Brent petrolün varil fiyatı haziran ayı ortasından bu yana tam yüzde 25.5 gerileyerek ekim ayı sonu itibarıyla 85.78 dolara kadar geriledi. Yani petrol fiyatları yaklaşık 4 ayda 4’te bir ucuzladı. Ekim-kasım arasındaki düşüş ise yüzde 12’yi buldu. Emtia fiyatlarının toplu olarak ölçüldüğü Reuters Emtia Endeksi’nde yaşanan düşüş ise haziran ortasından bu yana yüzde 15.7, ekim-kasım arasındaki 1 aylık dönemde ise yüzde 7.2 oldu.
Çin’de 2009’dan bu yana en yavaş büyüme
Fiyatların yönünün aşağı olması ve Ortadoğu’da artan savaş risklerine rağmen petrol fiyatlarının 4 yılın en düşük seviyelerinde seyretmesi global ekonomiye olan karamsarlığın da iyiden iyiye artmasına neden oluyor.
Durgunluğun eşiğine gelen Avrupa ekonomisinde deflasyon çanları çalarken, Batı ile Rusya’nın karşılıklı ambargo uygulamaları hem Avrupa hem de Rus ekonomisini aşağıya çekiyor. Öte yandan Çin’de yaşanan yavaşlama, diğer ekonomiler üzerinde de baskı oluşturuyor. Çin üçüncü çeyrekte beklentilerin üzerinde olmasına rağmen yıllık yüzde 7.3 ile 2009 krizinden bu yana en yavaş büyümesini gerçekleştirdi. 2011 yılı öncesi 30 yılda ortalama yüzde 10.2 büyüyen ekonomi, ilk defa büyüme hedefini karşılayamama riskiyle karşı karşıya. Çin; Asya, Latin Amerika ve Orta Doğu’dan emtia ihraç ederken, ABD, Avrupa ve Japonya’dan da tüketim ve yatırım malı ihraç ediyor. Çin büyümesindeki yavaşlama, bu ülkelerin dış talebini de azaltacak nitelikte. Halihazırda Çin’e yapılan ihracat payları yüksek olan ülkeler ise yüzde 27 ile Avustralya, yüzde 25 ile Güney Kore, yüzde 18 ile Japonya, yüzde 8 ile Almanya, yüzde 7 ile ABD, yüzde 19 ile Brezilya, yüzde 14 ile Endonezya ve yüzde 12 ile Suudi Arabistan olarak sıralanıyor. Dolayısıyla da Çin’deki yavaşlamadan en fazla etkilenecek ülkeler arasında yer alıyorlar.
Küresel ekonomik büyümenin yavaşlayacak olması emtia ve petrol fiyatlarını düşürüyor. Peki bu durum Türkiye ekonomisi için ne kadar faydalı? Fiyatlardaki gerilemenin Türkiye’nin petrol faturasını ve cari açığı düşüreceği çok açık çünkü ülkenin petrol dahil enerji ithalatı yıllık yaklaşık 60 milyar dolar seviyelerinde.
Ekonomistler fiyatların bu seviyede kalması durumunda enerji faturasının 48 milyar dolarlara kadar ineceğini hesaplıyor. Enerjinin yüzde 74’ünü ithal etmesi nedeniyle fiyat düşüşlerinden en çok yararlanacak ekonominin Türkiye olması gerekirken ekonomistler, petrol fiyatlarını düşüren küresel konjonktürün veya atmosferin Türkiye ekonomisini de olumsuz etkilediğinin altını çiziyor. Çünkü petrolü düşüren faktörler küresel ekonominin yavaşlaması olunca bundan Türkiye’nin ihracatı oldukça olumsuz etkileniyor. Bunun yanı sıra dışarıdan finansman olanakları daralırken, Türkiye’ye turist yollayan ülkelerin gelirleri azaldığı için turizm pazarı da olumsuz etkileniyor. Ekonomistler, bütün bu nedenlerden dolayı petrol fiyatlarındaki düşüşün bu sefer Türkiye’ye yaramayacağı görüşünde.
