maksatlı özel yapım gemiler ile yat inşasında bir hayli başarılı performans sergilemekteler. Pandeminin gelecekte nasıl bir seyir izleyeceği tam bilinemediği için, müşterilerimizin önemli bir bölümü bekle gör politikası izlemeyi tercih etmektedirler.
Uzak Doğu bölgesinde yer alan tersanelerin daha az tercih edileceği yönünde bilgiler ediniyoruz. Bu ise krizi fırsata çevirebileceğimizin en önemli göstergesidir. Yüksek mühendislik isteyen, ihracat kg fiyatının 10 Amerikan Doları ve üzeri olan inovatif ürünlere odaklanan gemi inşa sektörümüz; ultra varlıklı bireylere son derece titiz bir çalışma neticesinde yüksek işçilik ve kalite ile teslim edilen mega yatlarımızı üreten tersanelerimiz; sevk sistemlerinde büyük değişikliğin gözlemleneceği gelecek yıllara ait projelerde kuşkusuz ülkemizin büyük gücü olacaktır.
Siparişlerin artan bir ivme ile tekrar hareketlenmesi ise kuşkusuz iyi kurgulanmış bir finans desteğine ihtiyacı artırmaktadır. Alıcılara iş avansı karşılığı verilen ve de yurtdışı bankaları tarafından aval edilmiş teminat mektuplarının yüksek limitler ile kullanılmasının sektörümüzün ihracatını 2 milyar Amerikan Doları seviyelerine taşıyacağını düşünüyoruz.
Bu haberin/makalenin tamamı ya da bir kısmı kaynak gösterilmeden yayımlanamaz. Kaynak gösterilse dahi aktif link verilerek kullanılabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayımlayanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
