Ağustos ayının askerler açısından özel bir anlamı ve önemi vardır.
Askerî okullardan mezun olup mesleğe başlayanlar 30 Ağustos’ta diplomalarını alırlar. 30 Ağustos 1922’de Büyük Zafer kazanılınca Başkomutan Mustafa Kemal harekâta katılan tüm askerleri bir üst rütbeye yükselterek ödüllendirmiştir. Bu nedenle terfi edenler yeni rütbelerini 30 Ağustos’tan bir gün önce törenle takarlar, emekli olanların emeklilik töreni aynı günlerde yapılır. 30 Ağustos günü başkentte Genelkurmay Başkanı ve Kuvvet Komutanları, taşrada Garnizon Komutanları terkleri kabul eder.
30 Ağustos Zafer Bayramı ve Türk Silâhlı Kuvvetleri günü törenleri yapılır.
TSK’nın gücünü dosta düşmana gösteren ve ordu millet bütünleşmesini pekiştiren bu törenler de nedense artık yapılmaz oldu.
Ağustos ayının başında Türk Silâhlı Kuvvetleri’nin gelecek on yıllardaki komuta kadrosunu belirleyecek ve heyecanla beklenen Yüksek Askerî Şûra (YAŞ) kararları alınır ve ilan edilir.
YAŞ üzerinde ayrıca durmak gerekir.
Önceki durum:
2018 yılına kadar general/amiral terfileri şöyle yapılırdı:
Yüksek Askerî Şûra olağan toplantısı Başbakanın başkanlığında, Genelkurmay Başkanı, Millî Savunma Bakanı, Kuvvet Komutanları ve tüm orgeneraller/oramirallerden oluşurdu. Genel sekreterliği Genelkurmay Başkanlığı yapardı. Şûra yılda iki kez toplanırdı. Aralık ayındaki toplantıda TSK’nın harbe hazırlık durumu, Millî Askeri Stratejik Konsept gibi konular konuşulur, askerlerce Başbakan ve Millî Savunma Bakanı’na bilgi verilir, ihtiyaçlar belirtilirdi.
Ağustos ayındaki toplantıda ise bir üst rütbeye yükselecek general ve amirallerin durumları ile general ve amiralliğe yükselecek albayların durumları görüşülür ve karara bağlanırdı.
TSK’nın geleceğine yön verecek general amiral yükselmeleri ile ilgili kararlar askerlerin çoğunlukta olduğu kurulda oy çokluğu ile alınırdı.
General ve amiral yükselmeleri için hazırlıklar Şûra’dan çok önce başlar, yükselecek adayların mesleki performansları Şûra üyesi olan komutanlarca değerlendirilir, kararlar çok titiz çalışmaların sonunda mesleki kriterlere göre verilirdi.
Değişiklik:
15 Temmuz 2018 tarih ve 8 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kanun Hükmünde Kararnamesi (KHK, RG:30479) ile YAŞ’ın yapısında önemli değişiklikler yapılmış, ordu komutanları orgeneraller/oramiraller üyelikten çıkartılmış, yerlerine cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar alınmıştır. Buna göre YAŞ şu üyelerden oluşmaktadır:
- Cumhurbaşkanı yardımcıları (sayısı anayasa ile sınırlandırılmamıştır),
- Milli Savunma Bakanı (MSB),
- Adalet Bakanı,
- Dışişleri Bakanı,
- İçişleri Bakanı,
- Hazine ve Maliye Bakanı,
- Genelkurmay Başkanı,
- Kuvvet Komutanları (Kara, Deniz, Hava).
(En az 8 sivil, 4 asker).
Değerlendirme:
Yüksek Askeri Şûra askerî olmaktan çıkartılmış sivil siyasetçilerin çoğunlukta olduğu bir yapıya dönüşmüştür.
Bu durumda şu soruların sorulması gerekir:
- Askerî bilgi ve deneyimleri ordu komutanları kadar olmayan, yükselecek adayları tanımayan, mesleki performanslarını değerlendiremeyen bakanlar yükselmelere veya emekli olacaklara hangi kriterlere göre karar vereceklerdir?
Bakan olmak için milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olmak gereklidir. 18 yaşını doldurmuş (askerlik yapmamış), ilkokul mezunu olan bir yurttaş bakan olabilir ve generallerin yükselmesine karar verebilir. Bu askerlik mesleğinin küçümsenmesi değil midir?
- Bu bakanların (MSB hariç) görev alanları ile general yükselmeleri arasında nasıl bir bağlantı vardır?
- Terfi edecekleri kıta komutanlıklarında denetleyen, tatbikat ve operasyonlarda, karargâh hizmetlerinde, plan seminerlerinde mesleki yeteneklerini gören ordu komutanları Şûradan niçin çıkartılmıştır?
- Bakanlar yükselme/emeklilik tercihlerini yaparken siyasi düşüncelerle mi hareket edeceklerdir?
- Yükselmek isteyen general amiral ve albayların mesleki performanslarını kendi komutanlarına göstermek yerine, iktidardaki siyasi partiye yakın olmak istemeleri nasıl önlenecektir?
- Bu durum orduya siyasetin sokulması sonucunu doğurmayacak mıdır?
- Demokrasilerde iktidarın sık değişebileceği normal olduğuna göre, muhalefet iktidara geldiğinde general ve amiraller “eski iktidarın adamları” olarak görülmeyecekler midir?
Sonuç:
YAŞ’ın değiştirilen yapısı TSK’da mesleki performansın yerine, siyasi eğilimlerin ön plana çıktığı bir yükselme sistemi getirmektedir.
Değişiklikler silâhlı kuvvetlerin sivil denetimi ve yeni bir darbe girişiminin önlenmesi maksatlarını aşmış, iktidarın kendi ordusunu yaratması amacına yönelmiştir. TSK iktidar partisinin değil, devletin ordusudur.
YAŞ’ın yeni yapısı orduya siyasetin sokulması gibi büyük bir sakıncayı doğurur. Siyasetin sokulması bir orduya yapılabilecek en büyük kötülüktür. Harp tarihi bunun örnekleri ile doludur.
Kurtuluş Savaşımız’da Yunan ordusunun hezimete uğramasının bir nedeni de Yunan askerlerin “kralcı-Venizelosçu” olarak siyaseten ikiye bölünmeleri ve Anadolu ordusu komutanları Anastasios Papulas ve Yeoryos Hacıanestis’in mesleki yeteneklerine bakılmaksızın sırf “kralcı” oldukları için Kral tarafından bu görevlere getirilmeleridir.
- Kanun hükmünde kararnameler olağanüstü hâlin icapları kapsamını aşamaz ve olağanüstü hâli gerektiren ortamın düzeltilmesi maksadıyla çıkartılabilir. Etkileri olağanüstü hâlin süresi sonunda da devam edecek kalıcı düzenlemeler KHK ile değil, kanunla düzenlenebilir. Bu konuda 1991 tarihli Anayasa Mahkemesi kararları (K.1991/1 ve K./1991/20) bağlayıcıdır. YAŞ ile ilgili yukarıdaki KHK hukuki bakımından da sorunludur.
- YAŞ’ın yapısında yapılan değişiklik iptal edilmeli, kurul 2018 öncesindeki yapısına kavuşturulmalıdır. Bu bir ulusal güvenlik sorunudur.
Bu haberin/makalenin/çevirinin tamamı ya da bir kısmı kaynak gösterilmeden yayımlanamaz. Kaynak gösterilse dahi aktif link verilerek kullanılabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayımlayanlar hakkında yasal işlem başlatılır.