Eğer ülke genelinde enflasyondaki yükselişin geçici olmadığı düşünülürse, çalışanların maaş artış talebi enflasyon oranının üstüne çıkar, firmalar, fiyatlar yükselecek beklentisi ile ürünlerine ekstra zam yapar. Yani atalet faktörü devreye girebilir
ABD ekonomisi enflasyon çağına giriş yaparken, FED uyanık davranmaya devam ediyor. Her ne kadar FED artmakta olan enflasyonun geçici olduğunu tekrar etse de enflasyon artmaya devam ediyor. Enflasyon oranı FED’in uzun vadeli hedefi olan yüzde 2’nin üzerine çıktı. Hatta piyasa beklentilerinin de üstünde ilerliyor. Dolayısıyla, er ya da geç FED faiz oranını yükseltmek zorunda kalacak. Kaldı ki son enflasyon verileri FED’in de enflasyon beklentisini yükseltmesine sebep oldu. Haziran ayında enflasyonun yüzde 3,4’e yükselebileceğini ifade ettiklerini hatırlatmak isterim. Ancak, haziran enflasyon oranı bu değerin de üzerine çıkarak yüzde 4,5 oldu. Bu oran; (1) FED ve piyasaların geçmişteki tahminlerinin ve (2) piyasa beklentisinin hayli üzerindedir!
Neden enflasyonun geçici olduğu tahmin ediliyor?
Çünkü pandemi döneminde enflasyonu yukarıda tutan lojistik ve emtia fiyatlarındaki yükselişin duracağı, tüketimin ivme kaybedeceği, ekonomik faaliyetin bir süre sonra yavaşlayacağı öngörülüyor. Hatta sonbaharda pandemi sebepli ekonomik yavaşlama da gündemde.
Ancak “geçici” öngörüsüne karşıt etkenler de mevcut: (1) 2008 krizinden beridir FED piyasalara para akıtıyor. (2) Hatta 2020 yılında pandemi ile birlikte akıttığı paranın miktarını yükseltti. (3) Trump döneminde ithalat vergisi artışı, ithal ürün fiyatlarını yükseltti. (4) Hem Biden hem de Trump’ın canlandırma paketleri iç piyasada talebi bir hayli tırmandırdı. Demek istediğim şu ki yükselen enflasyon geçici olmayabilir. Özellikle Biden ve Trump’ın canlandırma paketleri ile FED’in süregelen para akışı enflasyon yükselişinin esas itici gücüdür. Çünkü para miktarındaki dalgalanmalar fiyatlarda da dalgalanma yapar.
Unutmayalım ki; para arzı tek başına enflasyonist değildir
Bu noktada FED’in dikkat ettiği başkaca bir veriyi de anlatmak gerekiyor. Morgan Stanley Research, BEA verilerine göre ABD’de piyasalara akıtılan para ile harcanan para miktarı karşılaştırıldığında, harcamaların göreceli olarak düşük kaldığı görülüyor. Toplumun bir bölümü piyasaya sunulan parayı harcamak yerine tasarruf etmeyi tercih etmiş.
Enflasyondaki yükselişin geçici olmadığı varsayımı tehlike yaratır!
Eğer ülke genelinde enflasyondaki yükselişin geçici olmadığı düşünülürse, çalışanların maaş artış talebi enflasyon oranının üstüne çıkacaktır. Firmalar, fiyatlar yükselecek beklentisi ile ürünlerine ekstra zam yapacaktır. Yani atalet faktörü devreye girebilir. Şöyle ki, fiyat artış beklentisi kendi kendine kaybolabilen bir süreç değildir. Enflasyonun kendi başına sürüp gitme eylemine “atalet” diyebiliriz. Ataleti engelleyecek hareket, merkez bankalarının faiz artışıdır.
Kısacası, ABD ekonomisi ya FED ya da pandeminin tekrar patlaması halinde enflasyon canavarından kurtulabilir. Elbette, faiz artışının da olumsuz etkileri olacak ama onlara bu yazıda değinmeyeceğiz. Atlantik’in bir tarafında böyle bir artımın yapılmasının diğer ülkelere etkisi nasıl olur? Geçmiş tecrübeler bu tür faiz artışlarında (1) dış borç yani döviz cinsinden borçlu olan ülkelerin zorlandığını gösteriyor. (2) Cari açık veren ülkeler de tökezleyecektir. (3) Düşük döviz rezervine sahip ülkeler için de kolay olmayacak. (4) Olumsuz etkilenecek diğer bir ülke tipi de yerel parası aşırı değerlenmiş olanlardır. Ülkemiz maalesef yukarıda yazılı dört unsurdan üçüne sahip! Bu sebeple ABD enflasyon verisi çok önemli.
Öte taraftan “görünen köy kılavuz istemez” misali, ABD’de artan enflasyon verisine tepki olarak FED tarafından yapılabilecek faiz artışına yönelik tedbirlerin alınması 2022 yılı ekonomi gündeminin önemli bir maddesi olacaktır. Bakalım ekonomi yönetimi ne tür adımlar atacak?
Burada yazılanlar yatırım tavsiyesi değildir.
Bu haberin/makalenin tamamı ya da bir kısmı kaynak gösterilmeden yayımlanamaz. Kaynak gösterilse dahi aktif link verilerek kullanılabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayımlayanlar hakkında yasal işlem başlatılır.