G-20 içerisinde yer alan Brezilya, dünya ticareti ve ekonomisine yön veren önemli ülkelerden biri konumuna geldi. Brezilya dünyanın en büyük 7. ekonomisi ve en kalabalık 6. Ülkesi konumunda. Brezilya, “Başkanlık” sistemiyle yönetilen “Federal Cumhuriyet”tir. 26 eyalet ve bir federal başkentten oluşan idari yapı bulunmaktadır. Kapladığı alan açısından dünyanın beşinci büyük ülkesi olan Brezilya, ekonomi, ticaret ve sanayi merkezleri Atlas Okyanusu kıyısında yoğunlaşmıştır. Üretim altyapısı yüksek oranda çeşitliliğe sahiptir.
Gelişen sektörler
Büyük ve gelişmiş tarım, madencilik, üretim ve hizmetler sektörlerine sahip olan Brezilya ekonomisi, tüm diğer Güney Amerika ülkelerinden ileridedir ve varlığını dünya pazarlarına doğru genişletmektedir.
Brezilya, Latin Amerika ve Karayipler bölgesindeki en büyük ve ürün çeşitliliği en fazla olan sanayi merkezidir. 1990’lı yıllardaki liberalizasyon çabalarının sonucunda özellikle otomotiv sanayi ve altyapı modernizasyonunda özelleştirme ve doğrudan yabancı yatırımlar sayesinde önemli gelişmeler sağlamıştır.
Ekonomik yapı
2000’li yılların başlarında, 60-70’li yıllarda dünyanın ikinci büyük kalkınma hızını yakalamış olan Brezilya’nın, Rusya, Hindistan ve Çin (BRIC Ülkeleri) ile beraber 2050’li yıllarda dünyanın ekonomik kaderini belirleyecek ülkelerden biri olacağı tahmin edilmektedir. Yeni petrol rezervleri bulunan ve gelecekte petrol devi olması beklenen Brezilya’nın krize rağmen BRIC ülkeleri arasında varlığını sürdürmesinde, tedarikçi ülke olması ve zengin doğal kaynaklarının rolü unutulmamalıdır.
Brezilya daha önceki krizlerde edindiği deneyimle son krizi daha istikrarlı bir şekilde atlatmış bulunmaktadır. IMF’den borç alan ülke konumundan “kredi veren” ülke konumuna gelen Brezilya’nın 2014 yılında Dünya Kupası’na, 2016 yılında Olimpiyatlara ev sahipliği yapacak olması dünyanın beşinci büyük ekonomisi olma hedefini 2014’den önce gerçekleştirebileceği tahminlerini kuvvetlendirmektedir.
Tablodan da anlaşılacağı üzere Brezilya’da hizmetler sektörü ağırlık taşımakta olup, öne çıkan sektörler: telekomünikasyon, bankacılık, enerji, ticaret ve bilgi işlemdir.
Tarım sektörü açısından öne çıkan ürünler: kahve, soya, şeker kamışı, kakao, pirinç, et, tavuk, mısır, portakal, pamuk, buğday, tütündür. Sanayide öne çıkan sektörler: çelik, sivil havacılık, kimyasallar, petrokimyasallar, ayakkabı, makine, motorlar, taşıt araçları, oto yedek parçaları, dayanıklı tüketim malları, çimento ve kerestedir.
Brezilya, Latin Amerika ve Karayipler bölgesindeki en büyük ve ürün çeşitliliği en fazla olan sanayi merkezidir. Brezilya, tarım ürünleri (kahve, soya, şeker kamışı, kakao, prinç, kakao, pirinç, mısır, portakal, pamuk, buğday, tütün), canlı hayvan ürünleri (et, tavuk eti), ağaç ürünleri (kağıt, kağıt hamuru), deri ve ayakkabı ile mineral ve metal ürünlerinde (demir-çelik ve alüminyum) dünya çapında karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir.
Brezilya’nın temel sanayi sektörleri ve ürünleri; lüks turistik gemilerden yarış botlarına ve 300 bin tonluk tankerlere kadar gemi inşası, motorlu araçlar, araba, araç ve kamyon, her tip otobüs, ağır nakliye araçları, arazi araçları, metaller (çelik, alaşımlar ve alüminyum dahil), gıda, havacılık ve uzay (tarımsal ilaçlama uçaklarından, 90 kişilik jet uçaklarına, askeri eğitim ve kargo uçakları Tucano ve uyduları araştıran sesten hızlı AMX’e kadar), bilişim sistemleri (donanım ve yazılım, özellikle bankacılık sistemleri ve bilgisayarlar), oyuncaklar, ofis ve ev eşyaları, ahşap ve ahşap ürünler, mobilya, radar ve uzaktan kumandalı alıcı sistemleri, ilaçlar, eczacılık ürünleri ve her tür tıbbi donanım, inşaat sanayi için gerekli her türlü ürün, tarım araçları ve teknolojisi, iletişim (ses ve veri), kağıt, matbaa malzemeleri, makineler, demiryolu lokomotif ve vagonları ve her türlü önemli sanayi ihtiyaçları için sermaye malları, ağır iş makineleri, donanımı ve teknolojisidir.
Türkiye-Brezilya ilişkileri
Türkiye ile Brezilya arasındaki ilk temaslar 1850 yılına kadar dayanırken, ikili ilişkiler ekonomik daralma ve Soğuk Savaş sonrası yeni oluşumlar dikkate alınarak 1998’de yeniden masaya yatırıldı. Hazırlanan ‘stratejik plan’a göre dış politikanın hedefinde Afrika ve Karayip ülkeleriyle birlikte Brezilya da yer alıyordu. İki ülkenin ticaret ilişkisi ve ekonomik fırsatlar ise uzun yıllar gözardı edilmiştir. Geçmiş yıllarda yaşanan çalkantılar sebebiyle hayata geçirilemeyen planla ilgili kaybedilen zaman 2009 yılından itibaren hızla telafi edilmeye başlanmıştır.
Türkiye’nin Brezilya pazarına girişi 2009 yılıdır ve ilişkiler daha üçüncü yılını doldurmamasına rağmen 10’un üzerinde anlaşma imzalandı. Şu an serbest ticaret anlaşmasının imkânı üzerinde çalışılıyor ve ticaret hacminin 10 milyar dolara ulaşması hedefleniyor. Ticaret hacmi hedeflerine ulaşmak için çifte vergilendirmenin önlenmesi anlaşması 2010 yılında imzalandı. Bu anlaşma tam kapasiteyle yürürlüğe girdiğinde büyük bir kırılma noktası olacak ve ilişkilerin önü tamamen açılmış olacak. Bu anlaşmanın yanı sıra Brezilya’nın üye olduğu güney Amerika Ortak Pazarı MERCOSUR ile ikili anlaşma imzalamak için yoğun çaba sarf ediliyor.
Brezilya devleti, Türk işadamları için iyi bir proje karşılığında bedava arsa tahsisi, minimum faizle banka kredisi ve sıfıra yakın gümrükle ihracat garantisi taahhüt ediyorlar. Yatırım için cazip alanların başında inşaat ve gıda geliyor. Türk müteahhitlerinin ünü Brezilya’da biliniyor. Krize rağmen ticaretimizin bir milyar dolar artmasında inşaat ve yapı malzemeleri ticaretinin önemi büyük. 2011’de üç milyar dolara ulaşan ticaret hacmi, 2012 yılında hedefin 5 milyar dolar olmasına yol açmış bulunuyor.
Onlar bizden ne bekliyor?
İki ülke arasındaki ticarette, Türk işadamlarını, Brezilya’da özellikle tarım ve tarıma dayalı sanayi, tekstil, denizcilik, hazır giyim, hızlı tüketim malları, mağazacılık, inşaat malzemeleri, müteahhitlik, turizm, dayanıklı tüketim malları, gıda, petrol sanayisi, madencilik, teknoloji gibi birçok alanda büyük ticaret potansiyeline sahip sektörler beklemektedir.
Siyasi ilişkiler
Diplomatik bağların 150 yıllık tarihine rağmen Türkiye-Brezilya ilişkilerinde ancak son dönemde önemli bir ivme yakalanabilmiştir. Coğrafi uzaklık ve iki ülkenin önceliklerinin farklı olması nedeniyle, 20. yüzyıl boyunca istenilen seviyeye ulaşamayan ikili ilişkiler, ülkemizin Latin Amerika açılımıyla gelişme göstermektedir.
Ekonomik ve siyasi alanda yeni dönem başlatma yönündeki irade bağlamında, savunma sanayi alanında işbirliğinin artması da öngörülmekte olup, iki ülke savunma sanayi alanında işbirliği olanaklarının ortaya konulmasına imkân tanımıştır.
Brezilya’ya ticaret deniz taşımacılığını artıracak
Son dönemde Brezilya’nın önemli şirketleri, Türkiye’ye tarım makineleri, demir ürünleri, çimento, fındık, kayısı vb. gibi ürünler satın almak için geliyorlar. Her geçen gün yeni bir Brezilya şirketi, Türkiye’de gıda ve inşaat alanında ticaret yapmak için ortaklıklar kurmak istiyor. Gelişen bu ticaret hacmi deniz taşımacılığını olumlu yönde etkilemeye başladı. Önümüzdeki dönemde ticaret geliştikçe iki ülke arasında denizcilikte büyümeye devam edecektir. Bu alanda Türk armatörlerini, gemi ve konteyner taşımacılığında Latin rüzgârı bekliyor diyebiliriz.
