Açıklanan büyüme verilerine göre ekonomi 2’inci çeyrekte yüzde 5,1 büyüdü. Hiç küçümsenecek bir oran değil. Birçok ülke bu oranın yanına bile yaklaşamıyor, ama Türkiye için başarı mı? Tartışılır!
Genişleyici mali politikalar kapsamındaki; KGF kredileri, sektörel teşvik ve vergi indirimleri, kredi ve teşviklerle tetiklenen iç talep, büyümeye önemli katkı sağlamış görünüyor. Katkı sağlayan diğer etken ise, önemli bir ihracat kapımız olan Avrupa’daki toparlanmadır. Avrupa’daki toparlanma ihracat ve üretim kalemlerine olumlu etki yaptı.
Tüm bu itici güce rağmen yüzde 5,1 oranındaki büyüme başarı mı? Aslında bu sorunun cevabı meseleye baktığınız açıya göre değişir.
Yüzde 5,1 oranındaki büyüme müthiş bir atılım değil! Çünkü TÜİK tarafından açıklanan yeni seriye göre, Türkiye’nin 2014-2017 yılları arasındaki 2’inci çeyrek büyümelerinin ortalaması yüzde 5’dir. Yani son üç yıldır ikinci çeyreklerde yüzde 5 büyüme alışkanlık olmuş. Örneğin 2016’nın 2’inci çeyreğinde Türkiye, mali genişleme yapmamasına rağmen zaten yüzde 4,9 büyümüştü. 2015’in 2’inci çeyreğinde ise, yüzde 7,2 büyüdük.
Peki, büyümeyi hangi sektörler tetikledi?
TÜİK’in üretim hesabına göre hazırlanmış, sektörel değerlere bakıldığında son birkaç yıldır büyümeye etki eden sektörlerin paylarında ciddi bir değişim gözlenmiyor. Yani sektörlerin büyümeye olan katkısı aynı seviyede diyebiliriz. Kısaca sıralayacak olursak; hizmetler ve sanayi sektörleri; 1,3 puan katkı yapmışlar. Bu iki sektörü 0,6 puan ile inşaat sektörü takip ediyor. Zaten bu üç sektör büyümeye toplam 3,1 puanında katkı sağlamış!! Büyümenin yüzde 60’nı üç sektör sağlıyor.
Bu çeyrek büyüme rakamları içinde en çok konuşulan-tartışılan bir meselede yatırım hesapları oldu.
Yatırım hesapları söylenildiği gibi iç karartıcı mı?
Yatırımlar yüzde 5,1’lik büyümeye kabaca 3,0 puan katkı yaptı. Bu kalemi 1,9 katkı ile hane halkı tüketimi ve 1,8 ile net ihracat izledi. Devletin tüketim harcaması 0,6, stok değişimleri ise büyümeyi 1,0 puan aşağı çekti. Yılın 1’inci çeyreğinde yatırımlar 0,8 katkı yapmıştı. Geçen yılın ikinci çeyreğinde ise, yaklaşık 0,6 katkı sağlamıştı.
Görünen köy kılavuz istemez. 2017’nin 2’inci çeyreğinde büyümenin itici gücü yatırımlar oldu. Büyüme hesabına konu olan yatırım hesabı üç ana gruba ayrılabilir; inşaat, makine-teçhizat ve diğer! Büyüme değerleri açıklandıktan sonra epeyce tartışılan bir konu da; hangi yatırım kaleminin öne çıktığıydı?
Bu üç kalem içinde en fazla katkı sağlayan inşaat yatırımları oldu. Yılın 2’inci çeyreğinde, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 9,5 artan yatırım harcamalarının dağılımına bir bakalım. İnşaat 25 puan artmış, makine yatırımı 8,6, diğer yatırımlar ise 9 puan düşmüş. Kısacası, yatırımları yükselten tek bir kalem olmuş o da; inşaat sektörü. Hal böyle olunca ister istemez insanın aklına şu soru takılıyor; önümüzdeki yıllarda üretimi binalar mı yapacak?
Dolar bazındaki GSYH’nin başarısı nedir?
Şimdi meseleye bir de uluslararası karşılaştırmalarda kullanıldığı gibi dolar hesabıyla bakalım. 2016 yılının ilk iki çeyrek büyümesinin toplamı 409,0 milyar dolardı.
2017’nin ilk iki çeyrek büyüme toplamı 380 milyar dolar! Yani GSYH 2017 yılının ilk yarısında dolar bazında 2016 yılının ilk yarısına göre değer olarak 29 milyar dolar, diğer bir deyişle, yüzde 7 küçüldü! TL bazından yükselen GSYH, dolar bazında bir hayli değer kaybetmiş.
