Global mali krize bağlı olarak denizcilik marketinin içine düştüğü zorlu ortamda, bana en fazla yöneltilen sorular; krizin yarattığı çöküşün ne kadar süreceği ve bu krizin denizcilik sektöründe daha önce yaşanmış diğer krizlerle karşılaştırılması üzerineydi.
İlk soruya verilebilecek bir cevap yok, olamaz da. Çünkü kontrol bir tek ülkenin elinde değil artık. Ancak, şu söylenebilir; bu krizin bir yıldan fazla sürmesi dünyanın hiçbir ülkesine bir şey kazandırmayacağı gibi geri dönüşü mümkün olamayacak sıkıntıları da beraberinde getirecektir. Tarih bilgisi kuvvetli olanlar, 1930 yılından sonraki 10 yıl içerisinde dünyada neler olup bittiğini çok iyi hatırlayacaklar.
İkinci sorunun cevabını bulmanın yolu ise, son 30 sene içerisindeki kuru yük marketinde yaşanan üç büyük artışın karşılaştırmasından geçiyor. İlk market yükselmesi 1973 yılında başladı ve 1975 yılına kadar sürdü, ikincisi 1979 yılından 1982 yılına kadar sürdü ve üçüncüsü 2006 yılında başladı. Clarkson Araştırma Servisi’nin bu konuda yaptığı çalışmayı kendi bulgularımızla birlikte sizlerle paylaşmak istiyorum.
Çalışmada, kuru yük marketin analizlerinin değişmez rotası Amerika Körfezi ( US Gulf ) / Japonya esas alınmış ve her döngünün endeksi 100’den başlatılmış.
Yatırımlarını yükseliş dönemlerinde yapan denizciler hep kaybettiler ama hiç bu kadar kısa sürede masadan kalkmamışlardı
Birinci yükseliş;
1973 / 1975 yılları
Dünya ekonomisindeki kuvvetli bir iyileşme, 1973 başlarında birinci artışı tetiklemiş ve yıl sonunda endeks neredeyse üç kat artarak 275’e çıkmıştı. Ekim 1973’te tanker marketi çöktüğünde, kuru yük marketi 1974 yazına kadar açılmış olan akreditifler ve liman sıkışıklıkları sayesinde sağlam kalabildi. Düşüş eğilimi 1974 yazında başlamış ve 15 ay sonra endeks 100’e düşmüştü.
İkinci yükseliş;
1979 / 1982
İkinci yükseliş de hızlı büyüyen ve deniz ticaretini yüzde 7,5 büyüten dünya ekonomisiyle 1979 yılında başladı. Tonaj arzı ise yüzde 2,5 artmıştı. (Bugün tonaj arzı yüzde 50 artmıştır) Navlun endeksi iki katından fazla yükselerek ilk sene 225’e çıktı. Bu sefer yükseliş daha uzun sürdü. 1979 petrol krizi dünya ekonomisini küçültmüş ise de, petrol fiyatları yüzünden kömür talebi arttı. Endeks ikinci senenin sonunda 275’e yükseldi ve 1981’e kadar sürdü. Ekonomik yavaşlama ve çelik talebinde düşüş markette baskın olmaya başladı ama bu sefer düşüş 18 ay sürdü ve endeks Ağustos 1982’de yeniden 100’ü vurdu.
Üçüncü yükseliş;
2006 / 2008
Dünya ekonomisinde yaşanan rekor büyüme, liman sıkışıklıkları ve özellikle Çin’den artarak gelen demir cevheri ve çelik talebi yükseliş için sahneyi hazırladı. 2006 yılında navlun endeksi 225’e çıkmıştı.
Nisan 2008’de endeks en yüksek noktaya ulaşarak 250’ye çıktı. Kiracılar daha da yüksek navlun ödememek için yarışa girmişlerdi. Buraya kadarkiler geçmiş döngülerle pek çok benzerlik taşıyordu, ama birdenbire olayların gidişi farklı bir yöne girdi. Geçmiş döngülerde dibe vuruş bir yıl ya da daha fazla sürerken bugünkü kuru yük marketi altı ay gibi kısa bir sürede aşırı bir düşüş yaşadı ve bir anlamda pistin dışına çıktı.
Yükselişler aynı hızda gerçekleşse de inişleri çok farklı oldu. En yumuşak iniş 1979 / 1982 arasında kalan periyottaydı ve 18 ay sürdü. 1973 / 1975’teki yükseliş daha hızlı durdu ama yine de endekste 100’ü görmek iki yıla yakın sürdü. 2006 / 2008 yükselişi ise sadece beş ay içerisinde başladığı yere gördü.
Yatırımlarını yükseliş dönemlerinde yapan denizciler hep kaybettiler ama hiç bu kadar kısa sürede masadan kalkmamışlardı. Böylesinin hiç görülmediği gibi.
