Çok tecrübeli bir denizcisiniz, sizi kendi cümlelerinizle okuyucularımıza tanıtabilir miyiz?
1965 yılında, Azerbaycan’ın en etkileyici köşelerinden birinde, Dağlık Karabağ’a bağlı Cebrayıl Rayonu’nda doğdum. Leningrad Su Taşımacılığı Enstitüsü’nden 1990’da mezun olduktan sonra, Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı’na bağlı Devlet İdarecilik Akademisi’ni 2004 yılında bitirdim. 1990-1997 arasındaki yıllarda Caspian Sea’nin Petrol&Doğalgaz Deniz Filosu Departmanı’nda tasarım mühendisi olarak çalıştım ve aynı bölümün başkan yardımcılığına terfi ettim. Kariyerime daha sonrasında SOCAR’da (State Oil Company of the Azerbaijan Republic) Denizcilik İşleri ve Taşımacılık Departmanları Direktörü olarak devam ettim.
2013’te, Devlet Başkanı İlham Aliyev’in talimatıyla, denizcilik sektörümüzde önemli yapısal değişiklikler gerçekleşti. Ülkenin iki büyük filosu; Azerbaijan State Caspian Sea Shipping Company ve Caspian Sea Oil Fleet of State Oil Company of Azerbaijan (SOCAR); Azerbaijan Caspian Shipping Company Closed Joint Stock Company’i (ACSC CJSC) oluşturmak üzere güçlerini birleştirdiler. Aynı yıl, ACSC’nin Yönetim Kurulu Başkanı olarak atandım.
Kişisel eğitimim hakkında, çok önemli bir husustan özellikle bahsetmeyi isterim. Birçok genç, 1970’li ve 80’li yıllarda, Ulusal Liderimiz Haydar Aliyev’in şahsi inisiyatifi ve desteğiyle, eğitim görmeleri için Rusya’ya gönderildiler. Ben de Rusya’ya giderek orada eğitim gören; daha sonrasında da evlerine dönüp, vatanlarına hizmet eden bu şanslı gençlerden biriydim. Ülkemizin değişik sektörlerine günümüzde kayda değer bir şekilde, asilce hizmet eden insanların büyük bir çoğunluğu, Büyük Liderimiz’in ileri görüşlü siyasetinin eseri olarak yetiştirilen isimlerden oluşmaktadır.
Azerbaycan için denizcilik sektörünün tüm bileşenlerini ele aldığımızda 2017 nasıl geçti ve 2018’den beklentileriniz nelerdir?
Dünyada sürmekte olan malî ve ekonomik kriz, petrol fiyatlarındaki keskin düşüş ve benzeri diğer süreçler; denizcilik sektörü de dâhil, her alanda ciddi birtakım etkiler bıraktı. Sonuç olarak, bizim denizcilik sektörümüz de önemli bir hasar aldı. Küresel darboğazlar ve ticaret hacmindeki azalmalar, navlun fiyatlarındaki düşüşleri de katarsak, denizcilik endüstrisindeki finansal durumu olumsuz etkiledi. Yine de Azerbaycan’da, Devlet Başkanı İlham Aliyev’in önderliğinde gerçekleştirilen önemli finansal reformlar ekonomik bir büyümenin önünü açtı ve ülke ekonomisinde sürdürülebilir bir gelişmeyi garanti altına aldı. Aynı zamanda, harcamaların azaltılması, faaliyetlerin çeşitlendirilmesi vb. alınan birtakım kriz önlemlerinin nihayetinde denizcilik sektörümüz yalnızca zor zamanları atlatmakla kalmadı, önemli birtakım sonuçları da elde etti. ACSC, 2014’ün başından itibaren, Ernst&Young tarafından her yıl denetlenen bir anonim şirket olarak faaliyet göstermekte. Ernst&Young’ın olumlu raporuna göre ACSC, geçtiğimiz birkaç malî yılı net bir kârlılıkla kapattı.
2017 gerçekten de ACSC için çok başarılı bir yıldı. Bir önceki yıla kıyasla, ACSC tarafından taşınan yük miktarında yüzde 44’lük bir artış gözlendi. Buna ek olarak, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları’nın katılma sürecinin an itibariyle devam ettiği Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Hattı’nın aktarma hacminde de bir artış oldu. Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattı’nın devreye sokulmasının, Türk menşeili ürünlerin Hazar Denizi yoluyla taşınması açısından, kardeş iki ülkeye büyük yararlar sağlayacağına inanıyorum. ACSC bu bağlamda Türkiye’deki mevkidaşlarıyla yakın temas içerisinde çalışıyor.
Transit taşımacılık koridorlarının genişletilerek modernize edilmesi ve Azerbaycan’ın bu bağlamda bir taşımacılık merkezi hâline getirilmesi amacıyla, Başkan İlham Aliyev’in önderliğinde, çok sayıda proje hayata geçirildi. Hem Doğu-Batı hem de Kuzey-Güney yönlerinde, uluslararası transit rotaları an itibariyle oluşturulmaya hâlen devam etmektedir.
Ülkemizin taşımacılık altyapısının iyileştirilmesi için de birçok büyük ölçekli proje gerçekleştirilme aşamasındadır. Örneğin Azerbaycan, Hazar Denizi’nde öncü faaliyetlerini sürdürmekte olan Azerbaijan Caspian Shipping Company’nin filosunu yenileme çalışmalarına hâlen devam ediyor. Alat’ta yapımı devam eden yeni Bakü Uluslararası Deniz Ticaret Limanı bölgeyi bir kara, demir ve deniz yolları kavşağı hâline getirecek. Limanın inşaatının ilk aşaması tamamlandı ve 2014’te faaliyete geçti. Büyümesine, önümüzdeki senelerde de devam edecek. Bunun yanında, Azerbaycan’daki demir yollarının inşası ve modernize edilmesi için de kayda değer yatırımlar yapıldı. Bakü-Tiflis-Kars Hattı’nın Gürcistan’la Türkiye arasında eksik kalmış olan bağlantısı (Akhalkalaki-Kars), Azerbaycan’ın inisiyatifi ve aktif desteğiyle inşa edildi ve çok yakın bir zamanda hizmete girdi.
Uluslararası önem taşıyan havalimanlarının ve kara yollarının inşaatlarıyla, Bakü’deki tren hatlarının yenilenmesi; ülkenin dış ekonomik ilişkilerinin geliştirilmesinde önemli bir rol oynuyor.
Hepsinden önemlisi; bütün bu projeler, Azerbaycan’ın transit taşımacılığa dahil olarak bu yöndeki olanaklardan daha fazla faydalanmasını ve transit potansiyelini artırmasını sağlıyor.
Hazar Denizi ve denizciliği sizin için neler ifade ediyor? Hazar Denizi’nin, Azerbaycan’ın geleceğinde nasıl bir etkisi olacağını düşünüyorsunuz?
Azerbaycan Devlet Başkanımızın önerilerine paralel olarak, Hazar Denizi taşımacılık pazarında 2014 yılında başgösteren belirsizliği azaltmak amacıyla, ACSC faaliyetlerini Hazar Denizi’nin ötesine de, özellikle Karadeniz ve Akdeniz’e doğru genişletiyor. ACSC operasyonlarına iki adet 7 bin tonluk kargo tankeriyle başlayarak, Karadeniz ve Akdeniz petrol ve doğalgaz pazarındaki faaliyetlerini 2017 yılında da sürdürdü. Böylelikle, Hazar Denizi dışında Azerbaycan bayrağıyla hizmet veren gemilerin sayısı 13’e yükseldi. Hazar Denizi dışında hizmet veren gemilerimizi yönetmek içinse Caspdry ve Casptankers şirketimiz, kardeş ülke Türkiye’de faaliyet vermek üzere ACSC tarafından kuruldu.
2017 yılında, Azerbaycan ekonomisini etkileyen üç büyük olaya şahitlik ettik: “Yüzyılın Anlaşması”nın 2050’ye kadar uzatılması, Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu’nun ekim ayında hizmete alınması ve yıllık bazda 2 milyar tonluk petrol üretimi.
Azerbaycan’ın Doğu-Batı ve Kuzey-Güney doğrultularında stratejik ve uygun bir coğrafi konuma sahip olduğu; Avrupa ile Asya’nın arasında, uluslararası taşımacılık güzergahları açısından önemli bir kesişim noktasında yer aldığı bilinen bir gerçek. Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattı’nın, 2018 yılı yük trafiğinin artması açısından olumlu bir etkiye sahip olacağına inanıyorum. Artan yük hacimlerini karşılayabilmek için sürekli olarak çalışıyoruz ve bu yöndeki faaliyetlerimize 2018 yılında da aynı şekilde devam etmeyi amaçlıyoruz.
Azerbaycan denizcilik sektörünün gelişimi için son beş yılda gerçekleşen somut yatırımlarınızı ve gelecek orta ve uzun vade yatırım planlarınızı paylaşır mısınız? Denizcilik, Azerbaycan’ın ekonomisinde ne kadarlık bir yere ve paya sahip?
Azerbaijan Caspian Sea Shipping Closed Joint-Stock Company’nin kurulmasından sonra; şirket yönetimi kısa, orta ve uzun vadeli stratejik hedefler saptadı ve 2014 yılında Stratejik Gelişim Programı oluşturuldu. ACSC’nin stratejik yönü daha sonra, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu’nun kararlarının doğrultusunda belirlendi. “Azerbaycan Cumhuriyeti 2016-2020 Denizcilik Gelişim Programı” Kasım 2016’da, Devlet Başkanımızın hükmüyle onaylandı.
ACSC, ulaşmak istediği hedeflerine sıkı sıkıya bağlıdır. Bu hedeflerinin arasında; Hazar Denizi’nin hem içinde hem de dışında, uluslararası normlarda, yüksek kaliteli taşımacılık hizmetleri vermek; filosunu, kargo pazarının talepleri doğrultusunda yenilemek, gemi inşa sektörünün altyapısını güçlendirmek, kurumsal reformları devam ettirmek, denizcilik sektöründeki deneyimli-deneyimsiz personeli eğitmek ve Azerbaycan denizcilik sektörünün gelişmesi için atılması gereken her adımı atmak bulunuyor.
Caspian Shipping için yeni gemi inşa proje yatırımı düşünüyor musunuz? Tersane ve gemi inşa faaliyetlerinizle ilgili mevcut kapasiteniz ve hedefleriniz hakkında bilgi verir misiniz?
ACSC’nin en önemli amaçlarından biri, filonun devamlı olarak iyileştirilmesi ve modern gemilerle yenilenmesidir. Bu yöndeki çalışmalarımız 2017 yılında devam etti ve filomuz için 5 adet yeni gemi satın aldık. Burada belirtmem gerekir ki son dört sene içerisinde, filomuza 18 adet yeni gemi katılarak hizmete alındı. Bunlar, hem ticarî hem de petrol endüstrilerine hizmet veren, özel filo gemilerini de kapsamakta. Bakü Tersanesi an itibariyle, ACSC’nin yeni jenerasyon iki tankerden ve Hazar Denizi’nde ilk kez gerçekleştirilecek yolcu, yük vagonu ve TIR taşımacılığı için özel olarak tasarlanmış, iki adet Ro-Pax/Feribot tipinde gemiden oluşan dört adetlik siparişini yetiştirmeye çalışıyor.
ACSC’nin ekonomik ve malî faaiyetlerinin son dört yıl içerisinde artmasının neticesinde, sürdürülebilir gelişim dinamiğine sahip bir finans modeli oluşturmayı başardık. Bu da bize, ACSC bünyesindeki kapasitelerimiz dahilinde, gemi inşa ve filo yenilemesi açısından sermaye yatırım hissemizi artırmamız için olanak sağladı. Belirtmek gerekir ki, ACSC son dört yıl içerisinde, yeni gemilerin satın alınması için yaklaşık 280 milyon dolarlık yatırım yaptı. Bunun yanı sıra, halihazırda üretimi devam etmekte olan dört yeni gemi için de 110 milyon dolar finans kaynağı sağlıyoruz.
Deniz ticaret filonuzu büyütüyorsunuz, bu konudaki mevcut gelişmeleri ve hedeflerinizi bizimle paylaşır mısınız?
Önümüzdeki 10 yıl içerisinde çoğu gemiyi yenileriyle değiştirerek ve 50’den çok yeni gemi inşa ederek, filomuzu düzenli ve istikrarlı olarak geliştirmeyi amaçlıyoruz. Bu bizim şimdilik sadece bir niyetimiz; çünkü bu, bölgedeki denizcilik sektörünün an itibariyle ve gelecekte de tüm dünyada içinde bulunacağı duruma doğrudan bağlı olan bir plan açıkçası.
Yine de, bu yönde yapılan tüm çalışmalar Azerbaycan’ın, bölgenin lider taşımacılık ve lojistik kesişim merkezi hâline gelme stratejisine katkı sağlamakla birlikte; ülkenin transit potansiyelini güçlendirmekte, petrol-dışı sektörlerin çeşitliliğini artırarak ülke ekonomisini geliştirmekte ve Azerbaycan denizcilik endüstrisinin dünya pazarındaki konumunu ve değerini yükseltmektedir.
Azerbaycan Hükûmeti petrol-dışı sektörlerin geliştirilmesi için son yıllarda önemli çalışmalara imza attı ve bu sektörlere yönelik olarak gerçekleştirilen büyük reformlar sonucunda, çabuk bir ilerleme kaydedildi. Azerbaycan Hükûmeti bu uğurda, özellikle deniz taşımacılığını da kapsayacak biçimde, nakliye sektörünün büyük bir önem arz ettiği stratejik yol haritalarını rehber edindi.
Geçtiğimiz yıl içerisinde, ekonomimiz açısından önemli olan petrol-dışı sektör, önceki dönemlere nazaran yüzde 2’den fazla büyüme kaydetti. Petrol-dışı sanayi günümüzde, Azerbaycan’ın gayrisafi millî hasılası içinde yüzde 70’e yakın bir paya sahip.
“2018’de, şirketimizin 160’ıncı yılını kutlayacağız”
Hazar Denizi’nin en değerli varlığı petrol ve doğalgaz. Hazar Denizi’ndeki gemi inşasının gelişimine en büyük katkıyı sağlayan ana etken işte budur. 19’uncu yüzyılda Bakü’de petrol üretiminin hızla artması, denizcilik sektörünün de temellerini atmıştır. O zamanlar, petrol ve doğalgaz ürünlerinin taşınması için yüzen yeni tesislere ihtiyaç duyulmaya başlanmıştır. Dünyanın ilk ham petrol tankeri ‘Alexander’ın 1873 yılında Hazar Denizi’nde işletilmesi bir tesadüf değildir. Dünyanın ilk tankeri ‘Zardusht’ da Hazar Denizi’nde yolculuk yapmıştı.
Caspian Shipping Company 1858 yılında, Caucasus and Mercury Joint Stock Company tarafından kuruldu. Bu sene, kuruluşumuzun 160’ıncı yıl dönümünü kutlamaktayız.
Büyük Lider Haydar Aliyev’in, Azerbaycan denizciliğinin gelişmesindeki rolü tartışılmazdır. Kendisinin özel ilgisi ve azmi sayesinde, 1970 ve 1980’li yıllarda; dünyanın çeşitli ülkelerinde hem taşımacılık, hem ticarî hem de Azerbaijan Caspian Shipping Company’nin özel petrol filoları için 400’den fazla değişik gemi inşa edilmesinden dolayı müteşekkiriz. Buna ek olarak, bazı gemilerin siparişleri Haydar Aliyev’in Başkanlığı zamanında verildi ve 1990 yılında hizmete alındı. Hazar Denizi’ndeki en özgün ve geniş profilli gemilere sahip olan Caspian Shipping Company’nin günümüzdeki filolarının oluşumu da, Azerbaycan’ın denizcilik sektörünün geliştiği ve zenginleştiği o döneme denk düşmektedir.
Haydar Aliyev’in şahsi inisiyatifi ve azmiyle güçlenen ve değeri artan ulusal filomuz, devletimizin en büyük servetidir ve Azerbaycan’ın bağımsızlığının ilk yıllarında çok önemli bir rol oynamıştır. Sizin de bildiğiniz gibi; “Yüzyılın Anlaşması” olarak bilinen, Azerbaycan’a ait Azeri-Çıtak-Güneşli Petrol Sahasının Geliştirilmesi Anlaşması, 20 Eylül 1994’te Bakü’de imzalanmıştı. Ulusal Lider’in vizyonu dahilinde, Azerbaycan Deniz Filosu’nun zamanında yenilenmesi ve buna bağlı petrol altyapısının oluşturulması; “Yüzyılın Anlaşması”nın başarılı bir şekilde tatbik edilmesine olanak sağladı. Bu anlaşma, Hazar Denizi Petrol Filosu’nun önünde yeni ufuklar açtı. Böylece; sualtı boru hatlarının döşenmesi, yeni inşa edilen platformların nakliyeleri, üretim noktalarına sütun blokların yapılması, offshore tesislerin kurulması, bunların güvenliklerinin sağlanması ve dalış operasyonları gibi “Yüzyılın Anlaşması”nın gerektirdiği birçok faaliyet, filomuz tarafından açık alınla ve başarıyla gerçekleştirildi.
Filomuz, 20 Ocak 1990 günü yaşanan ve Azerbaycan’ın tarihinde hüzünlü bir sayfa bırakan olaylarda, şanlı bir duruşa imza atmıştır. Rus Ordusu, bağımsızlığı için savaşan Azerbaycan’a zorla girdiğinde ve sivil halkımızı acımasızca katlettiklerinde, denizcilerimiz gerçek birer kahramanlık örneği göstererek, halkımızla dayanışma içinde kalmıştır. 20 Ocak 1990 günü, yaklaşık 100 gemi Bakü Körfezi’nde toplaşarak direniş göstermiş; her saat SOS vererek, tüm dünyayı Kızıl İmparatorluk’un neden olduğu katastropik sonuçlardan haberdar etmeye çalışmışlardır. Denizcilerimiz o günü hâlen daha büyük bir acıyla yad etmektedirler.
Bu haberin/makalenin tamamı ya da bir kısmı kaynak gösterilmeden yayımlanamaz. Kaynak gösterilse dahi aktif link verilerek kullanılabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayımlayanlar hakkında yasal işlem başlatılır.
