Türkiye’nin yeni nesil römorkör inşasında dünya markası Sanmar Denizcilik Yönetim Kurulu Başkanı Ali Gürün ile devam eden projeleri, gelecek yatırımları ve pandemi ile evrilen denizcilik sektörü hakkında özel bir röportaj gerçekleştirdik Ali Gürün
Yeşim Yeliz Egeli: Bir yandan enerji krizi bir yandan pandemi süreci ve son olarak Ukrayna ile Rusya arasındaki savaşla devam eden küresel ekonomik ve lojistik krizinden nasıl etkilendiniz? Ali Gürün
“2022’deki gelişmeler zorlukları bir üst seviyeye çıkardı”
Global çapta yaşanılan ekonomik krizi biraz Tetris oynamaya benzetiyorum. Şimdi oynamıyoruz ama bir zamanlar hepimiz oynardık. Tam bir Tetris çılgınlığı vardı. Uzun çubuk bir süre gelmezse oyunumuz patlardı. Biz şu an uzun çubuğun gelmesini bekliyoruz. Tetris’te ustalaştıkça parçalar daha hızlı akmaya başlar ve zemin yukarıya çıkar. Dolayısıyla karar verme süreniz azalır. Daha hızlı karar vermek ve uygulamak zorunda kalırsınız. Verdiğiniz kararları gözden geçirme şansınız olmadan uygulamak durumunda kalırsınız. Gemi inşa sektörünün son 6 aylık durumu tam da bu şekilde. Yani Tetris’te seviye arttı, oyun hızlandı ve alt zemin yükseldi. Ali Gürün
Yıllardır elde ettiğimiz kazanımlar, tecrübe, sermaye, altyapı, insan kaynakları, dijitalleşme, marka olma ve yönetimsel gelişmeler olmasa bizim açımızdan oyun bitmişti. Bütün bunların sayesinde durumu idare edebiliyoruz. Tetris’te usta olduğumuz için bu seviyede devam edebiliyoruz. Eski tecrübelerle hareket edilse gidilmezmiş. Yurt dışındaki enflasyonun normal mal ve hizmetlere olan etkisi, enerji fiyatlarındaki aşırı artış, PVC gibi petrol mamullerinin fiyatlarının artması, çeliğin, bronzun, alüminyumun, epoksinin, reçinenin, ahşabın kısacası her şeyin fiyatının çok hızlı bir şekilde arttığını görüyoruz.
Bunların yanında bizler gibi Euro ile ihracat yapan ve Euro ile muhasebe tutan firmalar için Euro’nun dolar karşısında yaşadığı ciddi değer kaybı sonrası, potansiyeli oldukça açık bir markette yeni zorluklar ortaya çıktı. Tüm bunların üstüne Ukrayna ile Rusya arasındaki savaşın çelik ithalatında yol açtığı zorluklar, çeliğin Ukrayna limanlarında kalması, buraya gelememesi, Avrupa’dan bunlara alternatif çelik üreticisi bulamamamız, Çin’e dönmemiz ve gelen çeliğin yol maliyetinin de artması zorlukları bir seviye daha yukarı çekti. Çip kriziyle beraber geciken makineler, ekipmanlar, pervaneler, vinçler, radarlar ve benzer ekipmanların Türkiye’ye getirilmesi için konteyner bulunamaması ve lojistik sıkıntı da işimizi daha karmaşık hale getirdi. Ali Gürün
Çip krizi, bizim otomobil sektörü gibi kilitlenmemize sebep olmasa da çiple bağlantılı pek çok işlemimiz gecikti. İşlemlerimizi ayrıca bakır fiyatları ve ekipmanların geç gelmesi de geciktiriyor. Başka sektörlerdeki talebin artması bizim sektörü geciktiriyor. Pervane sistemlerinde kullanılan jeneratörler aynı zamanda rüzgâr türbinlerinde de kullanılıyor. Orada talep arttığı zaman bu bizde de sıkıntı yaratabiliyor. Tüm bu etkenler bizim talep artışı beklediğimiz bir dönemde rüzgârı lehimize çevirmemize engel oluyor.
YYE: Şirketinizi bu zorluklara karşın nasıl güncellediniz?
“Dijitalleşmede Türkiye’de ilk 50’nin içindeyiz”
Biz geçtiğimiz 3 sene içerisinde dijitalleşmeye o kadar önem verdik ki bütün ERP sistemimizi yeniden kurduk. SAP Business One’ı 3 sene içinde tamamen römorkör inşası üzerine dijitalleştirdik. Bizim planlamamızla, stok kontrolümüzle, üretimimizle, satışımızla, ithalat ve ihracatımızla entegre ettik. Bütün bu veri tabanını da Oracle isimli bir firmanın ürettiği Hyperion isimli bir programla bağladık. Bu program sayesinde Sanmar’ın canlı bütçesi var. Biz, bugün gelmesini beklediğimiz bir parçanın bir hafta gecikeceğini öğrendiğimizde nakit akışımızın bir sene sonrasında ne olacağını ortaya koyan bu programı geçen sene kurduk. Bu sistemi yıl içinde hazırladığımız ve onayladığımız bir bütçe için değil, yönetim kurulu olarak canlı bir şekilde takip ettiğimiz bir bütçemiz olması için kurduk. Döviz kuru değişiklikleri de sisteme dâhil. Dijitalleşmede Türkiye’de ilk 50’de olduğumuzu düşünüyoruz. Ali Gürün
Yeni bir personel istihdam etmediğimiz bir haftamız yok. Şu anda taşeronlar da dâhil olmak üzere bin 200 istihdam sağlıyoruz. Ayrıca, kalifiye çalışan kapasitemiz ve beyaz yaka kişi sayısı 2019 yılına oranla oldukça arttı. Kadın çalışan oranımız kendi kadrolu personelimiz içinde yüzde 5,5’ten yüzde 8,3’e yükseldi. Yine lise ve lisans mezunu popülasyondaki oran da 21,3 iken şu an 2022’de yüzde 24,2 lisans mezunu oldu.
Buradaki amaç istihdamda düzenli bir artış yaparak üretimi artırabilmek. Makul bir yatırım süreciyle düzenli bir istihdam artışı sağlayıp üretimi de kontrollü bir şekille artırıp mevcut zorlukların üstesinden gelmeye çalışma süreci. En büyük avantajımız Cem (Seven) Bey ile birlikte yönetim kurulumuzda hızlı karar verebilmemiz. Ali Gürün
Bir römorkörün ortalama inşası en az 7 ay en fazla 1 sene sürerken makine teslim sürelerinin 17-18 aya çıkmasından dolayı neredeyse 2 yıla yakın olan süre 22 aya ulaşmış durumda. Üretim süresi 2 seneye çıkınca teknelerin karada bekleme süresi de arttı. Dolayısıyla bizim karada depolama alanına olan ihtiyaçlarımız artmış oldu.
Yatırımların hızını ve tarzını bu süreci yönetirken de organize etmemiz gerekiyor. Şu anda Altınova’da bitmek üzere olan bir ön imalat kapalı sahamız var. Bu inşaat bitmeden Altınova’da bir tesis için daha tüm izinleri aldık ve inşa süreçlerini başlattık. Altınova’da 4 üretim sahamız vardı, 5’inciyi yapıyorduk, 6’ncıya başladık. Çünkü biz gemi üretiminin hep kapalı alanda olması gerektiğini düşünen çevreci ve iş güvenliğini ön plana çıkartan bir şirketiz. Üretim kapasitemiz artmadı, bekleme sürelerimiz arttı. Bu nedenle de hızlıca karar alıp tesislerimizi genişlettik. Tuzla’da aldığımız tersane Sanmar’ın bir parçası olacak. Bu tersane verimliliğimizi artıracak. Kapasitemizde bir değişiklik olmayacak. Daha yüksek teknolojide, karmaşık tekneleri, düşük çalışma saatlerinde, çevreci ve sayıca fazla bir şekilde yapmamızı sağlayacak. Dışarıya yaptırdığımız birçok işlemi tersanenin içerisinde yapabilecek istasyonlar kurulacak. Bir işlem Sanmar Tesisleri içerisinde yapılacağı için hem daha çevreci, kaliteli hem de iş güvenliği daha yüksek bir biçimde yapılacak. Direk üretimimizi orada yapacağız. Köprü üstü donatım istasyonu kuracağız. Boru üretim istasyonu yapacağız.
YYE: Döviz kurlarında yaşanan aşırı artış sizi nasıl etkiledi?
‘Gelirimizi üretim ve ticaretle artırıyoruz’
Sanmar olarak tamamen Euro üzerinden çalışan bir ERP ve muhasebe sistemi kurduğumuz için bizim ihracatımız, ithalatımız ve kredilerimiz döviz bazında. Türk Lirası’nı kredide kullanmıyoruz. Biz gelirimizi üretimimizle ve ticaretimizle artırıyoruz. İhracat yapan bir firma olduğumuz için döviz kurundaki dalgalanmalardan etkilenmedik.
YYE: Şu anda devam eden projeleriniz nelerdir? Yeni siparişler var mı?
Kanada’dan aldığımız proje yarılandı. 5 tane çok özel römorkör yapıyoruz. Bunlardan 2’si LNG’li, 3 tanesi de tamamen elektrikli. 40 metrelik 100 ton çekme gücüne sahip dev römorkörler. Norveç’ten de elektrikli römorkör siparişi aldık.
“LNG’de Rusya’ya bağlılık azaltılmak isteniyor”
Daha önce LNG yaptığımız Norveçli Buksér og Berging firması, 5 tane elektrikli römorkör sipariş verdi. Kanada’daki de Seaspan ile onların ortak olduğu HaiSea Marine şirketinin LNG Canada projesi (48 milyar Kanada Doları değerinde bir proje) için dünyanın en üst düzey teknolojisine sahip römorkörleri inşa ediliyor. Kanada’nın en büyük LNG export terminalindeki eskort hizmetinde kullanılacak römorkörler bunlar. LNG taşımacılığının önemi arttı, çünkü Rusya’ya olan bağlılık azaltılmak isteniyor. Biz de Kanada’nın en büyük LNG export limanında tercih edildik. Bu da bize ne kadar güvenildiğinin bir göstergesi. Süveyş Kanalı’nda bir konteyner gemisinin drift etmesi sonucu dünya ticareti durma noktasına geldi.
‘Kendi filomuz için elektrikli römorkör üretiyoruz’
Bir adet de kendi filomuz için bir elektrikli römorkör üretiyoruz. Adı da Dinamo 2023 olacak. Cumhuriyetimizin 100’üncü yılına özel bu ismi verdik. Ayrıca, Kanadalı bir müşterimizden gemi şarj istasyonu siparişi almak üzereyiz.
Altınova’daki tersanemizde güneş enerjisiyle elektrik üretecek bir solar panel projemiz var. Amacımız bu solar panellerle ürettiğimiz elektrikle, römorkörlerin şarjını doldurmak.
Dışarıdan kendimize baktığımda daha olgun, daha kendine güvenen ve daha kurumsal bir Sanmar görüyorum. Şu anda bir römorkör alınacağı zaman Sanmar’dan fiyat alınıp alınmadığının sorulduğu bir noktaya geldik.
YYE: Yurt dışında yatırım yapmayı düşünüyor musunuz?
‘Yatırımlarımızla Türkiye’ye hizmet vermeyi düşünüyoruz’
Bazı ülkelerde kendi ülkesinin dışında üretilen römorkörler alınamıyor. Brezilya bunlardan birisi. Jones Yasası nedeniyle de ABD, ülkesinin dışında üretilen römorkörleri alamıyor. Bu gibi ülkelerde üretim yapma konusunda müthiş bir potansiyel var, ancak şu an hepimiz zor bir süreçten geçiyoruz. Biz kısa ve orta vadede böyle bir yatırım düşünmüyoruz. Ülkemize hizmet vermeyi düşünüyoruz. Burada daha fazla istihdama daha fazla üretime ihtiyaç var.
YYE: Yeşil yakıt projelerinden hangisini önde görüyorsunuz?
‘Yeşil gemilere talep artıyor’
Öncelikle, Tersan Tersanesi’nin aldığı ilk metanöllü gemi siparişini tebrik ediyorum. Alternatif yakıtlarda metanolün öncelikli olduğunu düşünüyorum. Ancak metanolün maliyeti hâlâ dizel yakıtın 2-3 katı düzeyinde. Metanolden sonra gelecek ikinci alternatif hidrojen ancak onun da üretim sürecinde, yeşil yakıt kullanımında bir sıkıntı var. Gelecekte Sanmar’ın ve Türk gemi inşa sektörünün aldığı gemi siparişlerinin, çoğunlukla filosunu yeşil yakıtlara geçirmek isteyen müşterilerden geleceğini düşünüyoruz. Eskiden gücün, stabilitenin, escort kapasitesinin artırılması ve daha modern yaşam sahası bulunan personel güvenliğine sahip gemiler istenirken şu anda daha yeşil gemilere yönelik siparişler gelmeye başladı. Bu da Türkiye için bir avantaj.
Şu anda Sanmar’ın filosundaki en yaşlı gemimiz 5 yaşında. Filo ortalamamız 3,3 yaşın altında. Dinamo 2023 elektrikli römorkörümüz ile birlikte yeni bir katkı oluşturacağız. Türk römorköcülük filosu karbon salınımı açısından tüm dünyanın oldukça gerisinde. Doğru yoldayız.
YYE: KEGM ve Deniz Kuvvetleri için yeni projeler olacak mı?
Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü (KEGM)’ne iki adet şimdiye kadar bizim ürettiğimiz en yüksek kapasite olan 90 ton güce sahip römorkör teslim ettik. Kıyı Emniyetimizin hizmetine tecrübelerimizi sunmak bir Türk vatandaşı olarak gurur verici. KEGM’nin yeni ihtiyacı olacaktır. İhale açmasını bekliyoruz.
Deniz Kuvvetlerimizin bir römorkör ihtiyacı olduğunda elimizde en yüksek teknolojiye sahip gemiyi en uygun fiyata sunmak bizim için bir vatani görevdir. Bu durumda ticaret hiçbir zaman ön planda olmaz. Onların ihtiyacını karşılarız. Bu bir hizmettir.
YYE: Kabotaj çerçevesinde ticaret yapanlar Türkiye’de ikinci el römorkör bulamadıklarından ve fiyatların dünya genelinden yüksek olmasından yakınıyor. Siz bu konu hakkında ne söylemek istersiniz?
‘Türkiye dünyanın bir numaralı römorkör üreticisi’
Türkiye dünyanın bir numaralı römorkör üreticisi. Bunu Hollanda, İspanya ve Singapur’la olan müthiş bir rekabet sonrası gerçekleştirdik. Bizim şirketimiz 46 yaşında. İlk römorkörümüz bizim filomuzda olsaydı 33 yaşında olacaktı. Bizim yaş ortalamamız 3,3. Bu ne demek oluyor? 33 yaşından 3,3 yaşına kadar gemi satmışız. Şu anda bizim yurt dışına ihracatımızın yüzde 30’u ikinci el filomuzdan. Yılda 8 römorkörü filomuzdan satıyoruz ve bu satışları birbirimizle rekabet ederek gerçekleştiriyoruz. Bu gerçekler ortadayken Türkiye’de römorkör bulamadığını söyleyen biriyseniz ben burada bir art niyet olduğunu düşünüyorum. Türk denizlerinde 30 yaşını geçmiş siyah duman salan römorkörleri kullanmak isteyenler kusura bakmasınlar kullanamazlar. Devlet buna izin vermez.
Bu haberin/makalenin tamamı ya da bir kısmı kaynak gösterilmeden yayımlanamaz. Kaynak gösterilse dahi aktif link verilerek kullanılabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayımlayanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
